Ερευνώ & ανακαλύπτω στ δημοτικου Ερευνώ & ανακαλύπτω στ δημοτικου ΕΜΒΙΑ – ΑΒΙΑ ΕΚΦΕ Μαγνησίας Εργαστήριο Βιολογίας http://ekfe.mag.sch.gr/ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ : ΒΑΤΣΙΟΣ Ξ. mail@ekfe.mag.sch.gr fonbat@sch.gr

Η ζωή τον πλανήτη μας… Η πιο σημαντική αιτία για την ύπαρξη ζωής στη Γη είναι το νερό. Περίπου τα τρία τέταρτα της επιφάνειας της Γης καλύπτονται από νερό με τη μορφή παγετώνων, ωκεανών, λιμνών και ποταμών.

Η ύπαρξη άφθονου οξυγόνου στην ατμόσφαιρα της Γης είναι ο δεύτερος παράγοντας που ευνοεί καθοριστικά την ύπαρξη ζωής στον πλανήτη μας. Όλοι σχεδόν οι ζωντανοί οργανισμοί χρειάζονται οξυγόνο για τις λειτουργίες τους.

Έμβια - άβια Για τους ζωντανούς οργανισμούς χρησιμοποιούμε την ονομασία έμβια = βίος = ζωή. Τα υπόλοιπα αντικείμενα ονομάζονται άβια = α –βίος = όχι ζωή.

Χαρακτηριστικά της ζωής…

Οτιδήποτε κινείται ή αντιδρά σε ερεθίσματα δεν είναι ζωντανό… Κάποιες από τις χαρακτηριστικές λειτουργίες της ζωής τις συναντάμε και στις μηχανές, άρα … Για να χαρακτηρίσουμε κάτι σαν ζωντανό οργανισμό θα πρέπει να διαθέτει όλες τις λειτουργίες των έμβιων όντων.

Το κύτταρο Η μικρότερη μονάδα ζωής είναι το κύτταρο. Όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα.

Μονοκύτταροι οργανισμοί… Όταν ο οργανισμός αποτελείται από ένα μόνο κύτταρο, ονομάζεται μονοκύτταρος,

Πολυκύτταροι οργανισμοί… όταν αποτελείται από πληθώρα κυττάρων, πολυκύτταρος… πχ ο άνθρωπος και τα φυτά.

Παρατήρηση στο μικροσκόπιο… Ζωικά κύτταρα Παίρνουμε κύτταρα από το εσωτερικό μέρος του μάγουλου, με την βοήθεια μιας οδοντογλυφίδας, τα απλώνουμε σε μια σταγόνα χρωστική που ρίξαμε πάνω στην αντικειμενοφόρο πλάκα και καλύπτουμε με καλυπτρίδα… Φυτικά κύτταρα Παίρνουμε μια λεπτή φλούδα από το βολβό ενός κρεμμυδιού, με την βοήθεια μιας λαβίδας και την βάζουμε σε μια σταγόνα χρωστική που ρίξαμε πάνω στην αντικειμενοφόρο πλάκα και καλύπτουμε με καλυπτρίδα… Παρατηρούμε τα δείγματα…

Τι παρατηρήσαμε… Ζωικό κύτταρο Φυτικό κύτταρο Κυτταρική μεμβράνη πυρήνας πυρήνας Κυτταρικό τοίχωμα κυτταρόπλασμα κυτταρόπλασμα Βρίσκεται πάνω από την κυτταρική μεμβράνη των φυτικών κυττάρων. Είναι συμπαγές και κάνει το κύτταρο άκαμπτο. Τα φυτά δε διαθέτουν σκελετό και στηρίζονται χάρη στην ακαμψία που προσδίδει στα κύτταρά τους το κυτταρικό τοίχωμα. Διαχωρίζει το κύτταρο από το περιβάλλον του και ελέγχει ποια υλικά περνάνε ώστε τα χρήσιμα υλικά να εισέρχονται στο κύτταρο και τα άχρηστα να αποβάλλονται. Αποτελεί το «κέντρο ελέγχου» όλων των λειτουργιών του κυττάρου. Εδώ βρίσκονται αποθηκευμένες οι γενετικές πληροφορίες του κυττάρου. Ο χώρος δραστηριοτήτων του κυττάρου. Υπάρχει πλήθος μικροσκοπικών οργανιδίων με διάφορες λειτουργίες.

Έχουν και τα ζωικά κύτταρα Επιπλέον… Έχουν και τα ζωικά κύτταρα αλλά πολύ μικρότερα Τα φυτικά κύτταρα έχουν : Χυμοτόπια : Ο «αποθηκευτικός χώρος» του φυτικού κυττάρου. Χλωροπλάστες : Περιέχουν μια πράσινη χρωστική, τη χλωροφύλλη. Στους χλωροπλάστες γίνεται η σημαντικότερη λειτουργία για τη ζωή στη Γη, η φωτοσύνθεση.

Εξειδικευμένα κύτταρα Στους πολυκύτταρους οργανισμούς τα κύτταρα συνεργάζονται και εξειδικεύονται, καθώς κάθε ομάδα κυττάρων επιτελεί ξεχωριστές λειτουργίες.

Ένα για όλα.. Στους μονοκύτταρους οργανισμούς όμως το ένα μοναδικό κύτταρο πρέπει να εκτελεί όλες τις λειτουργίες του οργανισμού. Πχ η αμοιβάδα

Βακτήρια… Τα βακτήρια, τα οποία είναι μονοκύτταροι οργανισμοί, έχουν ακόμη πιο απλή οργάνωση και πολύ μικρότερο μέγεθος.

Παράσιτα… Κάποιοι μονοκύτταροι μικροοργανισμοί είναι επιβλαβείς για τον άνθρωπο

Χρήσιμοι μικροοργανισμοί… πολλοί άλλοι όμως είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι για την παρασκευή εμβολίων αλλά και τροφίμων. Το γιαούρτι το κρασί παράγονται χάρη στη ζύμωση που προκαλείται από μικροοργανισμούς.

Γενετικό υλικό… Μέσα στον πυρήνα καθενός από τα κύτταρά μας υπάρχει μία χημική ένωση, το DNA. Το DNA είναι ίδιο σε όλα τα κύτταρα ενός ζωντανού οργανισμού. Εδώ «φυλάσσονται» οι γενετικές πληροφορίες, για την αναπαραγωγή και τη διαιώνιση του είδους.