INTERNATIONAL CONFERENCE / COLLOQUE INTERNATIONAL “…philosophy, philosophy, are you here? Philosophising with children” “… philosophie, philosophie, y es-tu? Faire de la philosophie avec les enfants” 28 November, Rhodes The Practice of Philosophy for Children: How Can Children Think Philosophically? / La practique de la Philosophie pour enfants: Comment les enfants peuvent penser philosophiquement? Daniela G. Camhy, Professor / University of Graz, Austria ACPC – Austrian Centre of Philosophy with Children

Από πού μπορούμε να ξεκινήσουμε; «… το σημείο απ’ όπου μπορεί κανείς να ξεκινήσει είναι η περίσκεψη […] Στην πράξη, η πορεία που θα πρέπει να ακολουθήσουμε, επικεντρώνεται στη βελτίωση της λογικής και της κρίσης ως στόχων της εκπαίδευσης και, στη συνέχεια, στο να επιτραπεί ώστε η μετάδοση της γνώσης να προσαρμόζεται ανάλογα.» Matthew Lipman

Η τέχνη της αμφισβήτησης «Αυτό που πάντα ξεχώριζε τους σπουδαίους φιλοσόφους είναι η ικανότητά τους να θέτουν υπό ερώτηση, αυτό που κανένας άλλος δεν είχε σκεφτεί να αμφισβητήσει, και έτσι, να προκαλούν τις προϋπάρχουσες κρίσεις και προκαταλήψεις, για τις οποίες οι περισσότεροι από μας δεν έχουμε επίγνωση, παρόλο που τις υπερασπιζόμαστε» Richard J. Bernstein  

Ερωτήσεις επί ερωτήσεων από μέρους των παιδιών Έχει ο κόσμος μια αρχή; Μπορούν τα λουλούδια να είναι χαρούμενα; Ξέρει η γάτα μου ότι είμαι κορίτσι; Τι είναι χρόνος; Ποιος είμαι; Μπορούν τα ζώα να σκεφτούν; Πόσο είναι το απεριόριστα;

Matthew Lipman « Μετατρέψτε την τάξη σε μια κοινότητα έρευνας, στην οποία οι μαθητές θα ακούνε με σεβασμό ο ένας τον άλλον, θα χτίζουν τις ιδέες τους ο ένας πάνω στις ιδέες του άλλου, θα προκαλούν ο ένας τον άλλον να δώσει επιχειρήματα για τις απόψεις του, που, διαφορετικά, θα παραμείνουν αστήριχτες, να βοηθήσει ο ένας στον άλλον ώστε να συνάγουν συμπεράσματα από αυτά που ειπώθηκαν και να προσπαθούν να ταυτοποιήσουν ο ένας τις υποθέσεις του άλλου»

Charles Sanders Peirce Για τον Pierce, η καλή έρευνα αποτελεί μια σημαντική κοινωνική δραστηριότητα και ξεκινά με «κάποιο φαινόμενο που προξενεί έκπληξη, με κάποια εμπειρία που είτε διαψεύδει μια προσδοκία είτε διακόπτει μια συνήθεια προσδοκίας του προσώπου το οποίο διενεργεί την έρευνα»

Φιλοσοφία με τα Παιδιά – Tο να κάνεις Φιλοσοφία: Η διέγερση της περιέργειας για την γλωσσική αναπαράσταση μια ιδέας ή μιας έννοιας Η απόλαυση του γλωσσικού παιχνιδιού, που καθιστά δυνατή τη δημιουργία νέων επιπέδων ελευθερίας στην αντίληψη του κόσμου Η στήριξη της αναστοχαστικής σκέψης του κάθε παιδιού Η οικοδόμηση μιας κοινότητας, επειδή εκεί, το κάθε άτομο μπορεί να συμβάλλει με έναν ιδιαίτερο τρόπο

Κοινότητα Έρευνας Στρατηγικές Διάλογος Ικανότητες και δεξιότητες Πηγές Άνθρωποι Ομάδες Σχέσεις Δομές

Η Κοινότητα Έρευνας  Είναι μια ομάδα (κοινωνική διάταξη) ατόμων που διερευνούν τα προβληματικά όρια μιας αινιγματικής έννοιας μέσα από τη χρήση του διαλόγου

Καλλιεργεί δεξιότητες διαλόγου και διερώτησης Καλλιεργεί δεξιότητες διαλόγου και διερώτησης Καλλιεργεί δεξιότητες αναστοχαστικής έρευνας και καλής κρίσης Σέβεται την προοπτική των άλλων Δεσμεύει στη συνεργατική αυτοδιόρθωση Εξασκεί στην τέχνη της καλής κρίσης μέσα σε διαλογικά συμφραζόμενα  

Κάνοντας φιλοσοφία με τα παιδιά σημαίνει Να ακούς τις σκέψεις των παιδιών και να τις παίρνεις στα σοβαρά Να θέτεις ερωτήσεις και να τα κατευθύνεις, με τη βοήθεια συγκεκριμένων ερωτήσεων Να εμπλέκεις τα παιδιά στην εξέταση προβλημάτων που έχουν σχέση με το ρόλο των ηθικών αξιών και προτύπων (ηθική έρευνα)‏ Να εμπλέκεις τα παιδιά στο στοχασμό σχετικά με τους κανόνες της έρευνας (λογική έρευνα)‏ Να δεσμεύεις τα παιδιά στη διερεύνηση προβληματικών θεμάτων, που εμπλέκουν τις σχέσεις ανάμεσα στην καλλιτεχνική δημιουργία, την αισθητική εκτίμηση και την αισθητική κριτική (αισθητική έρευνα)‏ Να κάνεις τα παιδιά να απαντούν ερωτήματα όπως, «Τί υπολογίζεται ως αλήθεια;» και «Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην αλήθεια και το νόημα;» (επιστημολογική έρευνα)‏

Πολυδιάστατη Σκέψη   ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΣΚΕΨΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

Πολυδιάστατη Σκέψη   Ο γνήσιος διάλογος γίνεται εκεί όπου ο κάθε ένας από τους συμμετέχοντες «έχει στο νου του τον άλλον ή τους άλλους μέσα στο παρόν και συγκεκριμένο είναι τους και απευθύνεται σε αυτούς, με σκοπό να καθιερώσει μια ζώσα, αμοιβαία σχέση ανάμεσα στον ίδιο και σε εκείνους» Martin Buber  

Ο διάλογος είναι αυτοδιόρθωση… «… δεδομένου ότι αποτελεί το είδος της συζήτησης που συμβαίνει στους κόλπους μιας κοινότητας έρευνας, όπου όλοι οι συμμετέχοντες βρίσκονται σε επαγρύπνηση για τον εντοπισμό στοιχείων, τα οποία θα μαρτυρούν την ύπαρξη μη σχετικότητας, μη ορθότητας, ή ψεύδους ή όποιας άλλης μορφής πλάνης ή λάθους κατά τη συλλογιστική διαδικασία ή την κρίση. Η κοινότητα έρευνας είναι έτσι, μια κριτική αλλά και δημιουργική κοινότητα, στο βαθμό όπου ο κάθε συμμετέχοντας είναι έτοιμος να διορθώσει και να διορθωθεί από τους άλλους, έτσι ώστε να προάγει την έρευνα, στην οποία όλοι έχουν αφοσιωθεί»   Matthew Lipman

Γνήσια Κατανόηση «…δεν σημαίνει την προσαρμογή του ενός στον ορίζοντα του άλλου, δηλαδή, σε αυτό που, στον τρόπο έκφρασης του άλλου, ερμηνεύεται από εμένα ως κάτι ήδη γνωστό και προφανές, ή κάτι που με ικανοποιεί, επειδή ταιριάζει καλά με τις προηγούμενες σκέψεις ή τα συναισθήματά μου. Η ‘γνήσια κατανόηση’ είναι μια διαλογική διαδικασία συνάντησης με το άλλο πρόσωπο, στην οποία γίνεται προσπάθεια να βρεθεί μια νέα κατανόηση» Hans-Georg Gadamer  

Συνομιλία   Ομιλία χάριν της ομιλίας – το να δίνει κανείς πληροφορίες – να οργανώνει, να μοιράζεται ιδέες Το να επικεντρώνεται κανείς στα δικά του συναισθήματά και στις δικές του σκέψεις Το να ακούει και να ανταλλάσει ιδέες Το να μην σκέφτεται πολύ ή το να σκέφτεται με ελλιπή και ανακόλουθο τρόπο Το να ανταλλάσει συναισθήματα, σκέψεις, πληροφορίες Το να εργάζεται μαζί με τους άλλους Το να ακούει αυτό που ταιριάζει στην αντίληψή του Το να μιλά για τις ιδέες του

Συζήτηση Το να προσφέρει κανείς τα σχόλια και τις απόψεις του Το να προσπαθεί να κάνει τους άλλους να καταλάβουν Το να ψάχνει για στοιχεία που θα αποδεικνύουν ότι έχει δίκιο και να δείχνει στους άλλους ότι κάνουν λάθος Το να διατυπώνει μία θέση, να την υπερασπίζεται και να βλέπει ποιος επικρατεί Το να ασκεί κριτική στη άλλη θέση Το να βρίσκεται σε ετοιμότητα για αντιπαράθεση Το να ακούει για να βρει λάθη και να κατασκευάσει αντι- παραδείγματα Το να αναζητεί ένα συμπέρασμα που θα επικυρώνει τη θέση του

Διάλογος: Σκέψη και αναστοχασμός μαζί Διάλογος:   Σκέψη και αναστοχασμός μαζί Η θέση κάποιου δεν είναι η μόνη οδός Η οικοδόμηση μιας κοινότητας όπου ο καθένας έχει να συμβάλλει με έναν ιδιαίτερο τρόπο Πρόθεση να φτάσει η κοινότητα σε μια νέα κατανόηση Εξερεύνηση, εξέταση, έρευνα Συνεργασία Ακρόαση με στόχο την κατανόηση Ανακάλυψη νέων επιλογών και εναλλακτικών

Φιλοσοφικός διάλογος Να ανακαλύπτει κανείς διάφορες δυνατότητες και εναλλακτικές Να παίρνει αποφάσεις Να αναγνωρίζει διαφορετικές απόψεις Να εφαρμόζει τη λογική σκέψη Να ανακαλύπτει αντιφάσεις μέσα στην πληροφορία Να μάθει να σκέφτεται ανεξάρτητα

Φιλοσοφικός διάλογος Όλοι οι συμμετέχοντες είναι ίσοι συνεργάτες Όλοι οι συμμετέχοντες είναι ίσοι συνεργάτες Να μάθει κανείς να χρησιμοποιεί σκέψεις και επιχειρήματα με έναν καλό, αναστοχαστικό τρόπο Να θέτει ερωτήματα Να εξηγεί απόψεις Να οικοδομεί υποθέσεις Να αναπτύσσει έννοιες

Αξιολόγηση της διαδικασίας  Εάν τα παιδιά :   Έκαναν περισσότερες ερωτήσεις Προόδευσαν στον τρόπο του συλλογίζεσθαι Αναγνώρισαν αντιφάσεις Χρησιμοποίησαν περισσότερα νοητικά πειράματα Δημιούργησαν διαφορετικές δυνατότητες Εξέφρασαν θετικές στάσεις το ένα απέναντι στο άλλο