Τσίντου Μαγδαληνή, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, 21/2/09. Ενεργός Ανοσοποίηση με μη προερχόμενα από ιό εμβόλια DNA επιτόπου στη νόσο Alzheimer. Μελλοντικές στρατηγικές και αποτελέσματα. Τσίντου Μαγδαληνή, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, 21/2/09.

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ALZHEIMER Περίπου 26 εκατομμύρια άτομα υπολογίζεται ότι νοσούν σήμερα παγκόσμια. Ο αριθμός προβλέπεται να αυξηθεί στα 35 εκατομμύρια τα επόμενα 15 χρόνια.

ΑΝΟΣΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ALZHEIMER Συμμετέχουν: -κύτταρα της εγγενούς άνοσης απάντησης (ενεργοποιημένα μικρογλοιακά κύτταρα και αστροκύτταρα) -πρωτεΐνες οξείας φάσης της φλεγμονής -χυμοκίνες, κυτοκίνες, συστατικά του συμπληρώματος, κ.τ.λ. Συστηματικές άνοσες απαντήσεις λιγότερο προεξέχουσες στην AD.

ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ-ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ Σε καταστάσεις νευροφλεγμονής φλεγμονώδεις μεσολαβητές από το ΚΝΣ μπορούν να διοχετευτούν στο πλάσμα => συστηματικές άνοσες απαντήσεις => επίδραση στα κύτταρα ΚΝΣ ανεξάρτητα από τοπικές φλεγμονώδεις αντιδράσεις.

ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ ΣΤΗΝ AD Αλλαγμένη διανομή υποσυνόλων λεμφοκυττάρων στο αίμα. Γενική πτώση στα Β και Τ λεμφοκύτταρα. Καμία αλλαγή στον πληθυσμό των ΝΚ. Συνεπώς εξασθένιση της λειτουργίας της περιφερικής ανοσίας στην AD. Περισσότερο ανοσογόνο Αβ πεπτίδιο => αυξημένη αντιδραστικότητα των Τ κυττάρων => νευροπροστασία ή νευροτοξικότητα.

ΧΥΜΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ ΣΤΗΝ AD Οι περισσότεροι από τους διαλυτούς άνοσους παράγοντες που ρυθμίζουν τη χυμική ανοσία βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία και ισορροπία μεταξύ του ΚΝΣ και του πλάσματος. Αυτοαντισώματα έναντι των τοξικών ολιγομερών Αβ βρέθηκαν χαμηλότερα σε AD ασθενείς σε σχέση με μη ανοϊκά άτομα ελέγχου. Αυτοαντισώματα που αναγνωρίζουν μονομερή Αβ δεν είχαν διαφορά.

ΣΤΟΧΟΙ Αβ ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Μείωση του αμυλοειδούς φορτίου του εγκεφάλου. Δομική και λειτουργική διάσωση των νευρώνων. Κλινική σταθεροποίηση των ασθενών. Αναστολή ή μείωση της προόδου της άνοιας.

ΕΝΕΡΓΟΣ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ AD Schenck, et.al. το 1999. Εμβολιασμός με Αβ42 διατυπωμένο σε πλήρες ανοσοενισχυτικό Freund σε διαγονιδιακά AD ποντίκια => αναστολή δημιουργίας αμυλοειδικών πλακών και μείωση Αβ εναποθέσεων. Προκλινική δοκιμή με AD ασθενείς => 6% άσηπτη μηνιγγοεγκεφαλίτιδα. Απόδοση μηνιγγοεγκεφαλίτιδας στην Th1 προφλεγμονώδη απάντηση που συσχετίστηκε με την παρουσία του ανοσοενισχυτικού.

ΠΕΠΤΙΔΙΚΑ ΕΜΒΟΛΙΑ Παρασκευή εμβολίων με εισαγωγή του Αβ πεπτιδίου ή αλλαγμένα πεπτιδικά συνδέματα. Η αποβολή, η αντικατάσταση ή η τροποποίηση των Τ επιτόπων του Αβ42 ευνοούν τη χυμική απάντηση και μειώνουν την πιθανότητα για ένα Th1 φαινότυπο. Μειονέκτημα: κατ’ ανάγκη χρησιμοποίηση ανοσοενισχυτικού => ενδεχόμενη μηνιγγοεγκεφαλίτιδα.

DNA ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ Απλός, τροποποιείται εύκολα και διατίθεται χωρίς ανοσοενισχυτικό. Τα πρώτα DNA εμβόλια ήταν βασισμένα σε όλο το μόριο Αβ42. Μη χρησιμοποίηση ανοσοενισχυτικού + ανοσολογική ανοχή Τ λεμφοκυττάρων απέναντι στο Αβ => χαμηλοί τίτλοι αντισωμάτων. Περιέχει Τ επιτόπους του Αβ42 => πιθανή παραγωγή αντιδραστικών αυτοάνοσων Τ κυττάρων όπως και στα πεπτιδικά εμβόλια.

DNA ΕΜΒΟΛΙΑ ΕΠΙΤΟΠΟΥ 2 είδη DNA εμβολίων επιτόπου: 1) προερχόμενα από ιό & 2) πλασμιδικά μη προερχόμενα από ιό εμβόλια. Αρχικά DNA εμβόλια με φορέα αδενοϊό (AAV). Παρατεταμένη και ισχυρή παραγωγή Αβ αντισωμάτων => μείωση εναπόθεσης Αβ και αστροκύττωσης στον εγκέφαλο, βελτίωση μνήμης. Μειονέκτημα: πιθανή αντιγραφή του ιού & περιορισμοί στην κλιμακωτή αύξηση της παραγωγής AAV

ΠΛΑΣΜΙΔΙΚΑ DNA ΕΜΒΟΛΙΑ ΕΠΙΤΟΠΟΥ Καμία πιθανότητα μόλυνσης από ιό. Δυνατότητα μαζικής παραγωγής. Χαμηλό κόστος.

ΠΛΑΣΜΙΔΙΚΑ DNA ΕΜΒΟΛΙΑ ΕΠΙΤΟΠΟΥ Έγχυση DNAs πλασμιδίων στο μυ => παραγωγή πρωτεΐνών σε μικρή ποσότητα για σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα => παραγωγή αντισωμάτων στον εξωκυττάριο χώρο. Περιλαμβάνουν αλληλουχία του Β επιτόπου του Αβ, έναν ανομοιογενή επίτοπο Τ κυττάρων ξένο προς το Αβ (PADRE) και την αλληλουχία ενός μοριακού ανοσοενισχυτικού (π.χ. τη χυμοκίνη που παράγεται από τα μακροφάγα MDC/CCL22).

ΠΛΑΣΜΙΔΙΚΑ DNA ΕΜΒΟΛΙΑ ΕΠΙΤΟΠΟΥ Δεν χορηγούνται με ανοσοενισχυτικό => όχι αυτοαντιδραστικά Τ λεμφοκύτταρα. Προσθήκη αλληλουχίας μεσάζουσας ουσίας της φλεγμονώδους άνοσης αντίδρασης => ισχυρός Th2 φαινότυπος, δράση μοριακού ανοσοενισχυτικού. Πιο εύκολη βαθμονόμηση για την κλινική δοκιμή των εμβολίων.

ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ-IgG ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΥΨΗΛΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ Λιγότερα αντισώματα στα διαγονιδιακά ποντίκια. ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΙΜΑΤΕΓΚΑΦΑΛΙΚΟ ΦΡΑΓΜΟ Δέσμευση στα ινίδια του β αμυλοειδούς. ΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ Μείωση ινιδικού Αβ και τοξικών ολιγομερών. Έμμεση αναστολή του μηχανισμού σχηματισμού νευροϊνιδικών τολυπίων.

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΔΡΑΣΗΣ ΦΑΓΟΚΥΤΤΑΡΩΣΗ ΑΜΕΣΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΥΠΟΘΕΣΗ «ΝΕΡΟΧΥΤΗ»

ΦΑΓΟΚΥΤΤΑΡΩΣΗ Αύξηση ενεργοποιημένης μικρογλοίας στις περιπλακικές και πιο απομακρυσμένες περιοχές Αυξημένη φαγοκυττάρωση ινιδικού Αβ των πλακών και των τοξικών ολιγομερών Αβ. Μέτρηση των επιπέδων του TNFa Μηδαμινή αύξηση του TNFa μετά τον εμβολιασμό => η ενεργοποίηση της μικρογλοίας είναι νευροπροστατευτική. Αντιφλεγμονώδη-Th2 αντι-PADRE κυτταρική απάντηση Μονοκλωνικά αντισώματα έναντι CD5 και MAC-3 => όχι αυτοάνοσου τύπου φλεγμονώδης αντίδραση. Μετρήσεις IFN-γ (Th1 φαινότυπος) και IL-4 (Th2 φαινότυπος) => Th2 φαινότυπος.

ΑΜΕΣΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ Δέσμευση του αντισώματος στους επιτόπους στόχους μέσα στα ινίδια του β αμυλοειδούς Σχηματισμός Αβ-IgG άνοσων συμπλεγμάτων. Άμεσος διαχωρισμός των άνοσων συμπλεγμάτων από τον εγκεφαλικό ιστό Αποκόλληση των άνοσων συμπλεγμάτων από τις αμυλοειδικές πλάκες. Απομάκρυνση των άνοσων συμπλεγμάτων από τον εγκεφαλικό ιστό Πιθανή εναπόθεση Αβ στα τοιχώματα των αγγείων => μικροαιμορραγίες. Δευτερεύων μηχανισμός εκκαθάρισης + έλλειψη ευρημάτων αιμορραγιών οφειλόμενων στα εμβόλια => όχι αιμορραγία.

ΥΠΟΘΕΣΗ «ΝΕΡΟΧΥΤΗ» Μείωση του επιπέδου του Αβ στην περιφέρεια Μείωση του αμυλοειδικού φορτίου λόγω δέσμευσης του Αβ από αντι-Αβ αντίσωμα. Αυξημένη εκροή πεπτιδίου από τον εγκέφαλο προς την περιφέρεια Διευκόλυνση της εκροής μέσω σύνδεσης IgGs στον υποδοχέα FcRn των ενδοθηλιακών κυττάρων του αιματεγκεφαλικού φραγμού. Διατήρηση ισορροπίας Μετακίνηση Αβ στο πλάσμα ώστε να διατηρηθεί η ισορροπία μεταξύ των επιπέδων του εγκεφάλου και του πλάσματος (επικουρικός μηχανισμός σε σχέση με τη φαγοκυττάρωση).

DNA ΕΜΒΟΛΙΑ-ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Μικρή μείωση του αμυλοειδούς φορτίου μεταθέτει τα συμπτώματα της νόσου αρκετές δεκαετίες αργότερα. Μείωση κατά 50% του αμυλοειδούς φορτίου αποκατέστησε τη γνωστική διαταραχή. Βελτίωση της βραχυπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης χωρικής μνήμης.

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ DNA ΕΜΒΟΛΙΩΝ Ευκολία παραγωγής. Υψηλή σταθερότητα. Δυνατότητα τροποποίησης των γονιδίων => στοχεύουμε ένα αντιγόνο με ταυτόχρονη επιλογή της κατάλληλης αντιφλεγμονώδους άνοσης απάντησης.

ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Μείωση τόσο του ινιδικού Αβ42 πεπτιδίου όσο και των τοξικών διαλυτών ολιγομερών. Πόλωση της άνοσης απάντησης προς ένα Th2 φαινότυπο λόγω μεσολαβητικής ουσίας της φλεγμονής που δρα σαν ανοσο-ενισχυτικό. Μείωση του αμυλοειδούς φορτίου => λιγότερη ενεργοποιημένη μικρογλοία και αστροκύττωση => ελάττωση νευροφλεγμονής. Η φύση της ενεργοποιημένης νευρογλοίας είναι νευροπροστατευτική.

ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Μείωση της αμυλοειδούς παθολογίας => εκκαθάριση της πρόωρης TAU παθολογίας. Δεν αυξάνεται η επίπτωση των εγκεφαλικών μικροαιμορραγιών. Δεν προκαλείται παραγωγή αυτο-αντιδραστικών Τ κυττάρων. Βελτιώνονται οι συμπεριφοριστικές διαταραχές.

ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΑΠΟΔΙΔΕΙ ΣΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ Προκαλεί παραγωγή ειδικών Αβ αντισωμάτων σε ικανοποιητικούς τίτλους χωρίς την παραγωγή αυτοαντιδραστικών Τ λεμφοκυττάρων χρησιμοποιεί έναν ανομοιογενή Τ επίτοπο που είναι αποτελεσματικός στον ανθρώπινο πληθυσμό χρησιμοποιεί μοριακό ανοσοενισχυτικό το οποίο ενεργοποιεί τα Th2 αντιφλεγμονώδη κύτταρα ειδικά για τον Τ επίτοπο που δεν εκφράζεται στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Σας ευχαριστώ πολύ!