ΙII. Η εξέλιξη του ΧΕΑΔ 1
1. Διστακτική εξέλιξη (6 στάδια) 1.1. Πρώιμες διακυβερνητικές προσπάθειες 1.1.1. Προ Σένγκεν Ομάδα Pompidou (ναρκωτικά), τρομοκρατία κλπ 1975: Terrorism, Radicalisme, Extremisme, Violence Internationale (TREVI) ( αρχηγοί αστυνομίας ΚΜ “wining and dining”) TREVI I: Τρομοκρατία TREVI II: εκπαίδευση και ανταλλαγή πληροφοριών TREVI III: οργανωμένο έγκλημα TREVI IV: άνοιγμα συνόρων Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη ‘86: 1986: Ad hoc ομάδα μετανάστευσης 1989: UCLAF 1999 OLAF 1995: EUROPOL αντικαθιστά TREVI Δικαστική συνεργασία: υπογραφή 7 Συμβάσεων (ποινικού και αστικού δικαίου) οι περισσότερες δεν έχουν επικυρωθεί από τα ΚΜ +++ Απόφαση 85/381 (//98/34) προηγούμενη κοινοποίηση μεταναστευτικών μέτρων από τα ΚΜ– ΔΕΕ την ενέκρινε Αποφ 2006/668 1.1.2. Σένγκεν (βλ. PPS IV) 2
1. Διστακτική εξέλιξη (6 στάδια) 1.2. Η θεσμοποίηση της διακυβερνητικότητας: Συνθήκη Μάαστριχτ Πυλώνες Κεντρικός ρόλος του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων υπό ομοφωνία Μη-δεσμευτικά νομικά κείμενα: Συνθήκες: επικυρωμένες- κυρίως μη-επικυρωμένες Κοινές δράσεις: καθοδήγηση για Κοινοβούλια ΚΜ Άλλα μη δεσμευτικά: ψηφίσματα, συστάσεις, συμπεράσματα Έλλειψη κοινοβουλευτικού ή δικαστικού ελέγχου Περιορισμένη αποτελεσματικότητα: 5 δεσμευτικά μέτρα κατά την περίοδο 1993-99 2
Δομή ΕΕ- Μάαστριχτ Ευρωπαική Ένωση ΕΚΑΧ ΕΚΑΕ EΚ ΚΕΠΠΑ 9/18/17 1 Πυλώνας ΕΚΑΧ ΕΚΑΕ EΚ 2 Πυλώνας ΚΕΠΠΑ 3 Πυλώνας Μετανάστευση + Άσυλο Αστυνομική/Δι καστική Συνεργασία 9/18/17 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος
1. Διστακτική εξέλιξη (6 στάδια) 1.3. Περιορισμένη “κοινοτικοποίηση”: ΣυνθήκηΑμστερνταμ Tίτλος IV + δικαστική συνεργασία ΑΛΛΑ 5 χρόνια μεταβατική περίοδος Ενσωμάτωση του Κεκτημένου Σενγκεν ΑΛΛΑ δυνατότητα αποχώρησης Πιο αποτελεσματικά νομικά κείμενα Tίτλος IV: συνήθεις πράξεις ΕΕ επανέκδοση κειμένων (Eurodac, Βρυξέλλες I, Δουβλίνο) 3ος πυλώνας: απόφαση πλαίσιο // Οδηγ. (Puppino’05) + αποφάσεις Διαβούλευση Κοινοβ. και περιορισμένος ρόλος για το ΔΕΕ Καθοδηγητικός ρόλος Ευρ. Συμβουλίου: Τάμπερε: 1999-2004 Χάγη: 2005-2009 Στοκχόλμη: 2010-14 Eυρωπαική Ατζέντα Μετανάστευσης: 2015-20: Μείωση κινήτρων παράνομης μετανάστευσης Διάσωση ανθρώπινων ζωών και διασφάλιση εξωτερικών συνόρων Ισχυρή πολιτική ασύλου Νέα πολιτική για νόμιμη μετανάστευση 2
Δημιουργία του Χώρου Ελευθερίας Ασφάλειας και Δικαιοσύνης ΧΕΑΔ (Λισαβώνα) 1ος Πυλώνας Μετανάστευση- Άσυλο- Θεωρήσεις Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις 2ος Πυλώνας ΚΕΠΠΑ 3ος Πυλώνας Αστυνομική και Δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις ΕΥΕΛΙΞΙΑ Κεκτημένο Σένγκεν ΣυνθήκηPrüm 3
Νομικές πραξεις ΕΕ προ Συνθήκης Λισαβόνας Νομικές πραξεις ΕΕ προ Συνθήκης Λισαβόνας ΕΕ 1 Πυλώνας Κανονισμοί Οδηγίες Αποφάσεις Συστάσεις Γνώμες Άλλες 2 Πυλώνας Αρχές Κοινές Στρατηγικές Αποφάσεις Κοινές Δράσεις Κοινές Θέσεις 3 Πυλώνας Κοινές Θέσεις Αποφάσεις Πλαίσιο Αποφάσεις ++Συμβάσεις Ε Υ Ε Λ Ι Ξ Ι Α 9/22/17 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 6
Δημιουργία του Χώρου Ελευθερίας Ασφάλειας και Δικαιοσύνης Ευρωπαική Ένωση 1 Πυλώνας ΕΚΑΧ ΕΚΑΕ ΕΚ Tίτλος IV 2 Πυλώνας ΚΕΠΠΑ 3 Πυλώνας Αστυνομική και Δικαστική Συνεργασία ΧΕΑΔ Στενότερη Συνεργασία 9/18/17 Βασίλης Χατζόπουλος 15
1. Διστακτική εξέλιξη (6 στάδια) 1.4. Η “κοινοτική μέθοδος” (επαν-)ενισχύεται: Συνθήκη Νίκαιας Διαχείριση του τέλους της “μεταβατικής περιόδου”: Αποφ 937/04 για τη μετάβαση από την ομοφωνία σε ειδική πλειοψηφία (εκτός θεμάτων νόμιμης μετανάστευσης) 2
1. Διστακτική εξέλιξη (6 στάδια) 1.5. Πλήρης ενσωμάτωση: Συνθήκη Λισαβόνας 1.5.1. Πλήρης Ευρωπαϊκοποίηση ΧΕΑΔ μετατρέπεται σε συντρέχουσα αρμοδιότητα ΑΛΛΑ, ειδικές διευθετήσεις: Ρόλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (68 ΣΛΕΕ) Κοινοβούλια ΚΜ ελέγχουν επικουρικότητα (69 ΣΛΕΕ) Μόνιμη επιτροπή εντός του Συμβούλιο(71 ΣΛΕΕ) Νομοθετική πρωτοβουλία: ΕΠΙΤ, ¼ ΚΜ (76 ΣΛΕΕ) Ειδική μειοψηφία στο Συμβούλιο Πολιτικός έλεγχος του Europol (88 ΣΛΕΕ) Έλεγχος όλων των πράξεων, περιλαμβανομένου του Europol Βέτο από 1 ΚΜ (4 μήνες Ευρ. Συμβούλιο – 82(3) ΣΛΕΕ) Συνήθης νομοθετική διαδικασία (συναπόφαση) + Διαβούλευση Στενή συνεργασία 9 ΚΜ Προσέγγιση στη βάση θεμελιωδών δικαιωμάτων (Χάρτης + προσχώρηση στην ΕΣΔΑ) 2
ΕΕ Κατάργηση των πυλώνων ΚΕΠΠΑ Ποιος? Εσωτερική Αγορά Ποιος? Ποιος? Eυρ.Κοιν.+Συμβ (Επιτροπη) Πως? Πλειοψηφια ΧΕΑΔ Ποιος? Eυρ.Κοιν.+Συμβ (Επιτροπη/ΚΜ/Ευρ.Συμβ) Πως? Πλειοψηφια + Ομοφωνια ΚΕΠΠΑ Ποιος? EυρΣυμβ+ Συμβ+ ΥπατοςΕπιτρ Πως? Ομοφωνια 5
1. Διστακτική εξέλιξη (6 στάδια) 1.6. ΑΛΛΑ Ελλοχεύουσα διακυβερνητικότητα: η Συνθήκη Prüm 2005 Συνθήκη σχετικά με την αναβάθμιση της διασυνοριακής συνεργασίας, ιδίως όσον αφορά την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του διασυνοριακού εγκλήματος Πρωτοβουλία για την σύναψη έλαβαν Γερμανία + Αυστρία, BENELUX, Γαλλία, Ισπανία Σήμερα έχει υπογραφεί από 14 Κράτη Εν μέρει έχει “κοινοτικοποιηθεί” από την Αποφ. 2008/616 2
2. Ένας Χώρος πολλών ταχυτήτων 2.1. Σχετικά με το κεκτημένο Σένγκεν Ιρλανδία (και το ΗΒ) δεν είναι μέλη αλλά Μπορούν να προσχωρήσουν στο κεκτημένο όποτε το θελήσουν, ολικά ή μερικά Λαμβάνουν ειδοποίηση για οποιοδήποτε νέο μέτρο ώστε να το υιοθετήσουν Δανία είναι μέλος αλλά δεσμεύεται από το κεκτημένο όπως ίσχυε τη στιγμή της “κοινοτικοποίησης” Νορβηγία και Ισλανδία (ιδιότυπη σχέση συνδεδεμένου μέλους από το 1996) στη βάση: Συμφωνίας με τους 26: διαπραγματεύονται αλλά δεν ψηφίζουν Συμφωνίας με ΗΒ/Ιρλανδία: στο βαθμό που είναι μέρη του κεκτημένου Ελβετία: Bilatérales 2004 Nέο ΚΜ: μεταβατικές περίοδοι + Βουλγαρία, Ρουμανία, Κύπρος, Κροατία ακόμα δεν έχουν προσχωρήσει 2
2. Ένας Χώρος πολλών ταχυτήτων
2. Ένας Χώρος πολλών ταχυτήτων 2.2. Σχετικά με πολιτικές υπό τον Tίτλο IV Ιρλανδία (και το ΗΒ) Δεν συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων-δεν δεσμεύονται- δεν πληρώνουν Mπορούν εντός 3μήνου από την κοινοποίηση ενός σχεδίου να δηλώσουν πρόθεση συμμετοχής, ΑΛΛΑ δεν μπορούν να μπλοκάρουν εις το διηνεκές Μπορούν να δηλώσουν πρόθεση δέσμευσης από ένα υιοθετηθέν μέτρο Δανία Δεν συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων-δεν δεσμεύεται-δεν πληρώνει Mπορεί εντός εξαμήνου από την υιοθέτηση ενός μέτρου να δεσμευτεί υπό τους όρους του διεθνούς δικαίο Μπορεί να αποχωρήσει από το πρωτόκολλο Νορβηγία και Ισλανδία: Αποφ. EC/1999/439 2
2. Ένας Χώρος πολλών ταχυτήτων 2.3. Σχετικά με τον αντίκτυπο του ΧΕΑΔ σε υπηκόους 3ων κρατών Ιρλανδία (και το ΗΒ) 2.4. Σχετικά με τα διαφορετικά προγράμματα και άλλες πρωτοβουλίες 2.5. Σχετικά με την εξωτερική του διάσταση 2
3. Κριτική Θεσμική πολυπλοκότητα – εσωτερική και εξωτερική Διεθνοποίηση της μεταναστευτικής πολιτικής ως αποτέλεσμα του θεσμικού “venue shopping” Μεταμόρφωση της εκτελεστικής εξουσίας σε νομοθετική + Όργανα/Υπηρεσίες – σε ένα χώρο όπου διακυβεύονται ευαίσθητα ΑΔ Το κεκτημένο Σένγκεν βασιζόταν σε πολιτικές προτεραιότητες – “κοινοτικοποιήθηκε” μονομιάς, χωρίς το ΕυρΚοιν ή τα ΜΣ να κατανοήσουν το πώς έγινε 2