Εισαγωγή στο διεθνοποιημένο εταιρικό περιβάλλον Β. Μπαμπαλός, PhD Επίκουρος Καθηγητής Χρηματοοικονομικής Διοίκησης Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής ΤΕΙ Πελοποννήσου

Περίγραμμα παρουσίασης Χαρακτηριστικά σύγχρονου, διεθνοποιημένου εταιρικού και οικονομικού περιβάλλοντος Η πολυεθνική εταιρεία Κυριότεροι λόγοι ανάπτυξης πολυεθνικών εταιρειών Στόχοι διεθνούς χρηματοδοτικής διοίκησης Κριτική για τις πολυεθνικές

Διεθνοποιημένο εταιρικό περιβάλλον Όπου και αν κοιτάξουμε είμαστε περιτριγυρισμένοι από προϊόντα και υπηρεσίες που ίσως πηγάζουν από κάποια άλλη χώρα ή ακόμα και άλλη ήπειρο, π.χ. κινητά τηλέφωνα, αυτοκίνητα κλπ Οι εταιρίες λειτουργούν σήμερα σε μία παγκόσμια αγορά και συνεπώς δεν μπορούν να αγνοήσουν το γεγονός αυτό. Η διεθνοποίηση των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και του εμπορίου προήλθε μέσα από σημαντικές εξελίξεις στους τομείς των μεταφορών, των επικοινωνιών και της τεχνολογίας της πληροφορικής.

Διεθνοποιημένο εταιρικό περιβάλλον Οι εξελίξεις αυτές εισήγαγαν μια νέα εμπορική και δραματική πραγματικότητα, την παγκόσμια αγορά για τυποποιημένα καταναλωτικά και βιομηχανικά προϊόντα. Η ενοποίηση των αγορών σε διεθνές επίπεδο εισάγει επίσης την έννοια του παγκόσμιου ανταγωνιστή, καθιστώντας τις επιχειρήσεις ανασφαλείς, ακόμα και μέσα στη αγορά της χώρας τους. Τα διοικητικά στελέχη των επιχειρήσεων σε όλο τον κόσμο, άρχισαν να συνειδητοποιούν πως οι τοπικές τους αγορές δεν μπορούν να θεωρούνται πλέον σίγουρες, αλλά ότι αποτελούν απλά μια οικονομία που είναι μέρος ενός εξαιρετικά ανταγωνιστικού και ενοποιημένου παγκοσμίου οικονομικού συστήματος.

Διεθνοποιημένο εταιρικό περιβάλλον Απαιτείται μεγαλύτερη ευελιξία εκ μέρους των σύγχρονων επιχειρήσεων προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις. Οι εταιρίες ανακαλύπτουν με τη σειρά τους πως πρέπει και αυτές να στραφούν προς τις ξένες αγορές με αυξανόμενους ρυθμούς, αν θέλουν να αντλήσουν κεφάλαια, να αποκτήσουν τεχνολογία και για να πουλήσουν τα προϊόντα τους.

Διεθνοποιημένο εταιρικό περιβάλλον Η σημερινή χρηματοπιστωτική πραγματικότητα είναι ότι το χρήμα δεν γνωρίζει εθνικά σύνορα. Το δολάριο των Ηνωμένων Πολιτειών έχει καταστεί το βασικό νόμισμα του πλανήτη όσον αφορά το διεθνές εμπόριο και την χρηματοδότηση. Υπάρχουν και άλλα νομίσματα , όπως το ευρώ, το κινεζικό γουαν και το ιαπωνικό γιεν που είναι αντικείμενα διεθνούς διαπραγμάτευσης και τα οποία προσφέρουν εναλλακτικές λύσεις στους επενδυτές έναντι του δολαρίου ΗΠΑ.

Διεθνοποιημένο εταιρικό περιβάλλον Επίσης υπάρχουν εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης που μπορούν να μετατραπούν σε κάποιο άλλο νόμισμα από τη μια στιγμή στην άλλη. Η διεθνής κινητοποίηση του κεφαλαίου έχει ωφελήσει τις επιχειρήσεις παρέχοντας περισσότερες χρηματοπιστωτικές λύσεις, αλλά δυσκολεύει παράλληλα την δουλειά του οικονομικού διευθυντή μιας εταιρίας με την αύξηση της πολυπλοκότητας της.

Διεθνοποιημένο εταιρικό περιβάλλον Δεδομένου ότι λειτουργούμε σε μια ενοποιημένη παγκόσμια οικονομία, όλοι οι φοιτητές της χρηματοοικονομικής επιστήμης πρέπει να αποκτήσουν μια άποψη του διεθνούς γίγνεσθαι. Πράγματι, σπάνια μπορεί να ανακαλύψει κάποιος σήμερα μια εταιρία, σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου, που δεν έχει έναν προμηθευτή, έναν ανταγωνιστή ή έναν πελάτη στο εξωτερικό. Επιπλέον, οι εγχώριοι προμηθευτές της, οι ανταγωνιστές και οι πελάτες της πιθανό να έχουν τις ίδιες επιλογές στο εξωτερικό με αυτήν.

Διεθνοποιημένο εταιρικό περιβάλλον Επομένως, ένας βασικός σκοπός του μαθήματος αυτού είναι να βοηθήσει τους φοιτητές να αντιληφθούν τις επιχειρηματικές αποφάσεις από μια παγκόσμια οπτική γωνία, με την βοήθεια ερωτήσεων όπως: «Σε ποιο μέρος του κόσμου πρέπει να εγκαταστήσουμε τις παραγωγικές μας μονάδες;», « Σε ποιες παγκόσμιες αγορές πρέπει να αποταθούμε;», «Από ποιο σημείο του κόσμου πρέπει να αντλήσουμε χρηματοδότηση;».

Πολυεθνική εταιρεία Ένα από τα πιο σημαντικά οικονομικά φαινόμενα του δευτέρου μισού του εικοστού αιώνα είναι η πολυεθνική ή η παγκόσμια εταιρία. Η πολυεθνική εταιρία (multinational corporation – MNC) ή η υπερεθνική εταιρία (transnational corporation) είναι μια επιχείρηση που ασχολείται με την παραγωγή και διάθεση προϊόντων ή υπηρεσιών σε περισσότερες από μια χώρες. Αποτελείται συνήθως από μια μητρική εταιρία που είναι εγκατεστημένη στον τόπο καταγωγής της και από έναν αριθμό θυγατρικών μονάδων στο εξωτερικό, συνήθως με έναν υψηλό βαθμό στρατηγικής αλληλεπίδρασης μεταξύ τους.

Πολυεθνική εταιρεία Οι διεθνείς εταιρίες (international corporations) ασχολούνται με τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αλλά δεν έχουν προβεί σε επενδύσεις έξω από την χώρα τους. Οι πολυεθνικές εταιρίες (multinational corporations) έχουν κάνει επενδύσεις σε πολλές χώρες, αλλά μπορεί να θεωρηθεί ότι εστιάζουν την παραγωγή και τις υπηρεσίες τους στις επιμέρους τοπικές αγορές. Μια παγκόσμια εταιρία (global corporation) λειτουργεί σε πολλές χώρες με διεθνή σήματα και μεθόδους προώθησης. Η τελευταία κατηγορία είναι η υπερεθνική εταιρία (transnational corporation) οι οποία εκχωρεί την ευθύνη και τη λήψη απόφασης της διοίκησης για τις επενδύσεις, για έρευνα και ανάπτυξη και για την προώθηση των προϊόντων και των υπηρεσιών σε τοπικά στελέχη.

Πολυεθνική εταιρεία Ο ορισμός της Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη είναι «…η επιχείρηση που διαθέτει οντότητες σε περισσότερες από μία χώρες, οι οποίες λειτουργούν κάτω από ένα σύστημα λήψεως αποφάσεων που επιτρέπει την συνύπαρξη συνεκτικών πολιτικών και κοινής στρατηγικής». Σύμφωνα με εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών, το 2012 περισσότερες από 82.000 μητρικές εταιρίες ανά τον κόσμο (με πλέον των 800.000 θυγατρικών που απασχολούν 72 εκατομμύρια ανθρώπους) μπορούν να χαρακτηριστούν ως πολυεθνικές.

Πολυεθνική εταιρεία Η Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD) δημοσιεύει κάθε χρόνο έναν κατάλογο των 100 μεγαλύτερων διεθνών εταιριών. Οι εταιρίες δεν κατατάσσονται με βάση το μέγεθος αλλά με τον βαθμό των διεθνών δραστηριοτήτων τους, είτε με βάση τους δείκτες TNI της UNCTAD, είτε με βάση τα περιουσιακά στοιχεία που διαθέτουν στο εξωτερικό. Το ΤΝΙ, ο δείκτης υπερεθνικότητας, υπολογίζεται ως ο μέσος όρος των εξής δεικτών: ενεργητικό εξωτερικού προς συνολικό ενεργητικό, πωλήσεις εξωτερικού προς συνολικές και απασχόληση εξωτερικού προς την συνολική.

Πολυεθνική εταιρεία Οι μεγαλύτερες διεθνείς εταιρίες είναι συχνά ηχηρά εμπορικά σήματα , όπως οι αυτοκινητοβιομηχανίες Toyota και η Honda (Ιαπωνία), η Ford Motors (ΗΠΑ), η Volkswagen (Γερμανία), αλλά περιλαμβάνουν και κάποια σήματα όχι και τόσο γνωστά όπως την Hon Hai Precision Industries (Ταιβάν) και την BHP Billiton Group (Αυστραλία). Τα εμπορικά αυτά σήματα αφορούν βιομηχανίες που προσπορίζονται οφέλη τόσο από οικονομίες κλίμακας όσο και από την παγκόσμιο βεληνεκές τους.

Κυριότερα αίτια ανόδου πολυεθνικής εταιρείας Αναζήτηση Πρώτων Υλών: Οι εταιρίες που αναζητούσαν πρώτες ύλες ήταν οι αρχικές πολυεθνικές, οι «κακοί» των διεθνών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων Αναζήτηση Αγοράς: Αυτός που αναζητάει αγορές για τα προϊόντα του αποτελεί το αρχέτυπο της σύγχρονης πολυεθνικής που πηγαίνει σε άλλες χώρες για να παράγει και πουλήσει τα προϊόντα του. Ελαχιστοποίηση Κόστους: Η εξωχώρια εγκατάσταση υπηρεσιών μπορεί να γίνει με δυο τρόπους, εσωτερικά, με τη δημιουργία πλήρως ελεγχόμενων θυγατρικών, ή εξωτερικά, με την ανάθεση μιας υπηρεσίας σε ένα τρίτο πάροχο.

Κυριότερα αίτια ανόδου πολυεθνικής εταιρείας Αναζήτηση Γνώσης Ορισμένες επιχειρήσεις εισέρχονται στις αγορές του εξωτερικού προκειμένου να αποκτήσουν πληροφορίες και γνώσεις που μπορεί να αποδειχθούν χρήσιμες σε κάποιο άλλο σημείο του πλανήτη. Διατήρηση Εγχώριας Πελατείας. Οι προμηθευτές προϊόντων ή υπηρεσιών σε πολυεθνικές εταιρίες ακολουθούν συνήθως τους πελάτες τους στο εξωτερικό, προκειμένου να εξασφαλίσουν από αυτούς μια συνεχή ροή προϊόντων.

Κυριότερα αίτια ανόδου πολυεθνικής εταιρείας Εκμετάλλευση των Ατελειών των Ξένων Χρηματοπιστωτικών Αγορών. Μια εναλλακτική ερμηνεία των άμεσων επενδύσεων στο εξωτερικό στηρίζεται στην ύπαρξη ατελειών στις ξένες χρηματοπιστωτικές αγορές. Η δυνατότητα μείωσης της φορολογίας και η παράκαμψη των περιορισμών στη διακίνηση συναλλάγματος μπορούν να οδηγήσουν μια πολυεθνική σε μεγαλύτερες χρηματοροές από ένα επενδυτικό σχέδιο και ένα μικρότερο κόστος κεφαλαίων, σε σύγκριση με μια καθαρά εγχώρια εταιρία.

Πως Ορίζεται μια Πολυεθνική Εταιρία από Άποψη Συμπεριφοράς H πραγματική πολυεθνική εταιρία χαρακτηρίζεται περισσότερο από την νοοτροπία της παρά από το μέγεθος και την διασπορά των περιουσιακών της στοιχείων ανά τον κόσμο. Αντί να περιορίσει τις αναζητήσεις της στις περιοχές που έχουν εγκατασταθεί οι εγχώριες μονάδες της, η πολυεθνική εταιρία αναρωτιέται: «Σε ποιο μέρος του κόσμου πρέπει να κατασκευάσουμε την μονάδα αυτή;»

Πως Ορίζεται μια Πολυεθνική Εταιρία από Άποψη Συμπεριφοράς Με παρόμοιο τρόπο, ο διοικητικός μηχανισμός του marketing μιας πολυεθνικής αναζητεί παγκόσμια και όχι τοπικά, τμήματα αγορών για να διεισδύσει. Αντίστοιχα, ο χρηματοπιστωτικός της μηχανισμός δεν περιορίζει τις διερευνήσεις του για ευκαιρίες εξεύρεσης κεφαλαίων ή επενδύσεων σε μια και μόνη εθνική χρηματοπιστωτική αγορά.

Πως Ορίζεται μια Πολυεθνική Εταιρία από Άποψη Συμπεριφοράς Εν κατακλείδι, το βασικό στοιχείο που διαχωρίζει την πραγματική πολυεθνική είναι η δέσμευση της να αναζητήσει, να αναλάβει και να ενσωματώσει τις ευκαιρίες που της παρουσιάζονται, όσον αφορά την βιομηχανική παραγωγή, το marketing, την έρευνα και την ανάπτυξη καθώς και τη χρηματοδότηση σε παγκόσμια και όχι σε τοπική βάση.

Στόχος Διεθνούς Χρηματοδοτικής Διοίκησης Επικεντρώνεται στην ανάπτυξη χρηματοπιστωτικών πολιτικών που είναι κατάλληλες για μια πολυεθνική εταιρία. Ο βασικός στόχος της χρηματοπιστωτικής διαχείρισης μιας πολυεθνικής είναι η μεγιστοποίηση του πλούτου των μετόχων, όπως μετράται από τη τιμή της μετοχής. Αυτό σημαίνει τη λήψη χρηματοδοτικών και επενδυτικών αποφάσεων που θα προσθέσουν στην εταιρία την μέγιστη δυνατή αξία.

Στόχος Διεθνούς Χρηματοδοτικής Διοίκησης Σημαίνει επίσης ότι οι εταιρίες πρέπει να διαχειρίζονται τα διαθέσιμα περιουσιακά τους στοιχεία με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Σε αντίθεση με τις εγχώριες επιχειρήσεις δεν θα πρέπει να υποτιμάται η σημασία και άλλων χρηματοοικονομικών στόχων που κατοπτρίζουν τη σχετική αυτονομία των διαχειριστών καθώς και πιέσεις προσερχόμενες από το εξωτερικό περιβάλλον.

Κριτική για τις πολυεθνικές εταιρείες Η συμπεριφορά της πολυεθνικής παρομοιάζεται με εκείνην ενός χταποδιού με απλωμένα πλοκάμια που συνθλίβει τα κράτη του κόσμου για να ικανοποιήσει την εμφανή αχόρταγη όρεξη της.

Πηγές Shapiro, A.C., Moles, P., 2018. Διεθνής Χρηματοδοτική Διοίκηση. Broken Hill Publishers.