Мақсаты бірдің – рухы бір!

Архимед заңын тұжырымда. Сұйыққа батырылған денеге оның сұйыққа батқан бөлігі көлеміндегі сұйықтың салмағына тең ығыстырушы күш әрекет етеді.

2. Сүттің майлылығын қандай құралмен өлшейміз? 2. Сүттің майлылығын қандай құралмен өлшейміз? Лактометр

3. Салмақ дегеніміз не? Дененің тірекке немесе аспаға әрекет ететін күш.

4. Сұйыққа немесе газға батырылған денеге әрекет етуші күшті қалай есептеуге болады? FА=ρc gvд

Жауаптар. Бағалау. 1-нұсқа. 1. В 2. В 3. С 4. С 5. Д 6. Д 7. Е 2-нұсқа. 1. С 2. Д 3. В 4. С 5. Д 6. В 7. В “5” – 7 “4” – 5-6 “3” – 3-4 “2” – 1-2

Вертикаль бойлай сабақ тақырыбын оқисың. Сөзжұмбақ 1 – Күштің атауы; 2 – Ғаламшар атауы; 3 – Масса бірлігі; 4 – Кемедегі экипаж шені; 5 – Материя түрі; 6 – Архимед қандай ғалым? 7 – Қандай ыдыста газ тұрмайды? 8 – Адамның биоөрісі. Вертикаль бойлай сабақ тақырыбын оқисың.

Сабақтың тақырыбы: Су көлігі. Ауада ұшу. Сабақтың тақырыбы: Су көлігі. Ауада ұшу. FА=ρc gvд

Кеменің суға бататын тереңдігі шөгім деп аталады. Ватерсызық –кеменің рұқсат етілген шөгім көрсеткіші. Су ығыстырым –кеменің ватерсызыққа дейін батқандағы ығыстырылған су салмағы. Кеменің жүк көтергіштігі –ватерсызыққа дейін батқандағы тиелген жүк салмағы.

Су көлігінің ішіндегі ең күрделісі – сүңгуір қайықтар.

Ал жүзу шарттары Fа>FА Fа<FА Fа=FА Егер денеге әрекет ететін ауырлық күші архимед күшінен артық болса, онда дене сұйыққа батады Егер ауырлық күші архимед күшінен кем болса, онда дене сұйықтың бетіне көтеріледі Егер дене сұйыққа толық батып, оның ішінде жүзіп жүрсе, онда денеге әрекет ететін ауырлық күші архимед күшіне тең. Fа>FА Fа<FА Fа=FА

Тәуекел қылмас еш пенде. Көтеріліп төбесі, Жұлдыздарға жетсе де, Неміс ақыны Гёте адамның ауа шарында алғашқы ұшуларының біріне арнаған өзінің өлеңін «Адамзат шекаралары» деп атады. Теңесем деп Құдайға, Тәуекел қылмас еш пенде. Көтеріліп төбесі, Жұлдыздарға жетсе де, Құлына жасалған үміттің Сүйенер тірек қайда бар. Жел мен бұлттың ол онда, Тәлкегіне айналар.

Қабықтан немесе балоннан; Аспалы жүйеден; Адам отыратын орын;

Ұшу аппаратының бір түрі –дирижабль.

Ауа шарларын қандай газдармен толтырады? Сутегі, гелий.

Ауа шарының көтергіш күшін қалай есептеп табуға болады? Ауаға көлемі 40 м3 гелиймен толтырылған шар ұшырылды. Шардың қабығын толтырып тұрған гелий массасы: mг = ρгV = 0,189 кг/м3 · 40 м3 = 7,2 кг. Оның салмағы: Pг = gmг = 9,8 Н/кг · 7,2 кг = 71 Н Кері итеруші күш (архимед күші) : FА = gρауаV = 9,8 Н/кг · 1,3 кг/м3 · 40 м3 = 520 Н. Демек бұл шар көтеретін жүктің салмағы: 520 Н – 71 Н = 449 Н – міне осы көтергіш күш болып табылады

Сабақты бекіту. Қандай жағдайларда сұйықтағы дене батады? Жүзеді? Жүзіп шығады? .......................................................... Неліктен ауа шарларын сутегі немесе гелиймен толтырады?.................................... .......................................................................... Кеменің шөгімі деп нені атайды? ...................................................... Ватерсызық деген не? ...........................................................

Ауада ұшу

" теңізшілер " " ауада ұшқыштар "

Сіздің көлігіңіздің қолданудағы кері " Экологиялық пост" Сіздің көлігіңіздің қолданудағы кері экологиялық жағдайларын айтып беріңдер.

Мұхит «Керемет» Суда мекендеуші организмдердің тығыздығы, су тығыздығына тең , сондықтан оларға берік қаңқа қажет емес! 14

Балықтар жүзу тереңдігінен тығыздығын өзгертіп қадағалай алады Балықтар жүзу тереңдігінен тығыздығын өзгертіп қадағалай алады. Ол үшін торсылдақтың көлемін қысып не жайып ұлғайтады.

Тұғырдан шаңғымен секіру. Тұғырдан шаңғымен секіру. с у н а ы і е ж д ң m=0,2 кг V=4 м3 S=120 км   m=150 кг F=2 H V=0,03 м3 m=8 кг V=0,12 S=150 м m=20 кг F=0,5 H ρ=2200 кг/ м3 t=2 сағ g=10 Н/кг X=0.04м ρ=710 кг/ м3 ρ=800 кг/ м3 ρ=1,29 кг/ м3 v=1,5 м/c V=10 м3 µ-? FА-? v-? Fa-? k-? m-? V-? t-? ρ-?

100 с 0,01 м3 60 км/сағ 21,3 кг 0,25 1500 Н 88 кН 100 с 50 Н/м 2 кг/м3 1,5 Н 1500 Н 60 км/сағ 50 Н/м 0,25 1500 Н 88 кН

Үйге тапсырма: § 58-59 оқу “Архимед күші. Кемелердің жүзуі.Ауада ұшу” тақырыптарына сөзжұмбақ құру.

шығармашылық жұмыс: Архимед күші туралы ертегі-есеп құрастырың.

Cабаққа қатысқандарыңыз үшін көп рахмет!

Қоңырауда жақсы демалыңыз!

Кемелердің жүзуі Шөгім ватерсызық суығыстырым Көтергіш күш

Ауада ұшу Көтергіш күш Ауа шарларының ұшуы

Ауада ұшу 1783 жылы ағайынды Монгольфьелер астында жанып тұрған спиртті ыдысы бар үлкен қағаз шар жасады. Шар ыстық ауаға толып 2000 м биіктікке дейін көтерілді. Осы ауа шарымен қой, әтеш және үйрек ұшырылды. Ол шар бар болғаны 8 минут ұшты және 8 км қашықтыққа жетті. Жерге ойдағыдай оралды. «монгольфьера» шары

1852 ж. Француз Анри Жиффар «ауа кораблін» ойлап тапты. Ол бу машинасы айналдыратын винт көмегімен ұшты. Осыдан бастап үлкен жолаушыларға арналған дирижаблдер жасау басталды. Олардың бірі 144 трансатлантикалық рейс жасады. Бірақ 1937 ж. өрт себебінен 35 адам қаза тапты. Содан кейін дирижаблдерді ұшыру тоқтатылды.

Құстың самғауына ұқсаған қондырғыны, ағылшын Джорж Кейли жасады. Ол 1853 ж. планер жасады және онымен жартастан ұшуды жүзеге асырды.

Орвил және Уилбурр Райт америкалық епископ ұлдары болды. Олар өте жеңіл ойлап тауып, өздерінің алғашқы ұшағы «Флайер 1»-ге орнатты.

1903 ж. 17 желтоқсанда Орвил Райт тарихта бірінші болып ұшақпен ұшты.

1783 ж. Француз Клод Маркиз де Жоффруа д Аббан ең бірінші пароход - «Пироскаф»-ты құрастырды. Оның дөңгелектерін бу машинасы айналдырып тұрды. 1836 ж. Френсис Петтит Смит кемені алға жылжытатын қалақшалы винтті ойлап тапты.

XVII ғ. Голландилық Корнелиус ван Дреббель патшаға арнап ең алғашқы сүңгуір қайықты жасап шықты. Одан сәл кейін Роберт Фултон император Наполеон үшін «Наутилус» атты сүңгуір кемені жасап берді. Ол 4 адамға арналып су астында 3 сағат тұра алатын еді.