Εκπαιδευτικός ερευνητής

Συνέπειες για τον εκπαιδευτικό ?

Από τις θετικιστικές βεβαιότητες στον πρακτικό και κριτικό στοχασμό Από τις θετικιστικές βεβαιότητες στον πρακτικό και κριτικό στοχασμό Από τον κατευθυνόμενο κόσμο των θετικιστικών βεβαιοτήτων στην αμφιβολία, το στοχασμό και τον κριτικό έλεγχο. Από τον εκπαιδευτικό ως καταναλωτή επιστημονικών θεωριών στον (ανα)στοχαζόμενο επαγγελματία, ο οποίος με την κρίση του μπορεί να συμβάλει στην παραγωγή θεωρίας.

(Ανα)στοχαζόμενος επαγγελματίας συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα, έχει τη δυνατότητα να (ανα)στοχάζεται να συνεργάζεται να είναι ευέλικτος να αξιοποιεί δεδομένα στην προοπτική της αναμόρφωσης του ΑΠ και της βελτίωσης της εκπαιδευτικής πράξης.

Βασικές δεξιότητες κριτική σκέψη ερευνητικό πνεύμα συμμετοχικότητα δημιουργική ορμή επαγγελματική υπευθυνότητα δυνατότητα λήψης αποφάσεων.

Επαγγελματίας με διευρυμένες ικανότητες ικανότητα να διερευνά συστηματικά τη διδασκαλία του ενδιαφέρον να ελέγχει την πρακτική του, τις ιδέες του αλλά και την ευρύτερη εκπαιδευτική θεωρία διενεργώντας έρευνα στην τάξη του. εντάσσει το έργο του μέσα στον ευρύτερο χώρο του σχολείου, της κοινότητας και της κοινωνίας, συμμετέχει σε μία ευρεία γκάμα επαγγελματικών δραστηριοτήτων, π.χ. επιτροπές, κέντρα εκπαιδευτικών, διαλέξεις, επιδιώκει τη σύνδεση της θεωρίας με την πράξη, δείχνει συνέπεια σε κάποια θεωρία Α.Π. και σε κάποια μέθοδο αξιολόγησης (Hoyle, 1972α).

Σενάρια: 1ο σενάριο Ο κύριος Χ είναι Σχολικός Σύμβουλος. Έχει σχεδιαστεί ένα νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα (διαθεματικό) και σύμφωνα με αυτό θέλει να πείσει τους εκπαιδευτικούς να αλλάξουν τις πρακτικές τους και να εφαρμόσουν μεθόδους διδασκαλίας, που ενεργοποιούν τους μαθητές. Αποφασίζει να αξιοποιήσει την έρευνα δράσης, διότι πιστεύει ότι ως ανοικτή κυκλική διαδικασία μπορεί να εμπλέξει τους εκπαιδευτικούς αποτελεσματικά στην εξέλιξη της έρευνας και να τους πείσει να υιοθετήσουν τις νέες αυτές πρακτικές.

τεχνική έρευνα δράσης Αυτή είναι μια τεχνική έρευνα δράσης, καθώς τροφοδοτείται από ένα τεχνικό, γνωστικό ενδιαφέρον, που αφορά στο προϊόν της δράσης. Μπορεί οι συμμετέχοντες να παρεμβαίνουν στις μεθόδους συλλογής στοιχείων που θα προσφέρουν κάποια βάση για αξιολόγηση, περιορίζονται ωστόσο να δουλέψουν προς έναν προκαθορισμένο στόχο, τον οποίο δεν έχουν αποφασίσει οι ίδιοι με βάση το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πλαίσιο. Αντίθετα έχει σχεδιαστεί στη βάση ενός κατασκευασμένου από άλλους θεωρητικού πλαισίου.

2ο σενάριο Η παθητική στάση των μαθητών κατά την εκπαιδευτική διαδικασία έχει επισημανθεί ως ένα από τα βασικά αρνητικά συμπτώματα του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Μια ομάδα εκπαιδευτικών σε ένα σχολείο ή ακόμη και σε διαφορετικά σχολεία αναζητά τρόπους με τους οποίους οι μαθητές θα αναλάβουν πιο ενεργητικό ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία ⇒ ανάπτυξη νέου Αναλυτικού Προγράμματος

Πρακτική έρευνα δράσης Προσωπικός στοχασμός - Συλλογικός κριτικός στοχασμός. Εξασφαλίζεται έτσι η συνεργασία, που αφενός επιτρέπει την αμοιβαία υποστήριξη στην αλλαγή της διαδικασίας και αφετέρου εξασφαλίζει τον διϋποκειμενικό έλεγχο, καθώς οι ποικίλες οπτικές διαπλέκονται κατά την προσπάθεια αποτίμησης της όποιας νέας πρακτικής και αλλαγής. Έτσι διαμορφώνεται στο πλαίσιο της ομάδας ένα σύστημα κοινών νοημάτων και ερμηνειών.

Ωστόσο… Το θεσμικό πλαίσιο δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση, κάτι που σημαίνει ότι είναι πολύ πιθανό να προκληθεί βελτίωση στην ατομική πρακτική και όχι στο ευρύτερο πλαίσιο αυτής της πρακτικής. Ο μετασχηματισμός και η βελτίωσή της πράξης, που τελικά αποτελεί και τον απώτερο στόχο της ερευνητικής διαδικασίας, προκύπτει από την κατανόηση της πράξης από τους ίδιους τους δράστες σε ένα αναστοχαστικό πλαίσιο. Οι εκπαιδευτικοί προσπαθώντας να αποκαλύψουν τα νοήματα και τις αξίες που ενσωματώνονται στη συγκεκριμένη πρακτική, απελευθερώνονται από τη θετικιστική κυριαρχία της εξήγησης και των γενικευτικών πορισμάτων και επεκτείνουν την πρακτική γνώση τους αναπτυσσόμενοι επαγγελματικά.

Σενάριο 3 Μια ομάδα εκπαιδευτικών, που προσπαθεί να εξοικειώσει τους μαθητές με την δουλειά σε ομάδες συνειδητοποιεί ότι ο ομαδοσυνεργατικός αυτός προσανατολισμός εργασίας στην εκπαιδευτική διαδικασία υπονομεύεται από το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα: τα κλειστά Αναλυτικά Προγράμματα με τον διεκπεραιωτικό ρόλο που προδιαγράφουν για τον εκπαιδευτικό, τον εξετασιοκεντρικό τρόπο με τον οποίο οργανώνεται το σχολείο, το στοχοθετικό πλαίσιο, την εστίαση στο αποτέλεσμα….

Ευρύτερη προοπτική Οι εκπαιδευτικοί αποφασίζουν να παρέμβουν όχι μόνο για να βελτιώσουν την ομαδοσυνεργατική δουλειά, αλλά και για να συνειδητοποιήσουν τις αντιφάσεις που ασυνείδητα βιώνουν και τους τρόπους με τους οποίους τις διαχειρίζονται. Σε αυτή την προοπτική, αποφασίζουν να εξετάσουν συστηματικά όχι μόνο την ίδια τους την πρακτική ούτε μόνο το άμεσο εκπαιδευτικό πλαίσιο αυτής της πρακτικής, αλλά και το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιό της. Με αυτό τον τρόπο η βελτίωση της πρακτικής σημαίνει και βελτίωση της κατανόησης αυτής της πρακτικής και των συνθηκών μέσα στις οποίες αυτή εκδηλώνεται, διαδικασία που ίσως αποκαλύψει τις κοινωνικές αντιθέσεις, αλλά και τους περιορισμούς που εμμέσως εγείρονται στην ανάπτυξη της συγκεκριμένης πρακτικής.

Χειραφετική έρευνα δράσης Η χειραφετική έρευνα δράσης λοιπόν στοχεύει στην κοινωνική αλλαγή, που θα προέλθει από στρατηγική δράση μαζί με τον κριτικό στοχασμό σχετικά όχι μόνο με τη δράση αλλά και τις παραμέτρους που την περιορίζουν. Έτσι η χειραφετική έτσι έρευνα δράσης δεν αλλάζει μόνο τους εκπαιδευτικούς ερευνητές αλλά και την κουλτούρα των ομάδων, των θεσμών και των κοινωνιών στις οποίες οι εκπαιδευτικοί αυτοί ανήκουν.