ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ/ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ Μέρος 3ο Διδάσκουσα: Δόμνα Μιχαήλ Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας ΠΜΣ Χειμ. Εξάμηνο 2017-18

Dan Alex, New Europe Studios Interview with Costas Gavras “I asked Costa Gavras, the French/Greek filmmaker famous, among others, for his political movie of the 1960s “Z” if authentically “engaged” political movies are still made today: Dan Alex, New Europe Studios Interview with Costas Gavras

Costa Gavras: I hope I wouldn’t surprise you if I say that every movie is a political discourse. Starting from the moment when the message is sent to millions of people, what we tell them has a political signification. I don’t mean “political” in the sense of: “who are we going to vote for in the elections”? This is rather about social behaviour. Even our conversation now is a political act. People will watch and listen to your discourse, and maybe this will change something in their heads… or maybe nothing at all. But this is already politics. https://cabalinkabul.wordpress.com/2014/05/01/every-movie-is-a-political-discourse-interview-with-costa-gavras/

«Ζ» (1969) Κώστας Γαβράς https://www.youtube.com/watch?v =bu8pmoUheTE

με θέμα τη δολοφονία του αριστερού βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη και την αναζήτηση των ενόχων από τον ανακριτή Χρήστο Σαρτζετάκη, μετέπειτα Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Το σενάριο, διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος που έγραψε το 1966 ο Βασίλης Βασιλικός, υπέγραψε ο Ισπανός συγγραφέας Χόρχε Σεμπρούν, ο οποίος αργότερα έγινε υπουργός Πολιτισμού της Ισπανίας. Πρόθεση των δημιουργών ήταν το «Ζ» του τίτλου να προφέρεται «Ζει» και όχι «ζήτα», καθώς ήθελαν να εκφράζει ηχητικά το ρήμα που ακουγόταν στις διαδηλώσεις που έγιναν όταν σκοτώθηκε ο βουλευτής - «Λαμπράκη ζεις, εσύ μας οδηγείς» και «Ζει, Ζει, Ζει».

https://www.youtube.com/watch?v=TQI8 mXdW-pI

Ali: Fear Eats The Soul”, του Rainer Fassbinder (1974), στην οποία παρουσιάζεται ο γάμος μιας ηλικιωμένης καθαρίστριας και ενός νεαρού Μαροκινού εργάτη, προκαλώντας τον αποτροπιασμό στον περιβάλλον της μεσαίας τάξης.

https://www.youtube.com/watch?v=OWo 0xMt2QKQ

Εξίσου σημαντική ταινία, είναι και “Ο καιρός των Τσιγγάνων” από τον εξαιρετικό Σέρβο σκηνοθέτη Εμίρ Κουστουρίτσα. Η ταινία ακολουθεί το ταξίδι μιας νεαρής τσιγγάνας, που έφερε από το Σεράγεβο στο Μιλάνο, μια συμμορία λαθρεμπόρων στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Πηγή: https://frapress.gr/2016/03/metanast efsi-mesa-apo-ton-kinimatografiko-fako/

Ταξιδεύοντας όλο και πιο πίσω στον χρόνο, φτάνουμε στον Charlie Chaplin και τον «Μετανάστη» του, που γυρίστηκε το 1917, ένα αυθεντικό αριστούργημα της ιστορίας του κινηματογράφου, προσωπικό βίωμα του ίδιου του Τσάπλιν, ο οποίος ήταν ένας μετανάστης, αν και πολύ πιο τυχερός από τους περισσότερους.

https://www.youtube.com/watch?v=jzFeu E8BEhw

Welcome (2009), Philippe Lioret Μια ταινία χαμηλών τόνων, από τον Philippe Lioret .Η ιστορία είναι απλή, ένας 17χρονος Κούρδος μετά από ταξίδι τριών μηνών φτάνει στην Γαλλία με σκοπό να περάσει στην Αγγλία αλλά «κολλάει» στα σύνορα. Θα συναντήσει έναν προπονητή της κολύμβησης που βρίσκεται στα πρόθυρα διαζυγίου με την γυναίκα του, μια ακτιβίστρια υπέρ των δικαιωμάτων των μεταναστών.

The Edge of Heaven (2007) Fatih Akin

The edge of heaven (2007), Fatih Akin Μια από τις πιο αξιόλογες ταινίες της περασμένης δεκαετίας και αυτή που ανέδειξε σε διάσημο δημιουργό τον Φατίχ Ακίν. Η ταινία κινείται ανάμεσα στην Γερμανία και την Τουρκία και παρακολουθεί τις άλλοτε παράλληλες, άλλοτε  αποκλίνουσες πορείες των πρωταγωνιστών της. Μια Τουρκάλα προσπαθεί να βγάλει τα προς το ζην για να σπουδάσει την κόρη της, αγωνίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μια νεαρή Γερμανίδα συγκρούεται με την δική της μάνα προσπαθώντας να βρει το εαυτό της, ένας ακαδημαϊκός, γιος  Τούρκου μετανάστη (Γερμανός; )  αναζητά τις ρίζες του.

Η ταινία αναφέρεται σε τόσα πολλά πράγματα αλλά αποδεικνύει την ικανότητα του δημιουργού της να βάζει τις ιδέες του σε τάξη. Βασικό θέμα της ταινίας είναι η ενσωμάτωση. Βλέπουμε τον Τούρκο καθηγητή πανεπιστημίου να μιλά σε ένα αμφιθέατρο  για τον Γκαιτε: Μια τυπική «Γερμανική» εικόνα, σε αντιπαράθεση με την ανατολίτικη «χαλαρότητα» στο σπίτι. Αντίθετα με την Τουρκάλα πόρνη, την ώρα του «επαγγέλματος» μεταμφιεσμένη (περούκα, ρούχα ,κ.τ.λ.) και «ενσωματωμένη» στον «δυτικό πολιτισμό» και ύστερα διακριτή, ως τυπική μετανάστρια. Πρόκειται για δύο αντίθετες, αλλά υπαρκτές μορφές ενσωμάτωσης. Όμοια ο Γερμανός βιβλιοπώλης που πίνει τσάι.

The Visitor (2007), Tom McCarthy

The Visitor (2007), Tom McCarthy Μια ταινία με φόντο την μετά  9/11 Αμερική από ένα νέο σκηνοθέτη. Καθηγητής Πανεπιστημίου, χήρος, παραιτημένος από την ζωή, θα συναντήσει τυχαία ένα ζευγάρι νέων μεταναστών. Το γεγονός θα ξυπνήσει τον Γουόλτερ από τον λήθαργο του, όμως γρήγορα η κατάσταση γίνεται τραγική καθώς οι απαγορεύσεις και η ένταση της καταστολής ενάντια στην μετανάστευση θα οδηγήσει τους ήρωες σε απροσδόκητες καταστάσεις

Ο τίτλος της ταινίας έχει διττό χαρακτήρα: μπορεί να αναφέρεται στους μετανάστες που καταφθάνουν στην Αμερική αλλά και στον πρωταγωνιστή που επιστρέφει στην Νέα Υόρκη. Η ταινία θεματικά βασίζεται σε ένα ενδιαφέρον κέντρο: το καινούργιο είναι ζωογόνο. Το σπίτι του Γουόλτερ ξαφνικά ζωντανεύει μέσα από την παρουσία των μεταναστών, ομοίως η ζωή του, όπως σε αναλογία και η ίδια η Αμερική έχει επωφεληθεί από την παρουσία τους. Στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι χαρακτηριστική η ταύτιση του προσωπικού με το κοινωνικό.

Bread and Roses (2000), Ken Loach Μια Μεξικάνα λαθρομετανάστρια, που δουλεύει ως καθαρίστρια, γνωρίζεται μ’ ένα συνδικαλιστή και κατεβαίνει σε διεκδικητικούς αγώνες μαζί με συναδέλφους της, κάτι που τη φέρνει σε αντιπαράθεση με τη μεγαλύτερη αδελφή της. .

https://www.youtube.com/watch?v=IrDpd 4sCswY

Η ταινία θίγει εξαιρετικά πολλά κοινωνικά ζητήματα, τα οποία ακόμα δεν έχουν ξεπεραστεί – η ισότητα των φύλων, τα εργατικά δικαιώματα, τη μετανάστευση – και καταλήγει ηθικά και φιλοσοφικά στην εξής φράση: θέλουμε ψωμί, αλλά και τριαντάφυλλα

The Godfather Part II (1974), Francis Ford Coppola The Godfather Part II (1974), Francis Ford Coppola. Το εκπληκτικό δεύτερο μέρος του «Νονού» συνεχίζει να αφηγείται την επική ιστορία δύο γενιών συνεχούς εξουσίας μέσα στην οικογένεια Corleone. Εδώ ο Coppola ξεδιπλώνει δύο βασικές ιστορίες: τις ρίζες και την άνοδο του νεαρού De Vito, τον οποίο υποδύεται με καταπληκτικό τρόπο ο Rodert de Niro και την ανάδειξη του Michael (Al Pacino) ως του νέου “Νονού” . Στην ταινία εμφανίζονται ξανά πολλοί από τους ηθοποιούς της πρώτης ταινίας ενώ ο Coppola δημιούργησε μια εξαιρετική ταινία με όραμα και έμπνευση και την εξαιρετική μουσική του Nino Rota, σίγουρα το καλύτερο σίκουελ της ιστορίας του κινηματογράφου.

https://www.youtube.com/watch?v=znL8 uYvohCw Η καλύτερη ίσως σκηνή! https://www.youtube.com/watch?v=7- 1gyB5uVY0 (part I)

America, America (1963), Elia Kazan Πηγή: https://frapress America, America (1963), Elia Kazan Πηγή: https://frapress.gr/2016/03/metan astefsi-mesa-apo-ton-kinimatografiko- fako/

Το πιο προσωπικό φιλμ του Ηλία Καζάν, το πρώτο στο οποίο καταγράφηκε η τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής, και ένα αξεπέραστο φιλμικό έπος «ζωντανεύει»  μέσα από τις μοναδικές φωτογραφίες του Κωνσταντίνου Μάνου από τα γυρίσματά του. Η ταινία περιγράφει µοναδικά µια εποχή της οποίας οι µαρτυρίες ακούγονται όλο και λιγότερο. Προφανώς η ιστορία της ταινίας (η – στην κυριολεξία – οδύσσεια ενός μετανάστη που ξεκινά από τη Μικρά Ασία για να οδηγηθεί επιτέλους στην Αμερική) είναι και η ιστορία του σκηνοθέτη της. https://ok.ru/video/12016551375

Και είτε δει κανείς την ταινία πολιτικά είτε τη δει ψυχαναλυτικά, πάντα θα συναντά τον Ηλία Καζάν. Το «Αμέρικα Αμέρικα», βλέπετε, είναι ο Ηλίας Καζάν. Γιατί δεν έγραψε απλώς το σενάριο, δεν διηύθυνε απλώς το συνεργείο. Ζούσε κάθε στιγμή του δράματος και συχνά στα γυρίσματα δρούσε ως ήρωας εντεταγμένος στο σύμπαν της ταινίας που αγάπησε όσο καμιά άλλη στη φορτωμένη με αριστουργήματα φιλμογραφία του.

Ενας εθνοτικά Ελληνας, γεννημένος στην Τουρκία και Αμερικανός επειδή ο θείος του έζησε μια τέτοια περιπέτεια, ο Καζάν ένιωσε πως, ύστερα από μια ήδη μακρά καριέρα, όφειλε να την αφηγηθεί. Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις. Παίζει και ο Γιώργος Φούντας. Η δεύτερη «χολιγουντιανή» ταινία που έδειξε πώς κατέφθαναν οι μετανάστες στο Έλις Άιλαντ, μετά το «Μετανάστη» του Τσάπλιν  

The Immigrant (1917), Charles Chaplin H ταινία “The Immigrant – Ο μετανάστης” (γνωστή και με τον τίτλο Broke) είναι μία βουβή μικρού μήκους ταινία του Charlie Chaplin γυρισμένη το 1917. Ο γνωστός και αγαπημένος χαρακτήρας του Chaplin, o Tramp παίζει έναν μετανάστη που βρίσκεται στο πλοίο για τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ταξιδεύοντας στον Ατλαντικό. Ο Tramp θα συναντήσει και θα γίνει φίλος με μια όμορφη γυναίκα, ενώ θα κατηγορηθεί για κλοπή.  

Ellis (2015), JR O JR. …

Το σενάριο έγραψε ο βραβευμένος με Όσκαρ σεναριογράφος Eric Roth και πρωταγωνιστές, ο επίσης βραβευμένος με Όσκαρ Robert De Niro και τα εκατομμύρια ανθρώπων, που πέρασαν από το νησί

είναι ένας καλλιτέχνης, που βραβεύθηκε το 2011 με το TED Prize είναι ένας καλλιτέχνης, που βραβεύθηκε το 2011 με το TED Prize. Το βραβείο συνοδευόταν με οικονομική ενίσχυση για να υλοποιήσει το INSIDE OUT, ένα καλλιτεχνικό project, που έδινε την δυνατότητα σε ανθρώπους από όλο τον κόσμο να εκφράσουν μια άποψη, θέση ή τον προβληματισμό και την αντίδραση τους απέναντι σε κάτι, με το πορτραίτο τους. Τέσσερα χρόνια αργότερα, σκηνοθετεί μια μικρού μήκους ταινία για το Ellis Island, το νησί-πύλη για εκατομμύρια μετανάστες προς την Αμερική στις αρχές και σε ένα μεγάλο μέρος τους προηγούμενου αιώνα

The Immigrant (2013), James Gray Les neiges du Kilimandjaro (2011), Robert Guédiguian Almanya: Welcome to Germany (2011), Yasemin Samdereli Le Havre (2011) , Aki Kaurismäki The Cardboard Village (2011), Ermanno Olmi Les Mains en l’Air (2010), Romain Goupil Biutiful (2010), Alejandro González Iñárritu Soul Kitchen (2009) του Fatih Akin London River (2009), Rachid Bouchareb /

Machan (2008), Uberto Pasolini Gran Torino (2008) , Clint Eastwood Le Silence de Lorna (2008), Jean-Pierre Dardenne, Luc Dardenne It’s a Free World… (2007), Ken Loach La Sconosciuta (2006), Giuseppe Tornatore In Between Days (2006), So Yong Kim Nuovomondo (2006), Emanuele Crialese My American Dream, How Democracy Works Now (2006), Shari Robertson Man Push Cart (2005), Ramin Bahrani Maria Full of Grace (2004), Joshua Marston

Head-On (2004) , Fatih Akin Lost Boys of Sudan (2003), Megan Mylan, Jon Shenk The House of Sand and Fog (2003), Vadim Perelman Gangs of New York (2002), Martin Scorsese In This World (2002), Michael Winterbottom Mississippi Masala (1992), Mira Nair Green Card (1990), Peter Weir Alamo Bay (1985), Louis Malle Moscow on the Hudson (1984), Paul Mazursky El Norte(1983), Gregory Nava The Border (1982), Tony Richardson Madame Rosa (1977), Moshé Mizrahi