Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΓΕΝΕΣΕΩΣ Μία προσέγγιση θεολογικό-φιλοσοφική. Μετάφραση των κειμένων της Γενέσεως και σχολιασμός: Νικόλαος Γ. Τσιρέβελος, θεολόγος, MTh, Δρ. Θεολογίας Α.Π.Θ. 1

«Στην αρχή ο Θεός δημιούργησε τον ουρανό και τη γη «Στην αρχή ο Θεός δημιούργησε τον ουρανό και τη γη. Η γη ήταν αόρατη κι ακατασκεύαστη, κι όλη η άβυσσος καλύπτοταν με σκοτάδι, ενώ το Πνεύμα του Θεού κυριαρχούσε σε όλο το στερέωμα».

Το βιβλίο της Γενέσεως χρησιμοποιεί μια συμβολική γλώσσα για να μεταδώσει διαχρονικά σε όλους τους ανθρώπους ορισμένες αλήθειες. Στον 1ο στίχο φανερώνεται η παντοδυναμία του Θεού. Στην αρχή δεν υπήρχε τίποτα εκτός από την πανίσχυρη δύναμη και επιθυμία του Θεού.

1η μέρα της δημιουργίας του κόσμου «Και είπε ο Θεός: Ας δημιουργηθεί το φώς. Και δημιουργήθηκε το φως. Και είδε ο Θεός ότι το φώς είναι καλό. Κι αμέσως ο Θεός διαχώρισε το φώς από το σκοτάδι»

Σύμφωνα με τους χριστιανούς Πατέρες και τους σύγχρονους θεολόγους ο Θεός την πρώτη μέρα δε δημιουργεί το φώς του ήλιου ή της σελήνης, αλλά την ενέργεια που υπάρχει σε όλο το σύμπαν. Αυτή η ενέργεια, όπως και η υπόλοιπη δημιουργία δεν προέρχεται από την ουσία του Θεού, αλλά πρόκειται για μία νέα πραγματικότητα διάφορη από την ουσία του Θεού. Επομένως Θεός και κόσμος δεν προέρχονται από το ίδιο υλικό κατασκευής. Επίσης, ο Θεός είναι αυθύπαρκτος (δηλαδή υπάρχει από μόνος Του), ενώ ο κόσμος δημιουργείται από τον Θεό και συνεπώς σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί και να λατρευτεί ο κόσμος ως θεός.

2η μέρα της δημιουργίας του κόσμου «Κι είπε ο Θεός: Ας δημιουργηθεί ο ουρανός που χωρίζει τα νερά μεταξύ τους. Κι έγινε κατά αυτό τον τρόπο. Κι είδε ο Θεός ότι είναι καλό».

Τη 2η μέρα δημιουργείται η ουράνια ατμόσφαιρα, η οποία είναι διαφορετική από τον υδάτινο κόσμο. Σύμφωνα με το κοσμοείδωλο της εποχής η γή ήταν ένας επίπεδος δίσκος, όπου απάνω κρέμονταν ο ουρανός. Από τον ουρανό έπεφτε η βροχή, όπου τα νερά του γέμιζαν τις θάλασσες, τα ποτάμια και τις λίμνες.

3η μέρα της δημιουργίας «Κι είπε ο Θεός: Ας συγκεντρωθεί το νερό που βρίσκεται κάτω από τον ουρανό, κι ας έρθει στην επιφάνεια η ξηρά. Κι έγινε έτσι. Και ονόμασε ο Θεός τη ξηρά γη και τα συστήματα του νερού θάλασσες. Κι είπε ο Θεός: ας βλαστήσουν στη γη φυτά σε μεγάλη ποικιλία και ποσότητα, κι ας αναπτυχθούν δέντρα σε μεγάλη ποικιλία και ποσότητα, τα οποία θα φέρουν καρπό ωφέλιμο. Κι έτσι έγινε. Κι είδε ο Θεός ότι είναι καλό».

Η παραπάνω περιγραφή της δημιουργίας της ξηράς μας δίνει την εικόνα που σύγχρονοι γεωλόγοι προβάλλουν για την αναπήδηση της ξηράς μέσα από τη θάλασσα. Άμεσα επακολουθεί και η βλάστηση της χλωρίδας, με τα ποικίλα φυτά και δέντρα. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη του νερού (ο ποιος σημαντικός παράγοντας σύμφωνα με τους φυσικούς επιστήμονες για την ύπαρξη της ζωής). Ο καρπός των δέντρων και των φυτών επιφέρει και τη διαιώνιση των ίδιων των βλαστημάτων. Αξιοσημείωτο είναι ότι με βάση τη θεολογική παράδοση με τη δημιουργία του χώρου ξεκινά ταυτόχρονα και η ύπαρξη του χρόνου. «Ο χώρος είναι συμφυής με τον χρόνο» (Μεγ. Βασιλείου, Λόγος εις την εξαήμερον της δημιουργίας)

4η μέρα της δημιουργίας «Κι είπε ο Θεός: Ας δημιουργηθούν οι φωστήρες στον ουρανό, οι οποίοι θα χωρίζουν την ημέρα από τη νύχτα. Οι ίδιοι (εν. οι φωστήρες) θα αποτελούν και τα σημεία μέτρησης του χρόνου, δηλαδή των ημερών και των χρόνων…Και δημιούργησε ο Θεός τους δύο μεγάλους φωστήρες, τον πρώτο και πιο μεγάλο που εμφανίζεται στην αρχή της ημέρας, και τον μικρότερο που εξουσιάζει τη νύχτα μαζί με τα αστέρια. Και τα τοποθέτησε ο Θεός στον ουρανό, ώστε να φέγγουν τη γη, να εξουσιάζουν την ημέρα και τη νύχτα και να διαχωρίζουν το φως από το σκοτάδι. Κι είδε ο Θεός ότι είναι καλό».

Με βάση την παραπάνω διήγηση ο ήλιος, η σελήνη και τα αστέρια αποτελούν φωστήρες (λαμπτήρες) στη γή, όπου χωρίζουν την ημέρα από τη νύχτα. Επίσης αποειδωλοποιούνται, δηλώνοντας ότι δεν είναι είδωλα λατρείας, αλλά κτίσματα (δημιουργήματα) του Θεού.

«Και είπε ο Θεός: ας εξέλθουν από τα νερά ζώα και στον ουρανό ας αναπτυχθούν πουλιά. Κι έγινε κατά αυτό τον τρόπο. Κι έτσι δημιούργησε ο Θεός τα μεγάλα κήτη και τα ψάρια των θαλασσών καθώς και τα πουλιά του ουρανού. Κι είδε ο Θεός ότι είναι καλά. Και τα ευλόγησε κι έδωσε εντολή να αυξάνονται και να πληθύνονται και να κυριαρχήσουν σε όλη τη γη».

Ενδιαφέρον προκαλεί η θέση αυτή, ότι οι πρώτοι οργανισμοί προήλθαν από το νερό. Θέση που αυτή τη στιγμή είναι σύμφωνη με την επιστήμη της βιολογίας. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι καθοριστικό στοιχείο για την εξεύρεση ζωής σε άλλους πλανήτες είναι το νερό.

«Κι είπε ο Θεός: Ας δημιουργηθούν από τη γη τα διάφορα είδη ζώων, τετράποδα, ερπετά και θηρία. Κι είδε ο Θεός ότι είναι καλά».

Η δημιουργία συνεχίζεται και λαμβάνει μια σειρά, η οποία θυμίζει τη σειρά εξέλιξης που ορίζει η βιολογία.

«Κι είπε ο Θεός ας δημιουργήσουμε τον άνθρωπο, κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν δική μας … Και δημιούργησε ο Θεός τον άνθρωπο κατ’ εικόνα Του, σε δύο γένη, αρσενικό και θηλυκό … Και τους ευλόγησε, λέγοντάς τους: Αυξάνεσθε και πληθύνεστε και κατοικήστε παντού στη γη, κυριαρχώντας και φροντίζοντας τα ψάρια της θάλασσας, τα πουλιά του ουρανού και τα ζώα της ξηράς. Κ είπε ο Θεός στους ανθρώπους: Σας έδωσα όλα τα φυτά κι ότι ζωντανό υπάρχει στη γή για την τροφή σας. Κι είδε ο Θεός ότι κάθετι που δημιούργησε ήταν πολύ καλό. Κι έγινε απόγευμα κι έγινε πρωί και ολοκληρώθηκε κι η έκτη ημέρα».

Αμέσως μετά τη δημιουργία των ζώων ακολουθεί η δημιουργία του ανθρώπου, σε άνδρα και γυναίκα. Και στην προκειμένη περίπτωση το βιβλίο της Γενέσεως χρονικά συμβαδίζει με τις σύγχρονες θεωρίες της βιολογίας και της φυσικής για τη δημιουργία και την εξέλιξη του κόσμου.

Γενικές Παρατηρήσεις και Συμπεράσματα Το παραπάνω κείμενο είναι συμβολικό. Χρησιμοποιεί βέβαια την επιστήμη της εποχής του, αλλά και μία μυθική γλώσσα με σκοπό να νοηματοδοτήσει τον κόσμο. Σκοπός του δεν είναι να επικαλύψει τις θετικές επιστήμες, αλλά περισσότερο με ποιητικό (φιλοσοφικο-ερμηνευτικό) τρόπο να μεταφέρει μία ερμηνεία για τη δημιουργία.

Στόχος του θεολογικού κειμένου είναι να φανερώσει ποιος είναι ο δημιουργός και ποιος ο σκοπός του κόσμου. Συνεπώς απαντά στα ερωτήματα «ποιος δημιούργησε τον κόσμο και γιατί». Από την άλλη σκοπός των θετικών επιστημών είναι να απαντήσουν στο «πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος». Σε αυτό το σημείο σταματούν οι θεολογικές ερμηνείες και αρχίζει η επιστημονική ερμηνεία.

Θεολογικά Συμπεράσματα Ο Θεός είναι αυθύπαρκτος. Ο κόσμος είναι δημιουργημένος, με αρχή και τέλος (τέρμα και σκοπό). Επίσης με βάση την ερμηνεία των Πατέρων της Εκκλησίας (π.χ. Μεγάλου Βασιλείου) σκοπός του ανθρώπου είναι να ανακαλύψει τα μυστικά της δημιουργίας του κόσμου χρησιμοποιώντας την επιστήμη και την τεχνολογία κάθε εποχής.

Συνάμα, αν και υφίστανται με σαφήνεια τα χωριστά πεδία ερμηνείας της δημιουργίας από τις θετικές επιστήμες και τη θεολογία-φιλοσοφία, ωστόσο τα δύο επιστητά δύναται να συμπορευτούν, να συνεργαστούν και να διαλεχτούν με απώτερο στόχο την πρόοδο της ανθρώπινης κοινωνίας και την επίτευξη μιας καθολικής ερμηνείας για τον τρόπο και το σκοπό του σύμπαντος και του λογικού όντος που λέγεται άνθρωπος και κατοικεί τον πλανήτη γη.