ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στην Ανθρωπολογία της Τέχνης Οι έννοιες του πολιτισμού και της κουλτούρας στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες (culture and civilisation) Διδάσκων: Καθηγητής Χρήστος Α. Δερμεντζόπουλος

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

χρήστος δερμεντζόπουλος κουλτούρα και πολιτισμός χρήστος δερμεντζόπουλος κουλτούρα και πολιτισμός Από την ουσία στη διαδικασία

O όρος κουλτούρα Ι Πολυσημία της έννοιας Τρεις κύριες κατηγοριοποιήσεις: 1. Ακαδημαϊκό ιδεώδες, πνευματική καλλιέργεια (απόδοση στα ελληνικά ως παιδεία), κοινωνική διάκριση (αυτοί που έχουν και αυτοί που δεν έχουν).

O όρος κουλτούρα ΙΙ 2. Καλές τέχνες (κουλτουριάρης) αλλά και ψυχή του λαού (γερμανικός ρομαντισμός). 3. Επιστημονική σημασία ως αποτέλεσμα επεξεργασίας των κοινωνικών επιστημών, κυρίως της Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας.

O όρος κουλτούρα ΙΙΙ Δυσκολίες στον επιστημονικό προσδιορισμό της έννοιας γιατί: Το νόημά της μεταβάλλεται παράλληλα με την πορεία ανάπτυξης των επιστημών που την μελετούν. Οι διαφορετικές σηματοδοτήσεις στους ορισμούς αντανακλούν ευρύτερες κοινωνικές αντιθέσεις.

O όρος κουλτούρα ΙV Καθορισμός της θέσης της έννοιας στην ελληνική επιστημονική ορολογία. Προβλήματα προσαρμογής μιας κουβέντας που αναπτύχθηκε στον ευρωπαϊκό χώρο αλλά δεν πέρασε στον ελληνικό (Κουλτούρα ως παιδεία ή/και πολιτισμός).

Πολιτισμός vs Κουλτούρα I Πολιτισμός: Θεσμικό πλαίσιο κανόνων ζωής και διακρίσεων που αποκρυσταλλώνονται στο οργανωμένο κράτος από την τάξη – στρώμα που το διαχειρίζεται (ιερατείο, νόμοι, εκπαίδευση).

Πολιτισμός vs Κουλτούρα II Κουλτούρα: σύνολο λειτουργιών ανθρώπινης δραστηριότητας και των προϊόντων της. Ως σύνολο είναι ευρύτερο από τον πολιτισμό τόσο σε έκταση (μη θεσμοθετημένες λειτουργίες και πληθυσμοί χωρίς κράτος) όσο και σε χρόνο (από την ανθρωποποίηση, πριν τον σχηματισμό κρατικών συνόλων).

Πολιτισμός vs Κουλτούρα Πολιτισμός: συνιστά την κουλτούρα της κυρίαρχης τάξης που αφήνει τη σφραγίδα της στο οργανωμένο κράτος. Κουλτούρα: αφορά κάθε κοινωνία (προϊστορική, απλή ή σύνθετη) και κάθε κοινωνικό στρώμα (λαϊκό, μειονοτικό). Η προφορική παράδοση συνδέεται με την κουλτούρα ενώ η γραφή με τον πολιτισμό.

Το σημερινό πεδίο ορισμών της κουλτούρας Η κουλτούρα δεν είναι ουσία ούτε δεδομένη οντότητα αλλά διαδικασία. Είναι το νοητικό σχήμα μέσω του οποίου προσπαθούμε να κατανοήσουμε τις δραστηριότητες των ατόμων και τα προϊόντα τους, πνευματικά και υλικά.

Το σημερινό πεδίο ορισμών της κουλτούρας Είναι σύστημα μοντέλων της σκέψης για τις διαδικασίες της ανθρώπινης συνθήκης. Από το πεδίο της ουσίας περνάμε στο πεδίο της πολιτικής πρακτικής. Κεντρικό σημείο για την οποιαδήποτε εννοιολόγηση της κουλτούρας δεν θεωρούνται ούτε οι ιδέες ούτε οι υλικοί όροι αλλά οι κοινωνικές σχέσεις που διαμορφώνονται από τις ατομικές αλληλεπιδράσεις στο πεδίο της πρακτικής.

Το σημερινό πεδίο ορισμών της κουλτούρας Αφορά ενδόμυχη πραγματικότητα, κατά συνέπεια δεν κατέχεται από όλους αλλά πραγματώνεται με αντιστάσεις και κόστος. Περιλαμβάνει και την άρνησή της (αντικουλτούρα, παρακοινωνιακά φαινόμενα). Είναι πλαίσιο στο οποίο διαμορφώνουμε τον εαυτό μας, διεκδικώντας τη θέση του στο ιστορικό πλαίσιο ως μέλος της communitas.

Τέλος Ενότητας

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Σημειώματα

Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ. http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1201.

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκων: Καθηγητής Χρήστος Α. Δερμεντζόπουλος. «Εισαγωγή στην Ανθρωπολογία της Τέχνης. Οι έννοιες του πολιτισμού και της κουλτούρας στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες, culture and civilisation». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1201.

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1] https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/.