Κανόνες – Ιδέες - Απόψεις Σύνθεση Κανόνες – Ιδέες - Απόψεις

Γιατί σύνθεση; Κατ’ αρχάς υποθέτουμε ότι θέλουμε η φωτογραφία μας: Να θέλει να πει κάτι Να είναι ελκυστική στο μάτι Να μην είναι απλά ένα snapshot. Επίσης δεχόμαστε ότι μπορούμε να κάνουμε και χωρίς να έχουμε ιδέα για τους κανόνες της σύνθεσης, αλλά είναι πιο εύκολο στην «φωτογραφική μας έκφραση» να ξέρουμε μερικά πράγματα γι αυτή. Κάποια βασικά guide lines.

Πέρα από τα snapshots Μέσα από την φωτογραφία μπορούμε να πούμε πολλά, όπως ένας λογοτέχνης μέσα από το γραπτό λόγο, αρκεί να θέλουμε και να προσπαθήσουμε να το κάνουμε. Η φωτογραφία είναι σαν το παιχνίδι Taboo. Πρέπει να δώσεις στον θεατή να καταλάβει τι θέλεις να πεις χωρίς να χρησιμοποιήσεις τις απαγορευμένες «λέξεις» - αισθήσεις. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο από την όραση κι αυτή περιορισμένη στο κάδρο, σε δύο διαστάσεις.

Να θυμάμαι Ο θεατής δεν έχει ιδέα τι συνέβαινε γύρω από το «κάδρο» - φωτογραφία που του δείχνουμε. Ο θεατής δεν έχει ιδέα πως είναι στην πραγματικότητα αυτό που του δείχνουμε (ακόμα κι αν το έχει δει) και κατά συνέπεια δεν θα το συγκρίνει με το «κανονικό». Είναι στο χέρι μας το ποια κομμάτια της εικόνας θα του δείξουμε ή θα του κρύψουμε.

Γιατί κανόνες; Υπάρχουν κάποιοι κανόνες στην σύνθεση, που ξεκίνησαν από τη ζωγραφική και άλλες τέχνες από τα αρχαία ακόμα χρόνια, που πιο πρόσφατα αποδείχθηκε ότι έχουν άμεση σχέση με το πως αντιλαμβάνεται την όραση ο εγκέφαλός μας. Με βάση αυτούς τους κανόνες μπορούμε να κάνουμε μια εικόνα πιο κοινά αποδεκτή ή να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε γιατί μας αρέσουν κάποιες υπάρχουσες εικόνες τρίτων. O Edward Weston λεει: “Consulting the rules of composition before taking a photograph is like consulting the laws of gravity before going for a walk.” O Ansel Adams λεει “The so-called rules of photographic composition are, in my opinion, invalid, irrelevant and immaterial” O Adolf Hitler λεει “Οι κανόνες υπάρχουν για να καταπατούνται”

Βρείτε το θέμα σας! Πριν ασχοληθούμε με τους κανόνες θα πρέπει να ξέρουμε ποιο είναι το θέμα μας. Σε μια σκηνή μπορεί να υπάρχουν πολλά πράγματα που μας ενδιαφέρουν. Το να τα βάλουμε όλα σε ένα κάδρο είναι δύσκολο, γιατί το ένα μας αποσπά από το άλλο. Η επικέντρωση σε ένα από αυτά βοηθάει και τον θεατή και εμάς.

Απλότητα Η πρώτη και κυριότερη ιδέα είναι η απλότητα. Δεν θέλουμε ο θεατής να αποσπάται από αυτό που θέλαμε να του δείξουμε. Για να το πετύχουμε αυτό: Διαλέγουμε όσο το δυνατόν πιο «άδειο» ή τέλος πάντων αδιάφορο background. Προσέχουμε τις «συγχωνεύσεις» επιπέδων Αφήνουμε έξω από το κάδρο άσχετα πράγματα. Κάνουμε το κυρίως θέμα να ξεχωρίσει χρησιμοποιώντας ρηχό βάθος πεδίου ή αξιοποιώντας την αντίθεση με τους τόνους του περιβάλλοντός του (ή ότι άλλο θέλετε!)

Απλότητα

Χρυσές τομές, διαγώνιοι, σχήματα, S, κάδρο μέσα στο κάδρο Βασικοί “κανόνες” Χρυσές τομές, διαγώνιοι, σχήματα, S, κάδρο μέσα στο κάδρο

Κανόνας των τρίτων Το παραλληλόγραμμο κάδρο χωρίζεται σε 9 παραλληλόγραμμα.

Κανόνας των τρίτων Τα σημεία τομής αποτελούν τα «ενδιαφέροντα» μέρη του κάδρου. Ότι βρίσκεται κοντά σε αυτά τα σημεία, αυτόματα και υποσυνείδητα τραβάει το μάτι περισσότερο. Συνεπώς τοποθετώντας το θέμα μας κοντά σε ένα από αυτά τα σημεία βελτιώνουμε τη σύνθεση.

Κανόνας των τρίτων Γενικά δεν βάζουμε πράγματα στο κέντρο του κάδρου γιατί δείχνουν βαρετά. Το offset υποδεικνύει δυναμικότητα, κίνηση, δράση ακόμα και σε ακίνητα πράγματα. Γενικά τραβάει το ενδιαφέρον.

Κανόνας των τρίτων Το που τοποθετούμε το θέμα μας είναι δική μας επιλογή. Αν θέλουμε να δείξουμε ότι το θέμα κινείται π.χ. προς τα αριστερά, τότε θα το βάλουμε στο 2 ή 4 για να έχει χώρο να «κινηθεί». (το μάτι ακολουθεί την κίνηση του θέματος αυτόματα) Επίσης το μάτι ακολουθεί και το που κοιτάει το θέμα.

Ορίζοντας (by the book) Όταν φωτογραφίζουμε ένα τοπίο τοποθετούμε τον ορίζοντα στο ύψος του 1 και 2. Όταν φωτογραφίζουμε τον ουρανό τοποθετούμε τον ορίζοντα στο ύψος του 3 και 4. Γιατί;

Παραδείγματα

Χρυσή τομή Κάποια σημεία σε μια εικόνα τραβάνε αμέσως την μάτι. Ο Leonardo da Vinci βρήκε σε ποια αναλογία της εικόνας βρίσκονται αυτά τα σημεία και την ονόμασε «χρυσή τομή». Βέβαια η χρυσή τομή χρησιμοποιούνταν από την αρχαιότητα, απλά δεν το έλεγαν «χρυσή τομή», το έλεγαν όμορφο. Αντίστοιχα με τον κανόνα των τρίτων (που αποτελεί και απλούστευσή της χρυσής τομής), τα σημεία ενδιαφέροντος βρίσκονται στην τομή κάποιον γραμμών, τέτοιων ώστε οι αναλογίες του μικρού παραλληλόγραμμου στη μέση είναι ίδιες με της αρχικής εικόνας.

Χρυσά τρίγωνα Με βάση την χρυσή τομή, υπάρχουν πολλές παραλλαγές. Έτσι, έχουμε τα χρυσά τρίγωνα, που χρησιμοποιούνται κυρίως όταν παίζουμε με διαγώνιες γραμμές. Ο κανόνας αυτός λεει ότι υπάρχουν 3 τρίγωνα με σχετικές αναλογίες, μέσα στα οποία τοποθετούνται 3 όγκοι αντίστοιχου μεγέθους.

Χρυσό Σπιράλ Επίσης γνωστό και ως χρυσό παραλληλόγραμμο Στο χρυσό σπιράλ έχουμε ένα ελικοειδές σχήμα που καταλήγει στο σημείο που μας ενδιαφέρει. Ουσιαστικά όλα τα «χρυσά» βγαίνουν από αυτόν τον κανόνα. Είναι βασισμένο στον αριθμό φ = 1,618...

Σχήματα Όλα τα σχήματα τραβάνε το βλέμμα, ακόμα κι αν δεν είναι χρυσά. Όταν δημιουργούνται σχήματα λέμε ότι χρησιμοποιούμε την «γεωμετρία».

Ευθείες και διαγώνιοι Γενικά η χρήση γραμμών, ιδιαίτερα διαγώνιων, δίνει βάθος και κυρίως δυναμική. Επίσης βοηθάνε με το να καθοδηγούν το μάτι προς μια κατεύθυνση, δίνοντας πολλές φορές και τη φορά που θα κοιτάξει ο θεατής.

Κανόνας της διαγωνίου Μια εικόνα χωρίζεται στη μέση από μια από τις διαγωνίους της. Τα δύο μισά χωρίζονται και πάλι με παράλληλες διαγώνιες γραμμές. Το θέμα τοποθετείται πάνω ή ανάμεσα σε αυτές τις γραμμές.

S Το μάτι μας φαίνεται να απολαμβάνει ιδιαίτερα το σχήμα S. Για κάποιο λόγο η καμπύλη που δημιουργεί μας είναι πολύ ευχάριστη. Γι αυτό χρησιμοποιείται αρκετά, όχι μόνο ως S, αλλά και ως ζικ-ζακ γενικότερα.

Κάδρο μέσα στο κάδρο Με αυτή την «τεχνική» μπορούμε να δώσουμε έμφαση στο θέμα μας ή ακόμα και συγκεκριμένη ατμόσφαιρα Για να το πετύχουμε, περικυκλώνουμε το θέμα με... κάτι!

Μοτίβο Όταν θέλουμε να δημιουργήσουμε την εντύπωση του μοτίβου φωτογραφίζοντας όμοια πράγματα, φροντίζουμε να γεμίζουμε το κάδρο (ειδικά τις άκρες) και να «συμπιέζουμε» τις διαστάσεις, χρησιμοποιώντας π.χ. τηλεφακό.

Ο κ. Εγκέφαλος και τα παιχνίδια του

Συνήθεια Ο εγκέφαλός μας έχει συνηθίσει σε κάποια πράγματα. Έτσι όταν αυτά δεν ισχύουν στην εικόνα ή εκπλήσσεται ευχάριστα ή του χτυπάνε περισσότερο απ’ όσο πρέπει. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι ο στραβός ορίζοντας. Γενικώς το μάτι χρειάζεται κάποια ευθεία αναφοράς.

Συνήθεια Για να κεντρίσουμε την προσοχή χρησιμοποιούμε κάτι ασυνήθιστο οπτικά. Χρησιμοποιούμε μια έκπληξη για το μάτι, π.χ. μια ισορροπία εκεί που δεν την περιμένει ο θεατής ή μια ανισορροπία εκεί που την περιμένει.

Ισορροπία Λόγω της συνήθειας του εγκεφάλου να συμπληρώνει αυτά που δεν βλέπει (το λέμε και φαντασία), όταν σε μια εικόνα υπάρχουν «πολλά πράγματα» στη μία μεριά, τότε νομίζει ότι η εικόνα «γέρνει» σαν σε ζυγαριά. Το ίδιο συμβαίνει και με τους στραβούς ορίζοντες και άλλα στραβά πράγματα.

Ισορροπία

«Αυτόματη συμπλήρωση» Αν λείπει κάποιο στοιχείο της εικόνας, όπως το χρώμα, ο εγκέφαλος προσπαθεί να το αναπλάσει, ώστε να το φέρει «στα μέτρα του». Γι αυτό το λόγο είναι πιο εύκολο και άμεσο να εκφραστεί κανείς με αφαιρετικές εικόνες. (το ίδιο ισχύει σε όλες τις τέχνες)

Ωραίοι οι κανόνες αλλά πως χρησιμοποιούνται; Μπορούμε να «αλλάξουμε» το κάδρο μας αλλάζοντας θέση ή γωνία λήψης, ή ακόμα και ζουμάροντας. Μπορούμε επίσης να επέμβουμε αργότερα στο σκοτεινό θάλαμο (ή στον υπολογιστή) κροπάροντας. Μπορούμε τέλος, να επέμβουμε στο θέμα μας (να «στήσουμε» τη φωτογραφία)

Επιλογή κάδρου Μπορείτε να το παίξετε καλλιτέχνες «δοκιμάζοντας» το κάδρο σας: Μπορείτε βέβαια να δοκιμάζετε διάφορες παραλλαγές του κάδρου σας και κατ’ ευθείαν μέσα από τη μηχανή...