Ζήτηση των Αγαθών.

Εισαγωγή Οι τιμές των αγαθών προσδιορίζονται στην αγορά απο την αλληλεπίδραση των δυνάμεων της ζήτησης και της προσφοράς. (demand & supply) Xρησιμότητα ενός αγαθού είναι η ικανοποίηση την οποία απολαμβάνει ο καταναλωτής σε μια ορισμένη χρονική περίοδο απο την κατανάλωση του αγαθού αυτού. (Utility)

Καταναλωτής Στόχος του καταναλωτή: Η μεγιστοποίηση της χρησιμότητας Περιορισμοί: Χρηματικό εισόδημα καταναλωτή Τιμή του αγαθού

Ορθολογικός καταναλωτής Ορθολογικός καταναλωτής: Αυτός που μεγιστοποιεί την χρησιμότητα υπο τους περιορισμούς του εισοδήματος και της τιμής. Όταν η χρησιμότητα του ορθολογικού καταναλωτή βρίσκεται στο μέγιστο, τότε ο καταναλωτής βρίσκεται σε ισορροπία: Αν δεν υπάρξει μεταβολή στις προτιμήσεις του, στις τιμές, ή στο εισόδημά του, δεν θα μεταβάλλει την συμπεριφορά του.

Ορθολογικός καταναλωτής (2) Υποκατάστατα αγαθά: Άλλα παρόμοια αγαθά που μπορούν να ικανοποιήσουν την ίδια ανάγκη. Η συμπεριφορά του ορθολογικού καταναλωτή επηρεάζεται βασικά: Απο το εισόδημα, Απο την ύπαρξη υποκατάστατων αγαθών.

Νόμος της Ζήτησης Όταν η τιμή ενός αγαθού μειώνεται, Όταν η τιμή ενός αγαθού μειώνεται, η ζητούμενη ποσότητα αυξάνεται και όταν η τιμή του αυξάνεται, η ζητούμενη ποσότητα μειώνεται, εφ' όσον οι άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση παραμένουν σταθεροί (ceteris paribus, τα λοιπά αμετάβλητα, τα άλλα σταθερά).

Καμπύλη Ζήτησης – Αγοραία Καμπύλη Ζήτησης Τιμή P Ποσότητα QA QB QD = QA + QB 0,2 6 9 15 0,3 4 10 0,4 3 4,5 7,5 Στην τιμή 0,2, ο καταναλωτής Α ζητά 6 μονάδες του αγαθού, ενώ ο Β ζητά 9 μονάδες στην ίδια τιμή. Η αγοραία ζήτηση είναι το άθροισμα των επι μέρους ζητήσεων, 6+9=15.

Καμπύλη Ζήτησης – Αγοραία Καμπύλη Ζήτησης (2) H αγοραία καμπύλη ζήτησης είναι το άθροισμα των ατομικών καμπυλών ζήτησης. Η αρνητική κλίση της καμπύλης ζήτησης οφείλεται στην αρνητική σχέση τιμής και ζητούμενης ποσότητας (νόμος της ζήτησης).

Συνάρτηση Ζήτησης QD=f(P,T,Y,PS,PC,E,N) όπου: P: τιμή του αγαθού (price) Τ: προτιμήσεις καταναλωτών (tastes) Υ: εισόδημα καταναλωτών (income) PS: τιμή υποκαταστάτων (substitutes) PC: τιμή συμπληρωματικών (complements) E: προσδοκίες καταναλωτών (expectations) N: αριθμός καταναλωτών (number) Συνήθως εξετάζουμε την απλή μορφή QD=f(P).

Γραμμική μορφή της Συνάρτησης Ζήτησης Γραμμική μορφή: QD=α+βP, όπου α>0, β<0, QD 0, P 0. Το β είναι η κλίση, οπότε πάντα αρνητικός (νόμος της ζήτησης). Π.χ. QD=200-4P. Για P=10, QD=160 Για P=30, QD=80

Κίνηση επί της καμπύλης ζήτησης Δεν μεταβάλλεται η συνάρτηση.

Δύο Γνωστά Σημεία Αν είναι γνωστά δύο σημεία μιάς ευθείας καμπύλης ζήτησης, (Q1,P1) και (Q2,P2), τότε, η εξίσωση της ευθείας βρίσκεται απο την σχέση

Εξίσωση ευθείας με κλίση β που περνά απο το σημείο(x1,y1). Η εξίσωση της ευθείας: y=α+βx To (x1,y1) κείται επί της ευθείας, οπότε: y1=α+βx1 ________________ y-y1=β(x-x1) με αφαίρεση.

Εξίσωση ευθείας που περνά απο δύο σημεία (x1,y1),(x2,y2) y-y1=β(x-x1). Αλλά και το (x2,y2) βρίσκεται στην ευθεία, οπότε y2-y1=β(x2-x1) και διαιρώντας,

Εξίσωση ευθείας που περνά απο δύο σημεία (x1,y1),(x2,y2) (2) Στην καμπύλη ζήτησης Q=α+βP, Πολλαπλασιάζοντας με και αναδιατάσσοντας:

Παράδειγμα Να προσδιοριστεί η γραμμική συνάρτηση ζήτησης. P QD 2 20 4 10

Δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ά,

Ισοσκελής υπερβολή QD= όπου Α θετική σταθερά, ή Κύριο χαρακτηριστικό στην ισοσκελή υπερβολή είναι το σταθερό γινόμενο τιμής και ποσότητας.

Ισοσκελής υπερβολή (2) Όμως, =(ζητούμενη ποσότητα) x (τιμή) =συνολική δαπάνη καταναλωτών. Άρα στην ισοσκελή υπερβολή έχουμε σταθερή συνολική δαπάνη των καταναλωτών. Ασύμπτωτοι της ι.υ. οι άξονες P, QD.

Ισοσκελής υπερβολή (3) Για να διαπιστώσουμε την ύπαρξη ι.υ. ελέγχουμε είτε τη μορφή της συνάρτησης, είτε ότι όλα τα γινόμενα είναι σταθερά και ίσα. P 10 20 30 40 60 80 QD 120 15 1200

Άλλοι Προσδιοριστικοί Παράγοντες της Ζήτησης Ζήτηση των Αγαθών. Άλλοι Προσδιοριστικοί Παράγοντες της Ζήτησης

Ζητούμενη Ποσότητα και Ζήτηση Αλλαγή της τιμής (P) κίνηση επί της καμπύλης ζήτησης. Αλλαγή άλλων παραγόντων (T,Y,PS,PC,E,N) μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης. Η μεταβολή της τιμής μεταβάλλει την ζητούμενη ποσότητα Η μεταβολή άλλων παραγόντων μεταβάλλει τη ζήτηση (ενώ η τιμή παραμένει σταθερή, αλλάζει η ζητούμενη ποσότητα).

Μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης. Μεταβάλλεται η συνάρτηση.

Καταναλωτικές προτιμήσεις Καταναλωτικές προτιμήσεις (Τ): Ευνοϊκές D δεξιά Δυσμενείς D αριστερά

Εισόδημα Εισόδημα (Υ): Άνοδος D δεξιά Πτώση D αριστερά Αυτό ισχύει στα κανονικά αγαθά Στα κατώτερα αγαθά η άνοδος του εισοδήματος προκαλεί πτώση της ζήτησης.

Υποκατάστατα αγαθά PSá à QD(S)â à QDá PSâ à QD(S)á à QDâ D δεξιά Η ζήτηση ενός αγαθού μεταβάλλεται προς την ίδια κατεύθυνση με την μεταβολή της τιμής του υποκατάστατου αγαθού.

Συμπληρωματικά αγαθά PCá à QD(C)â à QDâ D αριστερά D δεξιά Η ζήτηση ενός αγαθού μεταβάλλεται προς την αντίθετη κατεύθυνση με την μεταβολή της τιμής ενός συμπληρωματικού αγαθού.

Προσδοκίες καταναλωτών (Ε) (α) Μελλοντικές τιμές: (β) Εισόδημα: O Duesenberry στηριζόμενος σε μακροοικονομικά εμπειρικά δεδομένα, έδειξε ότι οι καταναλωτές τείνουν να ακολουθούν την συνηθισμένη τους συμπεριφορά. Η θεμελιώδης ψυχολογική αρχή του Duesenberry ήταν ότι: "είναι δυσκολότερο για μια οικογένεια να μειώσει τις δαπάνες της απο ένα υψηλό επίπεδο" απο το να τις αυξήσει απο ένα χαμηλό.

Πλήθος καταναλωτών (Ν) Ο αριθμός των καταναλωτών αφορά μόνο την αγοραία καμπύλη ζήτησης.

Ταυτόχρονες μεταβολές ζητούμενης ποσότητας και ζήτησης Αν αλλάξει και η τιμή και ένας απο τους λοιπούς προσδιοριστικούς παράγοντες της ζήτησης. Η αύξηση της τιμής απο P1 σε P2 προκαλεί πτώση της ζητούμενης ποσότητας απο Q1 σε Q2 (μετατόπιση επι της καμπύλης). Στην P2, η αύξηση της ζήτησης προκαλεί αύξηση της ζητούμενης ποσότητας σε Q3 (μετατόπιση της καμπύλης).

Ελαστικότητα Ζήτησης ως προς την Τιμή Ζήτηση των Αγαθών. Ελαστικότητα Ζήτησης ως προς την Τιμή

Ελαστικότητα Ζήτησης ως προς την Τιμή Ορίζεται ως η ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας προς την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής. (Έννοια: ο βαθμός ανταπόκρισης ή αντίδρασης των καταναλωτών στις μεταβολές της τιμής, ceteris paribus): ή σαν μνημονικός κανόνας:

Ελαστικότητα Ζήτησης (2) Η ελαστικότητα ζήτησης:

Ελαστικότητα Ζήτησης (3) Ο θεωρητικός ορισμός της ελαστικότητας της συνάρτησης ζήτησης: Q=f(P) είναι: Η γραμμική συνάρτηση ζήτησης Q=α-βP θα έχει ελαστικότητα:

Ελαστικότητα Σημείου Αυτή είναι η ελαστικότητα σημείου (Q1,P1) ή σημειακή ελαστικότητα. Είναι πάντα αρνητική (ΕD≤0) εξ’ αιτίας της αρνητικής κλίσης της καμπύλης ζήτησης (νόμος της ζήτησης).

Παράδειγμα P QD Α 20 40 Β 16 60 Γ 12 90 Δ 8 120 Ε 4 150 Έστω μείωση της τιμής απο 20 σε 16: P2=16, P1=20 H ποσότητα αυξάνεται απο 40 σε 60: Q2=60, Q1=40

Ελαστικότητα τόξου ή τοξοειδής ελαστικότητα. Αν η καμπύλη ζήτησης είναι ευθεία, έχει μεν σταθερή κλίση, αλλά αλλάζει ο λόγος σε κάθε σημείο, οπότε αλλάζει και η ελάστικότητα. Αν είναι καμπύλη, η κλίση αλλάζει σε κάθε σημείο όπως και ο λόγος .

Ελαστικότητα τόξου (2) Προσεγγίζουμε την ελαστικότητα ενός πολύ μικρού τόξου ΑΒ επι της καμπύλης ζήτησης με την τοξοειδή ελαστικότητα: που είναι η ελαστικότητα στο μέσο Μ του τόξου ΑΒ.

Ελαστικότητα τόξου (3) Εφ’ όσον το Το μέσο σημείο Μ έχει συντεταγμένες παραμένει σταθερό (κλίση) στο ΑΒ, κατ’ απόλυτο τιμή, η ελαστικότητα τόξου είναι ανάμεσα στις τιμές της ελαστικότητας των δύο άκρων του τόξου: Το μέσο σημείο Μ έχει συντεταγμένες

Παράδειγμα P Q A 20 40 B 16 60

Ελαστική και Ανελαστική ζήτηση. Ζήτηση των Αγαθών. Ελαστική και Ανελαστική ζήτηση.

Ελαστικότητα Ίση με τη Μονάδα (Μοναδιαία Ελαστικότητα) Αν η ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας είναι ακριβώς ίση με την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής, τότε η ελαστικότητα: διότι:

Ελαστική Ζήτηση Αν η ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας είναι μεγαλύτερη απο την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής, η ζήτηση είναι ελαστική: ή

Ανελαστική Ζήτηση Αν η ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας είναι μικρότερη απο την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής, η ζήτηση είναι ανελαστική: ή

Σύγκριση Ελαστικοτήτων Η σύγκριση της ελαστικότητας δύο καμπυλών ζήτησης μπορεί να γίνει μόνο στο σημείο τομής τους, Α. Ο λόγος είναι πως η ελαστικότητα δεν επηρεάζεται μόνο απο την κλίση ΔQ/ΔP αλλά και απο τον λόγο P/Q. Η καμπύλη που στο σημείο τομής είναι πιο οριζόντια είναι και η πιο ελαστική (D2). Αυτό συμβαίνει γιατί μικρές αλλαγές στην τιμή, επιφέρουν μεγάλες αλλαγές στην ζητούμενη ποσότητα.

Μηδενική Ελαστικότητα (τέλεια ανελαστική) Μηδενική Ελαστικότητα (τέλεια ανελαστική): Σταθερή ζητούμενη ποσότητα ανεξαρτήτως τιμής.

Άπειρη Ελαστικότητα (τέλεια ελαστική) Άπειρη Ελαστικότητα (τέλεια ελαστική): Στην ίδια τιμή, P1, οι καταναλωτές ζητούν οποιαδήποτε ποσότητα μπορούν να βρούν. Η ζητούμενη ποσότητα είναι 0 για οποιαδήποτε άλλη τιμή, P2.

Ελαστικότητα στην Ισοσκελή Υπερβολή Ισοσκελής Υπερβολή: σε όλη την καμπύλη. Σταθερή ελαστικότητα ίση με την μονάδα.

Απόδειξη για την Ελαστικότητα Τόξου Η ελαστικότητα τόξου το οποίο ορίζεται απο οποιαδήποτε δύο σημεία ισοσκελούς υπερβολής είναι ίση με τη μονάδα.

Απόδειξη για τη Σημειακή Ελαστικότητα Η σημειακή ελαστικότητα ισοσκελούς υπερβολής είναι ίση με τη μονάδα.

Eλαστικότητα στην Ευθεία Καμπύλη Ζήτησης

Eλαστικότητα στην Ευθεία Καμπύλη Ζήτησης Δηλαδή:

Συνολική Δαπάνη Καταναλωτών Ζήτηση των Αγαθών. Συνολική Δαπάνη Καταναλωτών

Συνολική Δαπάνη Καταναλωτών

Πτώση της τιμής απο PA σε PB Ζήτηση Ελαστική Η νέα ΣΔ 0QBBPB > 0QAAPA, εφ’ όσον η περιοχή QAQBBΓ (+) > PAPBΓΑ (-) και η 0QAΓPB κοινή. Αύξηση της ΣΔ.

Πτώση της τιμής απο PA σε PB Ζήτηση Ανελαστική Η νέα ΣΔ 0QBBPB < 0QAAPA, εφ’ όσον η περιοχή QAQBBΓ (+) < PAPBΓΑ (-) και η 0QAΓPB κοινή. Μείωση της ΣΔ.

Πτώση της τιμής απο PA σε PB Ζήτηση με Ελαστικότητα Μονάδα Ίση ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας με αυτήν της τιμής. Καμμία μεταβολή στη ΣΔ. Με αντίστοιχο τρόπο εξηγούνται οι μεταβολές της ΣΔ σε περίπτωση ανόδου της τιμής απο PB σε PA.

Γενικοί Κανόνες Ελαστική Ζήτηση: Αλλαγή της ΣΔ στην αντίθετη κατεύθυνση απο την αλλαγή της τιμής. Ανελαστική Ζήτηση: Αλλαγή της ΣΔ στην ίδια κατεύθυνση με την αλλαγή της τιμής. Μοναδιαία Ελαστικότητα: Καμμία αλλαγή στη ΣΔ.

Αναλυτικός Πίνακας Άνοδος Τιμής Πτώση Τιμής Μείωση ΣΔ Αύξηση ΣΔ Ελαστική Μείωση ΣΔ Αύξηση ΣΔ Ανελαστική Μοναδιαία ΣΔ Σταθερή

Αποδείξεις

Αποδείξεις (2)

Χρησιμότητα της Ελαστικότητας Ζήτησης. Αν είναι γνωστή η ελαστικότητα ζήτησης, τότε Μπορούν οι επιχειρήσεις και το κράτος να γνωρίζουν την επίδραση στα συνολικά έσοδα των εξεταζομένων αλλαγών στις τιμές οι επιχειρήσεις ή τους φόρους το κράτος. Αν μπορεί το κράτος να παρέμβει θέτοντας ανώτατα ή κατώτατα όρια τιμών. Αυτά ονομάζονται τιμές διατίμησης τα ανώτατα και τιμές παρέμβασης ή ασφαλείας τα κατώτατα.

Παραδείγματα: 1 Στην τιμή των €100 η ζητούμενη ποσότητα ενός αγαθού είναι 5.000 kg. Αν η ελαστικότητα ζήτησης είναι -0,5 και η τιμή αυξηθεί κατά €20, ποιά θα είναι η αλλαγή στη συνολική δαπάνη των καταναλωτών; P1=100 P2=120 (αύξηση €20) Q2=5000 ED=-0,5

Λύσεις: 1

Παραδείγματα: 2 Ποιά ποσοστιαία αύξηση πρέπει να επιβληθεί στην τιμή ενός προϊόντος ώστε να μειωθεί η ζητούμενη ποσότητα κατά 6%, όταν είναι γνωστό ότι Q1=6000, P1=0,8, ED=-0,4. Ποιά θα είναι η αύξηση κατ’ αξία και ποιά η νέα τιμή;

Λύσεις: 2

Εισοδηματική Ελαστικότητα Ζήτηση των Αγαθών. Εισοδηματική Ελαστικότητα

Εισοδηματική Ελαστικότητα Η ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας προς την ποσοστιαία μεταβολή του εισοδήματος:

Παράδειγμα Q P Y A 10 150 50.000 B 12 55.000 Όταν το εισόδημα αυξάνεται απο YA σε YB, η εισοδηματική ελαστικότητα:

Κανονικά και Κατώτερα Αγαθά Ταξινόμηση των αγαθών με βάση την εισοδηματική ελαστικότητα: Κανονικά Αγαθά: ΕΥ>0. Με την αύξηση του καταναλωτικού εισοδήματος, αυξάνεται η ζήτησή τους. Κατώτερα Αγαθά: ΕΥ<0. Με την αύξηση του καταναλωτικού εισοδήματος, η ζήτησή τους μειώνεται. (χαμηλής ποιότητας υποκατάστατα).

Προσδιοριστικοί Παράγοντες της Ελαστικότητας Ζήτησης 1. Η ύπαρξη κοντινών υποκατάστατων (ο σημαντικότερος παράγων), 2. Η ευρύτητα ορισμού του προϊόντος, 3. Ο χρόνος.