Бөлім 1. Электр барлау әдістерін жіктеу. Электр профилььдеу әдісі МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ Геофизика кафедрасы Электр барлау (пән) Бөлім 1. Электр барлау әдістерін жіктеу. Электр профилььдеу әдісі Дәріс №3 1 академиялық сағат Умирова Гульзада Кубашевна (мұғалімнің аты жөні)

ЛЕКЦИЯ ЖОСПАРЫ 2 Бөлім. Кедергі әдістері ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ ЛЕКЦИЯ ЖОСПАРЫ 2 Бөлім. Кедергі әдістері 2.2. Электр профильдеу әдісі 2.3 Электрлік зондылау әдісі ГЛОССАРИЙ:

Электр профильдеу әдісі (ЭП) ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ Электр профильдеу әдісі (ЭП) Бұл әдісте көрнерілік кедергіні горизонталь бағытта, профиль бойымен зерттейді; Қондырғының параметрлері мен мөлшері, яғни көректерндіргіш және тіркеу электродтардың өзара орналасуы тұрақты болады; Геологиялық орта мен көрнерілік кедергі арасындағы байланыстың түрі өте қатты қондырғы түріне тәуелді; Мысалы, тік шеқара бойынша әртүрлі қондырғылармен әртүрлі графиктер алынады. AMNB төрт электродты қондырғымен алынған тік шеқараның көрнерілік кедергінің графигі АМ (N және B шексіздікте орналасқан) 2-кі электродты қондырғы

Электр профильдеуде қолданатын қондырғылар түрлері ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ Электр профильдеуде қолданатын қондырғылар түрлері Электр профильдеуде әртүрлі қондырғыларды пайдалану геоэлектрлік қиманың ерекшеліктерін айқан көрсетуге мүмкіндік береді; Осыған сәйкес әртүрлі қондырғыларды пайдалану геологиялық мақсаттармен шектелген; Қондырғылар бөлінеді: а) симметриялық электр профильдеу ( СЭП), б) аралас (комбинированное) (КЭП), в) орташалаған градиенті әдісімен профильдеу (СГ). Екі көрек көздері бар AA1MNB1B cимметриялық қондырғыны СЭП-ің нақтылығын жоғарылату үшін қолданады; СГ қондырғыларын көптеген біртекті еместіктері бар және геологиялық құрылысы күрделі нысандарда қолдануға ыңғайлы; КЭП-ті тік құлап жатқан және электр токты жақсы өткізетін денелер үшін қолдануға қолайлы;

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ Инженерия-геологиялық және гидрогеологиялық зерттеулерді жасағанда жарықшақтықтың бағытын анықтау үшін шенберлік профильдеу жұмыстарын іске асырады; Жарықшақты немесе сланцталған тау жыныстардың анизотропиясы бар; Бұл жағдай шенберлік профильдеуді жасаудың өте қолайлы факторы; Электр профильдеу нәтижелерінің өңдеуі мен интерпретациясы көбінесе сапалық болады; Сапалық интерпретацияның нәтижесі - төмен немесе жоғары өткізгіштіктің зоналарын бөлу болады; Жұмыстардың нәтижесі – көрнерілік кедергі графиктері, графиктердің картасы немесе изоОм карталары. 5

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ Элекр профильдеу жұмыстарын маршрут немесе аудан бойынша жасауға болады; Жұмыстарды маршруттік түсірумен өткізгенде бақылау нүктелерді геология жағынан қызықты болатын жеке профильдер бойымен орналастырады; Аудандық түсіруде зерттеу учаскісінде бақылау нүктелер жүйесі арқылы зерттейді; Жүйенің тығыздығы ізделіп отырған геологиялық құрылымымен немесе рудалық денемен анықталады; Егер ізделіп отырған объектілер изометриялық болса, онда жұмыстарды квадраттік жүйе, ал созылған денені іздесек – онда тік бұұрышты; Профильдер арақаықтығы бақылау нүктелер арақашықтығынан көп болуы қажет немесе профильдерді дене созылуына перпендикуляр орналастырады; Электр профильдеу көмегімен геологиялық карталау, тік шеқаларарды тауып, карталау, онымен қоса бұзылысты жарылымдарды анықтау, инженерия-геологиялық және гидрогеологиялық мақсаттарды шешуде қолданады.

2.3 Электрлік зондылау әдісі ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ 2.3 Электрлік зондылау әдісі Зондылау – бұл геоэлектрлік қиманы вертикаль бойымен, яғни тередікке қарай зерттеу; Электр барлауда зондылаудың екі принциптері бар: геометриялық және жиіліктік; Кедергі әдісіндегі электрлік зондылаудың тәсілі геометриялық зондылаудың бір түрісі болады, яғни олардың зерттеу тереңдігі тіркеуіш және көрек электродтар арасындағы қашықтықтарға тәуелді; Неғұрлым электродтар арақашықтығы үлкейсе, солғұрлым әдістің зерттеу тереңдігі жоғарылайды; Көрек және тіркеуіш электродтардың арақашықтығын біртіндеп үлкейтіп төрт электродты қондырғыны пайдалану арқылы көрінерілік кедергіні зерттеу әдісі тік электрлік зондылау деп аталады (вертикальное электрическое зондирование ВЭЗ)

ВЭЗ-дің пайдалану қондырғылары ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ ВЭЗ-дің пайдалану қондырғылары А) Төрт нүктелік (AMNB), Б) үш нүктелік (AMN, B∞), В) екі нүктелік (AM, N∞, B∞), Г) дипольдік. Электр барлауда көбінесе төрт нүктелік симметриялық зондылау жұмыстары кең таралған; Бұл зондылау түрінде ρк көрінерілік кедергінің AB/2 қашықтыққа тәуелділігін зерттейді.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ Типы кривых ВЭЗ ρк көрінерілік кедергінің AB/2 қашықтыққа тәуелдік графигін ВЭЗ қисықтары деп атайды; Электрлік зондылаудың қисықтарының түрі геоэлектрлік қимадағы қабаттар параметрлерінің қатынасына тәуелді; Қабаттылық геоэлектрлік қималар: а – екі қабаттық, б – үш қабаттық, в – төрт қабаттық

Оларға сәйкес келетін ВЭЗ қисықтары да солай аталады; ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ Қабаттардың санына қарай геоэлектрлік қиманы екі қабаттық, үш қабаттық және т. б. атайды; Оларға сәйкес келетін ВЭЗ қисықтары да солай аталады; ВЭЗ қисықтарын модулі 6.25 см болатын билогарифмдік масштабта тұрғызады; Абсцисса өсі бойымен AB/2 метрмен, ал ордината өсі бойымен ρк Ом·м тұрғызылады; Билогарифмдік бланктің модулі – бұл декада арасындағы қашықтық. Мысалы, 1 және 10, 10 және 100…..

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ

ВЭЗ қисықтарының түрлері мен олардың ерекшеліктері ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ ВЭЗ қисықтарының түрлері мен олардың ерекшеліктері Екі қабаттық қисықтар екі түрлі болуы мүмкін: ρ1>ρ2, немесе ρ1<ρ2.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ ρ2→∞ ұмтылғандағы қисықты жеке қарастыруға қажет. Осы жағдайда қисықтың оң жағы асимптотаға қарай 45 градус бұрышпен бағытталған болады; ВЭЗ қисығының жоғарыға қарай көтерілу бұрышы 45 градустан үлкен болмау қажет; Керісінше жағдайда өлшеулерді немесе дұрыс жасамаған, немесе өлшеулерге кедергі әсер еткен

Үш қабаттық геоэлектрлік қабаттар ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ Үш қабаттық геоэлектрлік қабаттар Қабаттар параметрлері арасындағы қатынастарына қарай төрт типті үш қабаттық қисықтарын қарастырады; Оларды H, K, Q және A деп белгілейді.

Кұма өткізгіштік және көлденең кедергі ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ Кұма өткізгіштік және көлденең кедергі Электр барлауда геоэлектрлік қиманың сипаттамалары ретінде құма өтгізгіштік пен көлденең кедергі түсініктерін кең қолданады; Біртекті қабаттың S құма өткізгіштігі – бұл қабаттылыққа параллель болатын осы қабаттың өтгізгіштігі.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ Біртекті қабаттың T көлденең кедергісі – бұл қабаттылыққа перпендикуляр болатын осы қабаттың кедергісі. Егер көпқабатты қимадағы ток қабаттылыққа параллель таралса, онда жер бетіндегі электр өріс қиманың суммаланған құма өтгізгіштігімен анықталады; Егер ток қабаттылыққа перпендикуляр таралса, онда жер бетіндегі электр өріс көлденең кедергімен анықталады.

Қабаттық қималары үшін эквивалентность принципі ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ Қабаттық қималары үшін эквивалентность принципі Әртүрлі геоэлектрлік қималар үстіндегі электр өрістері бірдей болуы мүмкін; Яғни, осындай қималардың ВЭЗ қисықтары бірдей болады; Үш қабаттық қималарда эквивалентность принципі екінші (аралық) қабаттың параметрлерімен анықталады; H және A типті қималар үшін егер бірінші және үшінші қабаттардың параметрлері бірдей болса, онда эквивалетность принципі екінші қабаттың құма өтгізгіштігіне тең; Яғни, H және A қисықтары бірдей болады, егер мынандай шарт орындалса:

Яғни, егер қисықтар бірдей болса, онда мынандай шарт орындалды: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ K және Q қисықтары үшін бірінші және екінші қабаттардың параметрлері бірдей болған жағдайда эквивалентность принципі екінші қабаттың көлденең кедергісімен анықталады; Яғни, егер қисықтар бірдей болса, онда мынандай шарт орындалды: Қиманың қабаттар саны көп болған жағдайда эквивалентность принципінің өрнегі күрделі болады, себебі қисық формасына аралық қабаттарды параметрлері қатты әсер етеді.

Методика и техника полевых работ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ Методика и техника полевых работ Электр зондылау әдісін жоғары нақтылықпен жүргізу шарттары келесі: қабаттылықтың немесе терең бедердің тегіс пішіні (геоэлектрлік шеқаралардың еңкею бұрыштары 20 градустан үлкен емес), тіректі беткейдің бар болуы, экрандауыш (меншікті кедергісі жоғарғы немесе төмен) қабаттардың жоқ болуы; Құрылымдардың еңкею бұрыштары 40 – 50 градусқа дейін болғанда ВЭЗді қолдануға болады; Бұл кезде ассиметриялық қондырғыларды қолданатын арнайы әдістемелерді пайдаланады.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ ВЭЗ жұмыстарын геологиялық карталау, пайдалы қазба кенорындарын іздеу, мұнай және газға перспективті құрылымдарды анықтау, гидрогеология және инженерия-геологиялық арнайы мақсаттарын шешу кезеңдерінде қолданады; Зондылаудың нәтижелерін тау жыныстың электрлік, сулы-физикалық және жылулық-физикалық қасиеттерін зерттегенде, және гравитациялық бақылауларға түзетулерді енгізгенде, геохимиялық аномалияларды перспективасы жағынан бағалағанда пайдаланады. [Инструкция, 1984]

ВЭЗді жасау әдістемесі келесі: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ ВЭЗді жасау әдістемесі келесі: Зондылау нүктенің қасында тіркеуіш аспап, генератор, тіркеуіш электродтарды жан жаққа алыстатуға арналған сымдар катушкасымен орнатылады, Екі MN тіркеуіш электродтар бір біріне жақын жерге орнатылады (заземляются); MN бағыты бойымен тіркеу сызығы созылып, AB-нің бірінші разносы (А және В арақашықтығы) және MN-дағы U потенциал айырмасы өлшенеді; АВ электродтарда I ток күші өлшенеді; Осы кезде қондырғының коэффициентін есептеп, көрнерілік кедергіні санайды: Көрек көздері келесі разносқа қойылып, процесс қайталанады.

Осы кезде AB арақашықтығы тұрақты болады; ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ АВ-нің MN-ға қатынасы 20-дан үлкен болғанда AB/MN>20 тіркеуіш электродтардағы потенциал айырмасы өте азғантай болып кетеді, сондықтан MN арасындағы қашықтықты үлкейтеді; Тіркеуіш сызықтың арақашықығын жоғарылатқанда өлшеулерді екі MN разностарында жасайды; Осы кезде AB арақашықтығы тұрақты болады; Яғни біріншіден өлшеуді MNнің кіші разносында жасайды, сосын MNнің үлкен разносында; Одан кейін AB разносын үлкейтіп, өлшеулерді MN үлкен разносында, сосын кіші разносында іске асырады; Осы кезде ВЭЗ қисықтарында «қақпақ» («ворота») деген құбылыс пайда болады – тіркеуіш сызықтың арақашықтығы өзгеруіне қатысты далалық қисық нүктелерінің қайта өлшенуі (перекрытие точек); Тіркеуіш сызықтың арақашықтығын үкейткенде MN тіркеуіш сызықтың 1/3 бөлігінен аз болуы қажетін ұмытпау керекпитающей линии.

ВЭЗ қисықтарындағы «қақпақтің» көрінісі ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ ВЭЗ қисықтарындағы «қақпақтің» көрінісі

ВЭЗ қисықтарының интерпретациясы ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ ВЭЗ қисықтарының интерпретациясы ВЭЗ қисықтарының интерпретациясы сандық және сапалыққа бөлінеді; Сапалық интерпретация кезінде қисықтар типтерінің қарталары, құма өтгізгіштіктің карталары, изоом карталары, көрнерілік кедергілердің қималары (псевдогеоэлектрлік қима) тұрғызылады; Сандық интерпретацияны геоэлектрлік қиманың параметрлерін (қалыңдықты, қабаттардың кедергілерін және қабаттардың жатыс тереңдігін) анықтау мақсатымен іске асырады; Бұрын интерпретацияны теориялық қисықтардың арнайы жиынтығы (палетка) көмегімен жасаған болатын. Оны таңдау әдісін қолданып жүзеге асырған. Яғни, далалық қисықты теориялық қисықпен салыстырып, қиманың параметрін анықтаған; Бүгін интерпретацияны копмьютерде жасаса да, ол таңдау әдісіне негізделген.

ВЭЗ палеткасының көрінісі ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ ВЭЗ палеткасының көрінісі

3 Электрлік зондылау әдісінің теориялық негіздері? ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ Өздік дайындалуға арналған сұрақтар: 1 Кедергі әдісінің физикалық негіздері қандай? 2. Электр профильдеу әдісінің мағынасы, қандай геологиялық мақсаттарды шешуде қолданылады? 3 Электрлік зондылау әдісінің теориялық негіздері?

4. Хмелевской В. К. Основной курс электроразведки М И Н И С Т Е Р С Т В О О Б Р А З О В А Н И Я И Н А У К И Р Е С П У Б Л И К И К А З А Х С Т А Н КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ ТЕХНИЧЕСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ имени К.И. САТПАЕВА ИНСТИТУТ ДИСТАНЦИОННОГО ОБРАЗОВАНИЯ Әдебиеттер мен интернет ресурсқа сілтемелер: 1.«Электрлік барлау әдістері» пәнінен «5В070600─ 2 Геология және пайдалы кен орындарын барлау мамандығына арналған»1,2,3 курс, Сырттай – қашықтықтан оқыту формасы 2. Самарханов Г. Г. «Электрлік барлау әдістері» Оқу құралы – Алматы: Каз ҰТУ 2010. 270бет. 3. Якубовский Ю.В., Ренард И.В. Электроразведка. 3-е изд. Матвеев Б.К. Электроразведка при поисках месторождений полезных ископаемых. М.Недра. 1982.М.Недра. 1991. 4. Хмелевской В. К. Основной курс электроразведки