ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΠΤΙΚΑ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΜΟΝΟ ΠΡΟΓΕΣΤΑΓΟΝΟ Η αντισυλληπτική αγωγή που περιέχει μόνο προγεσταγόνο είναι διαθέσιμη με τη μορφή από το στόματος χαπιού, ως ενέσιμη μορφή μακράς διάρκειας δράσης χορηγούμενη κάθε 12 εβδομάδες, ως μονήρης εύκαμπτη ράβδος που εμφυτεύεται υποδερμικά στην κατώτερη επιφάνεια του βραχίονα και διαρκεί έως και 3 έτη και ωε ενδομήτρια συσκευή. Το χάπι που περιέχει μόνο προγεσταγόνο ονομάζεται και minipill. Περιέχει μια μικρή δόση προγεσταγόνου που αποτελεί και το μοναδικό δραστικό συστατικό. Τα σκευάσματα βραδείας απορρόφησης και απελευθέρωσης προγεσταγόνου (μακράς διάρκειας δράσης- μορφή depot) περιλαμβάνουν τα σκευάσματα οξεικής μεδροξυπρογεστερόνης 150 mg, που χορηγούνται ενδομυϊκώς για βραδεία αγωγή διάρκειας 12 εβδομάδων. Η μονήρης εύκαμπτη ράβδος απελευθερώνει ετονογεστρέλη. Η ενδομήτρια συσκευή απελευθερώνει λεβονοργεστρέλη απευθείας εντός της κοιλότητας της μήτρας και έχει λάβει έγκριση ως αντισυλληπτική αγωγή, αλλά και για τη θεραπεία της πρωτοπαθούς μηνορραγίας, καθώς και για την πρόληψη της ενδομήτριας υποπλασίας κατά τη διάρκεια θεραπείας υποκατάστασης οιστρογόνων. Η εν λόγω συσκευή μπορεί να είναι αποτελεσματική για έως και 5 έτη.

ΧΡΗΣΕΙΣ Τα αντισυλληπτικά χάπια που περιέχουν μόνο προγεσταγόνο (π.χ. νορεθιστερόνη, νοργεστρέλη) σχετίζονται με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης διαταραχών της εμμήνου ρύσεως, αλλά είναι χρήσιμα εφόσον η αγωγή με χάπια που περιέχει οιστρογόνα δεν είναι καλά ανεκτή ή αντενδείκνυται (π.χ. σε γυναίκες με παράγοντες κινδύνου για αγγειακή νόσο, όπως πρώην καπνίστριες, διαβητικές ή γυναίκες με βαλβιδική καρδιακή νόσο ή ημικρανία) ή κατά τη διάρκεια της γαλουχίας. Η αντισυλληπτική αποτελεσματικότητα είναι μικρότερη σε σύγκριση με τη συνδυαστική αντισυλληπτική αγωγή, καθώς η ωορρηξία καταστέλλεται σε μόνο 40% των γυναικών και η κύρια αντισυλληπτική δράση ασκείται στην τραχηλική βλέννη (παραγωγή παχύρρευστης, ιξώδους βλέννης) και στο ενδομήτριο. Η δράση αυτή είναι μέγιστη 3-4 ώρες μετά τη λήψη του χαπιού και μειώνεται κατά τη διάρκεια των επόμενων 16-20 ωρών. Επομένως, το χάπι θα πρέπει να λαμβάνεται την ίδια ώρα κάθε ημέρα, κατά προτίμηση 3-4 ώρες πριν από τον συνήθη χρόνο της σεξουαλικής επαφής, έτσι ώστε η βλέννη να αποκτά τότε πυκνή σύσταση. Η συχνότητα εμφάνισης εγκυμοσύνης με την εν λόγω μέθοδο είναι 1.5-2 ανά 100 γυναίκες ανά έτος (σε σύγκριση με 0.3 ανά 100 γυναίκες ανά έτος για τη συνδυαστική αγωγή COC). Τα χάπια που περιέχουν μόνο προγεσταγόνο λαμβάνονται συνεχώς (κάθε μέρα) κατά τη διάρκεια του κύκλου, γεγονός που είναι βολικό για μερικούς ασθενείς. Λαμβάνεται χωρίς διακοπή και, καθώς η ωορρηξία συνεχίζει να πραγματοποιείται σε πολλές γυναίκες, η έμμηνος ρύση είναι φυσιολογική, αν και εμφανίζεται σε ακανόνιστα χρονικά διαστήματα.

ΧΡΗΣΕΙΣ Τα depot σκευάσματα προγεσταγόνου με τη μορφή ενέσεων είναι πιο αποτελεσματικά από το minipill. Μια μονήρης ενδομυϊκή ένεση οξεικής μεδροξυπρογεστερόνης παρέχει αντισυλληπτική κάλυψη για διάστημα τουλάχιστον 10 εβδομάδων με συχνότητα εμφάνισης αποτυχίας 0.25 ανά 100 γυναίκες ανά έτος. Χρησιμοποιείται κυρίως ως προσωρινή μέθοδος αντισύλληψης (π.χ. εν αναμονή πλήρους αποτελεσματικότητας της βασεκτομής), αλλά περιστασιακά ενδείκνυται για μακροχρόνια χρήση σε γυναίκες στις οποίες δεν μπορούν να εφαρμοστούν άλλες μέθοδοι. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ουσιαστικά παρόμοιες με αυτές του minipill. Μετά από 2 χρόνια αγωγής, ποσοστό έως και 40% των γυναικών αναπτύσσουν αμηνόρροια και υπογονιμότητα, έτσι ώστε να είναι εξαιρετικά απίθανη η εμφάνιση εγκυμοσύνης για 9-12 μήνες μετά την τελευταία ένεση (καθυστέρηση ανάκτησης της ικανότητας για σύλληψη). Δεν θα πρέπει να γίνεται έναρξη αγωγής με depot σκευάσματα προγεσταγόνου πριν την πλήρη ενδελεχή ενημέρωση της ασθενούς.

ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Το κύριο πρόβλημα είναι η ακανόνιστη έμμηνος ρύση, η οποία μπορεί να είναι μεγάλη, αλλά συνήθως υποχωρεί μετά από μερικούς κύκλους. Περιστασιακά παρουσιάζεται ευαισθησία των μαστών. Λιγότερο συχνά εμφανίζεται ναυτία, κεφαλαλγία, διαταραχές στην όρεξη, μεταβολές του βάρους και διαταραχή της libido.

ΑΠΟΛΥΤΕΣ ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Εγκυμοσύνη Κολπική αιμορραγία χωρίς διάγνωση Σοβαρή αρτηριακή νόσος Αδένωμα ήπατος Πορφυρία

ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΣΥΝΟΥΣΙΑ Η αντισύλληψη μετά τη συνουσία είναι γνωστή και ως χάπι της επόμενης ημέρας (the morning after pill). Περιέχει λεβονοργεστρέλη. Φαρμακευτικά σκευάσματα: Norlevo (tab 750 μg), Postinor (tab 750 μg) Θα πρέπει να χορηγείται το συντομότερο δυνατόν, κατά προτίμηση εντός των πρώτων 12 ωρών, και οπωσδήποτε όχι αργότερα από 72 ώρες μετά από τη σεξουαλική επαφή. Δύο δισκία όσο το δυνατόν ενωρίτερα μετά την χωρίς προφύλαξη σεξουαλική επαφή. Αποτρέπει περίπου το 84% των αναμενόμενων κυήσεων. Αν εμφανιστεί έμετος εντός 3 ωρών από τη λήψη του χαπιού, τότε θα πρέπει να επαναληφθεί η λήψη της δόσης του φαρμάκου. Ανεπιθύμητες ενέργειες: Ναυτία, έμετος, άλγος στο υπογάστριο, διάρροια, κεφαλαλγία, ζάλη, αίσθημα τάσης στους μαστούς, διαταραχές εμμήνου ρύσεως, δερματικά εξανθήματα Επίσης, μια μονήρης δόση μιφεπριστόνης (ενός ανταγωνιστή προγεστερόνης) είναι εξαιρετικά αποτελεσματική ως επείγουσα αντισύλληψη. Η επείγουσα αντισύλληψη αποτελεί περιστασιακή μέθοδο. Σε καμιά περίπτωση δεν αντικαθιστά μια τακτική μέθοδο αντισύλληψης.