ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΗΣΗ

«με συγχωρείτε δεν σας παρουσίασα την κυρία Μάλλερ, μου διέφυγε, ούτε την κυρία Μαρξ, πάλι ξεχάσαμε την κυρία Φρόιντ,… με συγχωρείτε δεν σας σύστησα την κα Σωκράτη, Μα αυτός ήταν ομοφυλόφιλος! Αλήθεια είχε γυναίκα ο Μάρξ;»(Φρ. Ξενάκη 1987) Φωτογραφία Ο Freud και η σύζυγος του Martha Bernays περίπου το 1800. Πηγή: http://www.zf.ro/ziarul-de-duminica/freud-indragostit-fumatul-este-indispensabil-pentru-cineva-care-nu-are-nimic-de-sarutat-9666787/poze/ Εικ.: Ο Freud και η σύζυγος του Martha Bernays περίπου το 1800

Ιστορία Η ιστορία δεν είναι ίδια για όλες τις κοινωνίες Ο τρόπος που βλέπει η κάθε κοινωνία τον εαυτό της καθορίζει και το ιστορικό βλέμμα (Μπακουνάκης, 2007) Πηγή φωτογραφίας: http://www.logiosermis.net/2014/06/blog-post_17.html#.WpAqnq5l_IU Η Ιστορία δεν έχει το ίδιο περιεχόμενο σε όλες τις κοινωνίες ούτε υπάρχει ένας ιδεότυπος Ιστορίας. Ο τρόπος με τον οποίο βλέπει κάθε κοινωνία τον εαυτό της καθορίζει και το ιστορικό βλέμμα. Αν δούμε την Ιστορία πέραν των ευρωπαϊκών διανοητικών ορίων, εντοπίζουμε μεγάλες διαφοροποίησεις των αντιλήψεων περί Ιστορίας . Η ιστορική γραφή και η μνημειοποίηση του παρελθόντος υπήρξε στοιχείο της κρατικής συνέχειας και εφόσον η αλήθεια διαθέτει συμβολική δύναμη, γίνεται αντικείμενο διεκδίκησης ανάμεσα σε εξουσία και αντιεξουσία. Η Ιστορία είναι ένα πεδίο, όπου μάχονται για δεύτερη φορά, συμβολικά, οι νικητές/άνδρες με τους ηττημένους/άνδρες. Ωστόσο η σύγχρονη εποχή κατέγραψε την επάνοδο των ηττημένων, των κρυμμένων, του απωθημένου σε πολλά πεδία.

Ιστορία των γυναικών Εποχή Διαφωτισμού Δεκαετία 1970 Δεκαετία 1980  στην δυτική κουλτούρα στις μεσαίες τάξεις λευκές μορφωμένες γυναίκες Δεκαετία 1970  αποτελεί νέο ιστορικό αντικείμενο Δεκαετία 1980  ιστορία των γυναικών  ιστορία φύλου H ιστορία των γυναικών Από τα μέσα του 19ου αιώνα, η ιστορία των γυναικών ανέδειξε τις γυναίκες ως ιστορικά υποκείμενα και ως υποκείμενα της ιστορικής γραφής αμφισβητώντας την ηγεμονικότητα της ανδροκεντρικής ιστορίας. Οι πρώτες γυναίκες ιστορικοί σχετίζονταν με το πρώτο κύμα του κινήματος για τη γυναικεία απελευθέρωση και σπάνια κατείχαν ακαδημαϊκές θέσεις˙ ως αποτέλεσμα, τα έργα τους θεωρούνταν επιστημονικά ανεπαρκή από την ανδρική ακαδημαϊκή κοινότητα (Smith 2000). Οι πρώτες ιστορίες γυναικών είχαν γενικό χαρακτήρα, ενώ στις αρχές του 20ού αιώνα εμφανίζονται οι πρώτες εξειδικευμένες μελέτες, κυρίως στο πεδίο της ιστορίας της εργασίας και της εκβιομηχάνισης (Clark 1919, Pinchbeck 1930). Από τη δεκαετία του 1960, σε άμεση συνάρτηση με το δεύτερο κύμα του κινήματος για τη γυναικεία απελευθέρωση, η ιστορία των γυναικών διευρύνεται με νέες θεματικές, όπως η οικογένεια, η σεξουαλικότητα, και η αναπαραγωγή, και με νέα εννοιολογικά εργαλεία όπως η «πατριαρχία» και η «γυναικεία κουλτούρα». Παράλληλα, η ιστορία των γυναικών αποκτά σταδιακά ακαδημαϊκή κατοχύρωση, αρχικά στις ΗΠΑ και στη συνέχεια σε χώρες της βορειοδυτικής Ευρώπης. Στην αμερικάνικη ιστοριογραφία, υπό την επίδραση της ανθρωπολογίας, κυριάρχησε η θεωρία των «χωριστών σφαιρών», με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το έργο της Carroll Smith-Rosenberg (1975). Στη Βρετανία, στην παράδοση του σοσιαλιστικού φεμινισμού, εμφανίζονται οι πρώτες αξιόλογες προσπάθειες διερεύνησης των συναρθρώσεων φύλου και τάξης, πατριαρχίας και καπιταλισμού (Alberti 2002 : 50-57). Στη Γαλλία, η έντονη επιρροή της πολιτισμικής ανθρωπολογίας, της εθνολογίας και της ιστορίας των νοοτροπιών έστρεψε το ενδιαφέρον σε ζητήματα σχετικά με τη σεξουαλικότητα, το σώμα και την αναπαραγωγή (Dauphin, Farge κ.α. 1989). Από τη δεκαετία του 1970 κυκλοφορούν τα πρώτα επιστημονικά περιοδικά: Feminist Studies και Signs στις ΗΠΑ, Women’s Studies International Quarterly στη Βρετανία, Pénélope στη Γαλλία, Memoria στην Ιταλία και Σκούπα και Δίνη στην Ελλάδα, και ιδρύονται οι πρώτες διεθνείς εταιρίες για την ιστορία των γυναικών (Berkshire Conference, International Federation for Research in Women’s History (IFRWH)).

Κοινωνικό φύλο (gender) τον όρο εισήγαγε ο σεξολόγος John Money το 1955 αναφέρεται στις κοινωνικά μαθημένες προσδοκίες και συμπεριφορές που σχετίζονται με το «ανδρικό» και «γυναικείο» απαραίτητο εννοιολογικό εργαλείο για την καταγραφή της ιστορίας (Lerner, 1986) υποδηλώνει κοινωνικές κατηγορίες-ανισότητες (Σαμίου, 2016) Ο όρος gender (κοινωνικό φύλο, στα γαλλικά: genre) έχει τις γλωσσολογικές του ρίζες στα ινδοευρωπαϊκής καταγωγής ρήματα που σημαίνουν «γεννώ και παράγω» (generate, engendrer). Η επιστημονική χρήση του ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950, ιδιαίτερα στη ψυχολογία του ανθρώπου και την ψυχιατρική με πρωτοπόρο τον John Money (1955), o οποίος διαχώρισε την προσωπική ταυτότητα φύλου (gender identity) από την αντίστοιχη κοινωνική (gender role), παρόλο που παραδεχόταν ότι τα δύο σκέλη αλληλοσυνδέονται. Τον όρο εισήγαγε ο σεξολόγος John Money το 1955, θέλοντας να κάνει διάκριση μεταξύ αυτού και του βιολογικού φύλου (sex). Μέχρι τότε η λέξη χρησιμοποιείτο κυρίως στη Γραμματική. Η νέα έννοια της λέξης εξαπλώθηκε τη δεκαετία του '70, οπότε και η φεμινιστική θεωρία υιοθέτησε την ιδέα της διάκρισης βιολογικού φύλου και της κοινωνικής κατασκευής των φύλων.  Η έννοια του κοινωνικού φύλου [gender], όπως ορίζεται από την Gerda Lerner[1] ως καταγραφή της συμπεριφοράς, όπως αυτή προσδιορίζεται μέσα από την κουλτούρα για τα φύλα, ως η πρέπουσα σε μια συγκεκριμένη κοινωνία και σε μια συγκεκριμένη ιστορική εποχή, γίνεται απαραίτητο εννοιολογικό εργαλείο για τη γραφή της ιστορίας. Στις σύγχρονες επιστήμες του ανθρώπου, το φύλο ή κοινωνικό φύλο υποδηλώνει κοινωνικές κατηγορίες, οι οποίες υπόκεινται σε άνισες συνθήκες κοινωνικής και πολιτικής ένταξης

Judith Butler θεωρία της επιτελεστικότητας κοινωνικό και βιολογικό φύλο  «κατασκευές» το κοινωνικό φύλλο είναι «πράττειν» όχι «είναι» άρα το βιολογικό φύλο όχι υπόβαθρο αλλά αποτέλεσμα του κοινωνικού φύλου Η «αναγκαστική τάξη»  δεν είναι απλώς ότι «γεννιέσαι θηλυκό-γίνεσαι γυναίκα», αλλά και το ότι «γεννιέσαι θηλυκό-επιθυμείς άνδρες» Η Judith Butler το 1990, με τη θεωρία της επιτελεστικότητας  αμφισβητεί σθεναρά την ευθεία ταύτιση του βιολογικού με το κοινωνικό φύλο καθώς και την μορφή σεξουαλικότητας που αποδίδεται σε αυτό. Για την Butler, όχι μόνο το κοινωνικό αλλά και το βιολογικό φύλο είναι αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενων κανονιστικών πρακτικών. Διότι, το κοινωνικό φύλο είναι «πράττειν» και όχι «είναι». Δεν εκφράζει το ποιος είσαι αλλά τι πράττεις. Επομένως, όταν το κοινωνικό φύλο εκφράζεται με έναν επαναλαμβανόμενο τρόπο, εν τέλει επαναδημιουργείται και ενσωματώνεται στην κοινωνική συνείδηση. Έτσι, το θεωρούμενο «βιολογικό» φύλο (αρσενικό, θηλυκό) δεν είναι το υπόβαθρο ή η βάση για την παραγωγή του κοινωνικού φύλου (άνδρας, γυναίκα) αλλά το αποτέλεσμά του. Πώς γίνεται να δομείται κοινωνικά κάτι βιολογικό, όπως το φύλο; Τα χαρακτηριστικά του (κοινωνικού) φύλου στο σύνολό τους, απαντά η Butler, αντί να αποτελούν την έκφραση ή την εξωτερίκευση κάποιας προϋπάρχουσας «ουσίας», συγκροτούνται σταδιακά στην επιφάνεια του σώματος, μέσω μιας στυλιζαρισμένης επανάληψης κινήσεων και πράξεων. Τέτοιες επαναλαμβανόμενες κινήσεις, χειρονομίες, στάσεις και πράξεις παράγουν την εντύπωση μιας βαθύτερης και «αληθινής» ή «αυθεντικής» έμφυλης ταυτότητας, η οποία ενώ μοιάζει να είναι η γενεσιουργός τους αιτία, στην πραγματικότητα είναι το αποτέλεσμά τους. Από την άλλη υπάρχει εδώ και ένας εξαναγκασμός, μας λέει η Butler. Για να είναι ακέραιο και ευανάγνωστο ένα έμφυλο υποκείμενο πρέπει να εγκαθιδρύει και να διατηρεί μια συνέχεια ανάμεσα στο βιολογικό και το κοινωνικό φύλο. Η «αναγκαστική τάξη» δεν είναι απλώς ότι «γεννιέσαι θηλυκό-γίνεσαι γυναίκα», αλλά και το ότι «γεννιέσαι θηλυκό-επιθυμείς άνδρες».

Her-story Hufton (2003) ανδροκεντρική οπτική της ιστορίας ιστορία (1500-1800) = διαφορετικές ιδιότητες (σύζυγος, μητέρα, χήρα, ερωμένη, πόρνη, μάγισσα) έτσι γίνεται η σύσταση ταυτοτήτων των γυναικών ανδροκεντρική οπτική της ιστορίας  στέρησε από τις γυναίκες τη συλλογική τους μνήμη και την ιστορική συνείδηση ως ανθρώπινα όντα με στόχους και απαιτήσεις, που δεν καθορίζονται μόνο από την έμφυλη υπόσταση Ο όρος Herstory είναι ένας επινοημένος «νεολογισμός» και δηλώνει την ιστορία που γράφτηκε από φεμινιστική άποψη, τονίζοντας το ρόλο των γυναικών, ή είπε από την άποψη της γυναίκας γυναίκας, σε αντίθεση με την «παραδοσιακή» ιστορία που είναι γραμμένη από την κυρίαρχη ανδρική ομάδα. Στο έργο της Hufton διαβάζουμε την ιστορία των γυναικών στην Ευρώπη από το 1500 έως το 1800, μέσα από τις διαφορετικές ιδιότητες της συζύγου, της μητέρας, της χήρας, της ερωμένης, της πόρνης, της λόγιας, της μάγισσας, αλλά και της επαναστάτριας. Έτσι συντίθενται οι ετερότητες/ταυτότητες της γυναικείας υπόστασης και ζωής στις ευρωπαϊκές κοινωνίες από το τέλος του Μεσαίωνα μέχρι τις αρχές της νεότερης εποχής. Γυναίκες επώνυμες και ανώνυμες, γυναίκες με ή χωρίς άνδρες, γυναίκες στο σπίτι και στην εργασία, ζωντανεύουν σ' αυτό το μωσαϊκό ανάδειξης της ιστορικής τους εμπειρίας. H ανδροκεντρική οπτική της ανθρωποκεντρικής ιστορίας στέρησε από τις γυναίκες τη συλλογική τους μνήμη και την ιστορική συνείδηση ως ανθρώπινα όντα με στόχους και απαιτήσεις, που δεν καθορίζονται μόνο από την έμφυλη υπόσταση.

Ελληνική Ιστοριογραφία δεν αναφερόμαστε σε μια ιστορία των γυναικών, αλλά σε μια ιστορία του φύλου αρχή μελετών: δεκαετία του 1980 επικέντρωση μελετών στον τρόπο μετασχηματισμού και κατασκευής του περιεχομένου της έμφυλης διαφοράς Για το λόγο αυτό στην ελληνική ιστοριογραφία δεν αναφερόμαστε σε μια ιστορία των γυναικών, αλλά σε μια ιστορία του φύλου καθώς όπως έχει ήδη καταγράψει η ιστορικός Αβδελά: παρότι οι γυναίκες αποτέλεσαν το επίκεντρο, συγχρόνως δόθηκε ιδιαίτερο βάρος στις διαφορετικές και μεταβαλλόμενες εννοιολογήσεις του φύλου και αυτό επιδρά στη συγκρότηση ταυτοτήτων και σχέσεων εξουσίας Σε ό,τι αφορά στην ελληνική ιστοριογραφία, οι περισσότερες μελέτες που ξεκίνησαν μέσα στη δεκαετία του 80 επικεντρώθηκαν στον τρόπο με τον οποίο μετασχηματίστηκε και κατασκευάστηκε το περιεχόμενο της έμφυλης διαφοράς

Γυναίκα και εκπαίδευση Μέχρι τον 18ο αι υπεύθυνη η οικογένεια (μητέρα) Ανώτερα κοινωνικά στρώματα  στοιχειώδεις γραμματικές γνώσεις, οικιακά μαθήματα, ξένες γλώσσες και μουσικά όργανα κατώτερα κοινωνικά στρώματα  εμπειρική «οικιακή» κατάρτιση Στην ελληνική ιστορική πραγματικότητα, η εκπαίδευση των γυναικών ανέδειξε τα ζητήματα φύλου: μέχρι και τον 18ο αιώνα την εκπαίδευση των κοριτσιών των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων των Ελληνορθόδοξων την είχε αναλάβει η οικογένεια, με την ανάθεση στην ίδια τη μητέρα, αλλά και σε οικοδιδασκάλους ή και σε κάποιες μονές, της εκμάθησης στοιχειωδών γραμματικών γνώσεων, οικιακών μαθημάτων, μουσικού οργάνου ή μιας ξένης γλώσσας. Η εκπαίδευση αυτή αφορούσε στις «κόρες των ευκατάστατων οικογενειών», ενώ τα κορίτσια των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων περιορίζονταν στην εμπειρική, «οικιακή» κατάρτιση για τη συντήρηση του οίκου.

Γυναίκα και εκπαίδευση τέλη 18ου – αρχές 19ου : τα πρώτα σχολεία θηλέων στα μεγάλα αστικά κέντρα 1η περίοδος 1840-1870 πρωτοβάθμια εκπαίδευση κοινοτική & ιδιωτική πρωτοβουλία 2η περίοδος 1870-τέλη 19ου πρώτα ανώτερα παρθεναγωγεία Αλλά και νηπιαγωγεία, επαγγελματικές σχολές κλπ 3η περίοδος τέλη 19ου – 1922 περισσότερα ιδιωτικά σχολεία έντονο ενδιαφέρον για επαγγελματική εκπαίδευση Τα πρώτα σχολεία θηλέων λειτούργησαν ως γραμματοδιδασκαλεία, στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα και μαρτυρούνται στα μεγάλα αστικά κέντρα του οθωμανικού χώρου (Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Σέρρες). Ήταν οργανωμένα από τους κατά τόπους ενοριακούς ναούς, ενώ οι λιγοστές μαθήτριες προέρχονταν από τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Σημειώνονται τρεις περίοδοι στην ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης του οθωμανοκρατούμενου χώρου μέχρι το 1922: την πρώτη περίοδο(1840-1870) ιδρύθηκαν τα πρώτα συστηματικά εκπαιδευτήρια πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης με κοινοτική ή ιδιωτική πρωτοβουλία στα αστικά κέντρα. Σταδιακά τα εκπαιδευτήρια αυτά μετατράπηκαν σε ανώτερα σχολεία θηλέων. Η δεύτερη περίοδος (1870-τέλη 19ου αιώνα) σηματοδοτήθηκε από την εμφάνιση και συστηματοποίηση των πρώτων ανώτερων παρθεναγωγείων και παράλληλα λειτουργούσαν νέα είδη σχολείων (νηπιαγωγεία, επαγγελματικές σχολές κ.ά.). Στην κοινοτική και ιδιωτική πρωτοβουλία προστέθηκαν οι φιλεκπαιδευτικοί, οι φιλανθρωπικοί γυναικείοι σύλλογοι, οι εύποροι ιδιώτες και το ελληνικό κράτος. Την τρίτη περίοδο (τέλη 19ου αι.-1922) παρουσιάστηκε προώθηση της γυναικείας εκπαίδευσης με έντονο ενδιαφέρον για την επαγγελματική εκπαίδευση και ενίσχυση του ιδιωτικού παράγοντα στην ίδρυση σχολείων

Γυναίκα και εκπαίδευση αρχές 20ου μαθήτριες στα Δημόσια σχολεία Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αγοριών (χωρίς θεσμοθέτηση) 1914 δικαίωμα διορισμού καθηγητριών σε Σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 1975  αναγνωρίζεται το δικαίωμα δωρεάν παιδείας ανεξαρτήτως φύλου Τα κορίτσια εντάσσονται στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση μ’ έναν παράδοξο τρόπο. Στις αρχές του 20ού πολλές μαθήτριες εγγράφονται στα δημόσια σχολεία της Δευτεροβάθμιας των αγοριών, χωρίς το Υπουργείο Παιδείας να έχει θεσμοθετήσει κάποιο νόμο ή εγκύκλιο, που θα επέτρεπε τη συμμετοχή τους σ’ αυτά. Μερικά χρόνια αργότερα, με το διάταγμα του 1914 για την ίδρυση Αστικών Σχολείων, κατοχυρώνεται το δικαίωμα διορισμού των πρώτων καθηγητριών σε Σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Το Σύνταγμα του 1975 κατοχυρώνει την ισότητα αδρών και γυναικών με το άρθρο 4. Το άρθρο 16, αναγνωρίζει σε όλους τους Έλληνες χωρίς διάκριση φύλου το δικαίωμα της δωρεάν παιδείας.

Γυναίκα και εργασία Στα πλαίσια του ιδιωτικού οίκου Επιπλέον δεν καταγράφεται δεν δίνει μετρήσιμα αποτελέσματα δεν αποτιμάται Επιπλέον άμισθη εργασία γυναικών στην καλλιέργεια γης Η γυναικεία εργασία στα ιδιωτικά πλαίσια του οίκου έρχεται από το παρελθόν, αλλά πρόκειται για μια εργασία η οποία υποδηλώνεται, δεν καταγράφεται στις ιστορικές πηγές, δεν δίνει μετρήσιμα αποτελέσματα και δεν αποτιμάται. Σε κάθε περίπτωση η ανάληψη έργου δημοσίου ή/και ιδιωτικού εξαρτάται από ποικίλους παράγοντες, όπως τις κοινωνικές συνθήκες της εποχής, την οικονομική κατάσταση, την εκπαίδευση των κοριτσιών, τους παραδοσιακούς, πατριαρχικούς θεσμούς, που καθόριζαν τα όρια δραστηριοποίησης των γυναικών: εκτός της οικιακής, άμισθης εργασίας σταθερή ήταν η άμισθη εργασία των γυναικών στην καλλιέργεια της γης

Γυναίκα και εργασία Η γυναικεία εργασία αντιμετωπίζεται ως «αναγκαία» αλλά «παρά φύση εγκατάλειψη των οικογενειακών καθηκόντων» (Δαμόφλη 1991) Διαφορετικά μισθολόγια Ειδικευμένος άνδρας εργάτης 60δρχ – γυναίκα 25-30δρχ Ανειδίκευτος άνδρας εργάτης 31δρχ – γυναίκα 15δρχ Η εργασία των γυναικών αντιμετωπίστηκε στην ιστορία ως αναγκαία, αλλά «παρά φύση εγκατάλειψη των οικογενειακών καθηκόντων» Με μέσο όρο μεροκάματου ειδικοποιημένου εργάτη 60 δραχμές το 1926, η γυναίκα έπαιρνε 25 - 30 δραχμές και με μέσο όρο μεροκάματου μη ειδικοποιημένου εργάτη 31 δραχμές το 1926, η εργάτρια έπαιρνε 15 δραχμές.

Γυναίκες Επιχειρηματίες Αρχικά  οικογενειακές επιχειρήσεις Τομείς παραδοσιακά γυναικείοι (ραπτική, υφαντουργία, υφαντική κλπ) Εξειδίκευση γυναικείου εργατικού δυναμικού Τελειοποίηση παραγωγής (εργαστήρια, εκδόσεις, σχολές) Αρχικά η γυναικεία επιχειρηματικότητα πρωτοεμφανίστηκε στα πλαίσια των οικογενειακών επιχειρήσεων, της οικιακής βιοτεχνίας, οικοτεχνίας από δυναμικές, γυναίκες αγρότισσες και μητέρες-συζύγους. διαμορφώθηκαν επαγγελματικοί τομείς παραδοσιακά γυναικείοι, όπως η υφαντουργία, η μεταξουργία, η ραπτική, η χειροτεχνία, ενώ παράλληλα αξιοποίησαν τεχνικές και γνώσεις, που αφορούσαν νέες τάσεις από τη Δύση, όπως η πιλοποιία ή η επεξεργασία και το εμπόριο στα υφάσματα επίπλωσης. οι γυναίκες-υπεύθυνες των Φιλανθρωπικών Ιδρυμάτων ή Γυναικείων Συλλόγων, έστρεψαν το γυναικείο, εργατικό δυναμικό προς την απόκτηση εκπαίδευσης και εξειδίκευσης Οι επιχειρηματίες-γυναίκες με δικά τους εργαστήρια, εκδόσεις, σχολές, εκσυγχρόνισαν τα μέσα και τα υλικά παραγωγής και τελειοποίησαν την ποιότητα παραγωγής

Γυναίκα και Συνδικαλισμός Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας ιδρύθηκε το 1920 Αύρα Θεοδωροπούλου τμήμα της Διεθνούς Ένωσης για τη Γυναικεία ψήφο (International Woman Suffrage Alliance). έμφαση στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση των γυναικών Φωτ. Αύρα Θεοδωροπούλου. Πηγή: https://el.wikipedia.org Ο Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, ιδρύθηκε το 1920 από την Αύρα Θεοδωροπούλου ως τμήμα της Διεθνούς Ένωσης για τη Γυναικεία ψήφο (International Woman Suffrage Alliance). Είναι το πρώτο σωματείο στην Ελλάδα με φεμινιστικό πρόγραμμα και αίτημα τα πολιτικά, αστικά και οικονομικά δικαιώματα ίσα και όμοια για τη γυναίκα και τον άντρα Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση των γυναικών, όπως φαίνεται από τους τύπους σχολείων που λειτουργούσαν, Ορφανοτροφείο Εθνική Στέγη (1922), Βραδυνή Σχολή Γυναικών Υπαλλήλων (1925), Παπαστράτειος Σχολή Παιχνιδιών και Διακοσμητικής (1928) με στόχο την εξειδίκευση των γυναικών.

Ίδρυση ΣΕΚΕ και Γυναίκες 1918 Ίδρυση ΣΕΚΕ Αναλαμβάνει να αγωνιστεί για την ισοτιμία της γυναίκας Η ίδρυση του ΣΕΚΕ (ΚΚΕ) προσέδωσε στις αναζητήσεις των γυναικών χαρακτήρα ταξικής πάλης. Η ίδρυση του ΣΕΚΕ το 1918 υπήρξε σημείο τομής για την ταξική συνειδητοποίηση των γυναικών της εργατικής και αγροτικής τάξης. Από το πρώτο ιδρυτικό Συνέδριο (4-10-1917 - 23 Νοέμβρη 1918) το ΣΕΚΕ ανέλαβε την ευθύνη να αγωνιστεί για την ισοτιμία της γυναίκας με αιτήματα, όπως Το δικαίωμα της ψηφοφορίας και της εκλογής σε άνδρες και γυναίκες για κάθε είδος εκλογής Πλήρη αστική, πολιτική, οικονομική και κοινωνική εξίσωση των γυναικών προς τους άνδρες Κατάργησις όλων των νόμων που περιορίζουν τα δικαιώματα της γυναικός και του νόθου παιδιού Ίδρυση χωριστών φυλακών για ανήλικους και γυναίκες και για τα πολιτικά αδικήματα Τη με νόμο απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας για παιδιά και γυναίκες Τη με νόμο υποχρέωση των δήμων και κοινοτήτων να συντηρούν γυναικολογικά μαιευτήρια για τις γυναίκες των εργατών, με πλήρεις αποδοχές για 8 εβδομάδες πριν και 8 εβδομάδες μετά τον τοκετό Την καθιέρωση του πολιτικού γάμου. Ανάμεσα στα εκλογικά καθήκοντά του στις εκλογές του 1920, το νεαρό τότε κόμμα του εργαζόμενου λαού έβαλε στην πρώτη γραμμή και τα πολιτικά δικαιώματα της Ελληνίδας και στην ανεξάρτητη προεκλογική εξόρμηση των εργατών και του εργαζόμενου λαού, που γίνονταν εκείνο τον καιρό, μαζί με άλλα ακούγονταν και το σύνθημα: Σφυρί, δρεπάνι και ψήφο στο φουστάνι» Πηγή φωτογραφίας: http://leninreloaded.blogspot.gr/2013/02/blog-post_9010.html Σύνθημα εποχής «Σφυρί, δρεπάνι και ψήφο στο φουστάνι»

Συζήτηση Αγορά εργασίας Ανώτατη Εκπαίδευση γυναίκες 49% (Βρεττάκου, 1990) χαμηλότερες θέσεις ιεραρχίας (Βρεττάκου, 1990) προσανατολισμός στα παραδοσιακά «γυναικεία» επαγγέλματα Ανώτατη Εκπαίδευση ΤΕΙ γυναίκες εκπαιδευτικοί 37,6% ΑΕΙ 28,5% μείωση ποσοστού στην άνοδο της ιεραρχίας (Θεοδώρου -Κουτλής ,2001) Στον 20ό αιώνα παρά την νομική ισότητα επιβιώνουν ανισότητες στην ίση πρόσβαση στη μόρφωση, στην αγορά εργασίας και στις επιλογές στο δημόσιο και ιδιωτικό βίο Στην ελληνική αγορά εργασίας οι γυναίκες σήμερα αντιπροσωπεύουν το 49% του εργατικού δυναμικού, αλλά στην πλειοψηφία κατέχουν τις χαμηλότερες θέσεις της επαγγελματικής ιεραρχίας. Επιπρόσθετα οι έρευνες στα σχολικά εγχειρίδια της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αναδεικνύουν ακόμη και σήμερα τον προσανατολισμό των κοριτσιών προς την παραδοσιακή ιεραρχία, τη ραπτική, την κομμωτική, τα φιλολογικά διπλώματα, τη γραμματεία, ενώ των αγοριών προς τα τεχνικά και επιστημονικά διπλώματα Στην ανώτατη εκπ/ση οι γυναίκες αποτελούν το 37,6% του διδακτικού προσωπικού των Τ.Ε.Ι και το 28,5% των Α.Ε.Ι. Το ποσοστό μειώνεται δραματικά όταν ανεβαίνουμε την κλίμακα της ιεραρχίας. Οι γυναίκες συγκεντρώνονται στις χαμηλότερες βαθμίδες και παραμένουν στάσιμες ή προάγονται με αργότερο ρυθμό από τους άνδρες. Το επάγγελμα του πανεπιστημιακού θεωρείτο ανδρικό «φέουδο»

Συζήτηση Σε παγκόσμιο επίπεδο Εκφεμινισμός φτώχιας (70% γυναίκες) δεδομένη οικιακή άμισθη εργασία γυναικών αποκλειστικά μητρική ενασχόληση με παιδιά Εκφεμινισμός φτώχιας (70% γυναίκες) Αναλφαβητισμός γένους θηλυκού (2/3) 10 στους 486 οι γυναίκες νομπελίστες Σήμερα η εργασία των γυναικών ως θέμα/ταμπού ορίζεται ακόμη σε πολλές χώρες ως α) δεδομένη, οικιακή, άμισθη εργασία και ως β) αποκλειστικά μητρική ενασχόληση με τα παιδιά. Η απλήρωτη εργασία στο σπίτι ωστόσο δεν είναι επιλογή των γυναικών, αλλά είναι ανάγκη του κοινωνικού συστήματος, το οποίο σήμερα διαμορφώνεται αποκλειστικά στον άξονα του κέρδους. Ο εκφεμινισμός της φτώχειας ορίζεται πλέον ως το 70% της φτώχειας, που παγκοσμίως αφορά στις γυναίκες, όπου αναδεικνύεται το κοινωνικό φύλο των γυναικών ως παράγοντας φτώχειας Τα 2/3 των 875 εκατομμυρίων αναλφάβητων είναι θηλυκού γένους, ενώ παρατηρείται εγκατάλειψη σπουδών στην Α/θμια και Β/θμια εκπαίδευση. Ελάχιστες γυναίκες έχουν τιμηθεί με βραβείο Νόμπελ: από τους 486 νομπελίστες μόνο 10 είναι γυναίκες και το ερώτημα που προκύπτει αφορά στο αποκλεισμό των γυναικών από την επιστήμη, από τα ερευνητικά κέντρα, από τις φυσικές επιστήμες, την μηχανική, την τεχνολογία, την πληροφορική που διαμορφώνουν την παγκόσμια κοινωνία

Pierre Bourdieu Ανδρική κυριαρχία Ο άνδρας είναι ένα ιδιαίτερο ον που βιώνεται ως καθολικό ον; Έχει το μονοπώλιο; Έχει εξ ορισμού όλες τις αρετές που συνιστούν εξουσίες δικαιώματα ικανότητες καθήκοντα προσόντα Στο σημείο αυτό πολλές απαντήσεις εντοπίζουμε στο έργο του P. Bourdieu και στα ερευνητικά σχήματα, τα οποία υιοθετεί όσον αφορά στη φεμινιστική ανάλυση: «ο άνδρας είναι ένα ιδιαίτερο ον που βιώνεται ως καθολικό ον, ο οποίος έχει το μονοπώλιο, και αντικειμενικά και δικαιωματικά μετέχει του ανθρώπινου, δηλαδή του καθολικού, ο οποίος είναι κοινωνικά εξουσιοδοτημένος να αισθάνεται κομιστής ολόκληρης της μορφής της ανθρώπινης κατάστασης […] ο έντιμος άνθρωπος είναι εξ ορισμού ένας άντρας, και όλες οι αρετές που τον χαρακτηρίζουν και που αδιακρίτως συνιστούν εξουσίες, δικαιώματα, ικανότητες, καθήκοντα ή προσόντα, αποτελούν χαρακτηριστικά καθαρά ανδρικά» Έτσι οι άντρες, έχοντας τοποθετηθεί στην πλευρά του εξωτερικού/επίσημου/δημόσιου χώρου, φαίνεται να σφετερίζονται όλες συγχρόνως τις σύντομες/ επικίνδυνες/ θεαματικές ενέργειες στο χώρο της ένδοξης ιστορίας των ηρώων, αλλά και της υστερόχρονης διαχείρισης του παρελθόντος

AN EXAMPLE FOR DISCUSSION Πηγή φωτογραφίας: http://www.penna.gr/bizarre/3401-o-mythos-tis-isotitas-ton-dyo-fylon

https://inter.kke.gr/en/articles/On-International-Womens-Day/ The sacrifice of the working women in the clothing and textile factories of New York in 1857 for “10-hour working day, bright and healthy workrooms, wages equal to those of the male garment and textile workers”, reminds us of one thing, namely that any gains for women that we saw in the 20th century under capitalism were not handed out. Tough class struggles preceded them, a women’s vanguard was needed to rally the many women.  The hope and optimism for the women of the working class and popular strata can be created on the path of collective struggle, the class struggle, based on the contemporary social needs, for women’s equality and emancipation in a society freed from the exploitation of man by man. We can regain the achievements we lost in this direction and we can win new ones. If we do not act now, they will take even more from us. For this reason, the struggles today acquire great significance so that tomorrow belongs to us.” 

HOMEWORK FIND THE CV FOR 2 FAMOUS WOMEN IN MODERN GREEK HISTORY WRITE YOUR HISTORIC NARRATIVE IN 500 WORDS