φυσικά φαινόμενα Οι φάσεις της Σελήνης λόγω της κίνησης της γύρω από τη Γη. Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

στρατιωτικό αεροπλάνο «σπάει» το φράγμα του ήχου. Η ταχύτητα του γίνεται μεγαλύτερη από την ταχύτητα του ήχου. Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

κάθε είδους κίνηση Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

η διάβρωση του εδάφους Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

και του υπεδάφους Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

ο σχηματισμός σταγόνας νερού από την πρωινή δροσιά Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

ο σχηματισμός σύννεφων Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

…. νιφάδας χιονιού. Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

…αλλά και ότι έχει σχέση με το κύκλο του νερού ……. Μετατροπή υγρού σε αέριο …αλλά και ότι έχει σχέση με το κύκλο του νερού ……. Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

….με τον καιρό και το κλίμα. Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

η δημιουργία από τα άτομα χημικών ενώσεων και των σωμάτων γύρω μας. Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

οι καύσεις… οι εκρήξεις… Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

ο ήχος Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

και όλα τα κύματα.. Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

το σπάσιμο των ατόμων οι διαδικασίες στα εργοστάσια ατομικής ενέργειας και στις εκρήξεις των βομβών.

οι διεργασίες που γίνονται στον ήλιο και γενικότερα στο σύμπαν… Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

και η σχέση τους με τη ζωή Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

η ανάπτυξη ενός ζωντανού οργανισμού Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

τα παιγνίδια από το φως Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας η πτώση του νερού και η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

είναι μερικές από τις χιλιάδες διεργασίες - αλλαγές που είναι μερικές από τις χιλιάδες διεργασίες - αλλαγές που συμβαίνουν συνεχώς στη Γη και στο σύμπαν. Τα λέμε φαινόμενα Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

φυσικά φαινόμενα: Δεν αλλάζει η σύσταση των σωμάτων. Για λόγους πρακτικούς εμείς οι άνθρωποι τα χωρίζουμε σε κατηγορίες, για να τα μελετάμε ευκολότερα. φυσικά φαινόμενα: Δεν αλλάζει η σύσταση των σωμάτων. χημικά φαινόμενα: Αλλάζει η σύσταση των σωμάτων. βιολογικά φαινόμενα: Που σχετίζονται με τους ζωντανούς οργανισμούς. Και σε πολλές άλλες εξειδικευμένες κατηγορίες: γεωλογία, σεισμολογία, μετεωρολογία, αστροφυσική κτλ. Για τη φύση δεν υπάρχει διαχωρισμός. Οι νόμοι είναι οι ίδιοι. Ένα περίπλοκο σύμπλεγμα σχέσεων υπάρχει μεταξύ των φαινομένων. Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

φυσικά μεγέθη Για να μελετήσουμε τα φαινόμενα χρησιμοποιούμε τα φυσικά μεγέθη .Είναι αυτές οι ιδιότητες των σωμάτων που μπορούν να μετρηθούν, με συγκεκριμένα όργανα και διαδικασίες και να έχουν για όλους την ίδια αξία. π.χ μήκος , όγκος , ταχύτητα κ.τ.λ Η ομορφιά, η λύπη ή ο φόβος δεν μπορούν να μετρηθούν και δεν είναι φυσικά μεγέθη. Κάθε μέγεθος έχει, ένα τουλάχιστον σύμβολο, που πρέπει να ξέρουμε καλά. (π.χ. για τη μάζα το m). προσοχή! Λέμε μάζα και γράφουμε m. Βλέπουμε το m, και αν πρέπει, διαβάζουμε και λέμε μάζα και όχι μι. Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

Ορίζεται πλήρως από το μέτρο του. π.χ χρόνος , μάζα μονόμετρο μέγεθος: Ορίζεται πλήρως από το μέτρο του. π.χ χρόνος , μάζα διανυσματικό μέγεθος: Εκτός από το μέτρο χρειάζεται και η κατεύθυνση. π.χ ταχύτητα, δύναμη. Τα διανυσματικά μεγέθη προσθέτονται, πολλαπλασιάζονται κ.τ.λ. σαν διανύσματα. (Θα το δούμε στις δυνάμεις) Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

μέτρηση μεγέθους είναι η σύγκριση ενός φυσικού μεγέθους, με ένα άλλο ομοειδές μέγεθος που θεωρείται μονάδα μέτρησης. Η μέτρηση γίνεται με απλά όργανα (μετροταινία, θερμόμετρο, ζυγός κτλ. ή με περίπλοκες εργαστηριακές διατάξεις. Η μέτρηση γίνεται με άμεση σύγκριση των μεγεθών (μέτρηση μήκους), ή έμμεσα από τις αλλαγές που προκαλεί σε άλλο μέγεθος, η μεταβολή αυτού που θέλουμε να μετρήσουμε (π.χ. η αλλαγή της θερμοκρασίας προκαλεί αλλαγή στον όγκο ενός σώματος (θερμόμετρα)). Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

Το αποτέλεσμα της μέτρησης του μεγέθους το λέμε μέτρο του μεγέθους. μέτρο του μεγέθους. Το μέτρο του μεγέθους αποτελείται από δυο τμήματα, την αριθμητική τιμή και την μονάδα του μεγέθους. μέτρο μεγέθους = Αριθμητική τιμή + μονάδα Λέμε: το μήκος του θρανίου είναι ένα μέτρο και είκοσι εκατοστά. Γράφουμε: l = 1,2 m σύμβολο μονάδας σύμβολο μεγέθους αριθμητική τιμή Αν αλλάξω μονάδα μέτρησης, αλλάζει και η αριθμητική τιμή, για να παραμείνει η ίδια αξία. π.χ l = 120 cm Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

Για διάφορους λόγους, που μερικούς θα μελετήσουμε, κάθε μέτρηση ανεξάρτητα αν αποφύγουμε λάθη στις μετρήσεις, έχει κάποιο σφάλμα. Αλλάζοντας διαδικασία μέτρησης και όργανα, μπορούμε να το μικρύνουμε, όχι όμως να το μηδενίσουμε. σφάλμα μέτρηση

Διεθνές σύστημα μονάδων Το Διεθνές Σύστημα Μονάδων (SI, Γαλ. Système Internationale ή «Μετρικό Σύστημα») αποτελεί ένα σύστημα έκφρασης συμβατικών μονάδων μέτρησης φυσικών μεγεθών. Το S.I. βασίζεται στις παρακάτω αρχές: Υπάρχουν 7 θεμελιώδεις μονάδες. Υπάρχει ένα σύνολο πολλαπλασιαστών που μπαίνουν ως προθέματα στις μονάδες. Από τις θεμελιώδεις μονάδες προκύπτουν παράγωγες μονάδες από τα γινόμενα και τα πηλίκα τους. Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

Οι θεμελιώδεις μονάδες στο SI Μέγεθος Όνομα Σύμβολο μήκος μέτρο m μάζα χιλιόγραμμο kg χρόνος δευτερόλεπτο s ένταση ηλεκτρικού ρεύματος αμπέρ A θερμοκρασία κέλβιν K ποσότητα ύλης μολ mol ένταση ακτινοβολίας καντέλλα cd Προς το παρόν μαθαίνεις τις τρεις πρώτες Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

L Μονάδα μέτρησης μήκους είναι το μέτρο (m) Αν κόψουμε την απόσταση από τον ισημερινό μέχρι τους πόλους σε 10 000 κομμάτια. L m =L / 10.000.000 Πρότυπο μέτρο Το πρότυπο μέτρο (για σύγκριση με τα εργοστασιακά προϊόντα ) φυλάσσεται στο μουσείο μέτρων και σταθμών στη Γαλλία Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

Ένα χιλιόγραμμο (1Κg) ισούται με 1000 γραμμάρια ( 1Κg = 1000 g) (το Κιλό στην καθομιλουμένη) Είναι η μάζα ενός λίτρου αποσταγμένου νερού, σε Κανονικές Συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας. Λεπτομέρειες σε μεγαλύτερη τάξη Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

Εμβαδό ή επιφάνεια = βάση x ύψος Ε = β x υ Για να υπολογίσουμε την επιφάνεια (εμβαδό) του παραλληλογράμμου πολλαπλασιάζουμε τη βάση επί το ύψος Εμβαδό ή επιφάνεια = βάση x ύψος Ε = β x υ Δηλαδή πολλαπλασιάζω μέτρα x μέτρα . (m x m = m2) έτσι προκύπτει η μονάδα τετραγωνικό μέτρο (m2) για τη μέτρηση των επιφανειών. Με το ίδιο τόπο βγάζουμε τις μονάδες στα μεγέθη που ορίζουμε (παράγωγα) από άλλα απλούστερα, και τις μονάδες τους τις λέμε παράγωγες μονάδες. Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

Παράγωγες μονάδες Μαθαίνεις τα κόκκινα Επιφάνεια μήκος2 m2 - Όγκος Φυσικό μέγεθος Έκφραση γινομένου Παράγωγη μονάδα Συμβολισμός Επιφάνεια μήκος2 m2 - Όγκος μήκος3 m3 Ταχύτητα Μήκος/Χρόνος m/s Επιτάχυνση Μήκος/Χρόνος2 m/s2 Δύναμη Μάζα×Επιτάχυνση kg×m/s2 N (Newton) Πίεση - τάση Δύναμη/Επιφάνεια Ν/m2 Pa (Pascal) Ροπή Δύναμη×Μήκος N×m Πυκνότητα Μάζα/Όγκος kg/m3 Έργο - Ενέργεια J (Joule) Ισχύς Έργο/Χρόνος J/s W (Watt) Μαθαίνεις τα κόκκινα Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

2 pm μέτρο Σύμφωνα με το S.I υπάρχουν και οι πολλαπλασιαστές ή προθέματα που μπαίνουν μόνο μπροστά από μονάδες και ένα μόνο πρόθεμα κάθε φορά. Το πρόθεμα είναι συντομογραφία αριθμού. Αντί να γράφω 0,000 000 000 002 m γράφω 2 pm 2 pm μέτρο Το πρόθεμα που σημαίνει ένα αριθμό. Εδώ το «πίκο» p= 0,000 000 000 001 = 1/1 000 000 000 000 = 10 -12 Την γραφή με δυνάμεις, όπως, 10 -12 , θα την μάθεις σύντομα. Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

Προθέματα μονάδων Διεθνές όνομα Σύμβολο Ελληνικά Πολλαπλασιαστής Κλίμακα Παράδειγμα yotta Y γιότα 1024 εφτάκις εκατομμυριάδα γιοτάμετρο zetta Ζ ζέτα 1021 εξάκις εκατομμυριάδα ζετάμετρο exa E έξα 1018 πεντάκις εκατομμυριάδα εξάμετρο peta P πέτα 1015 τετράκις εκατομμυριάδα πετάμετρο tera T τέρα 1012 τρισεκατομμυριάδα τεράμετρο giga G γίγα 109 δισεκατομμυριάδα γιγάμετρο mega M μέγα 106 εκατομμυριάδα μεγάμετρο kilo k χίλιο (κίλο) 103 χιλιάδα χιλιόμετρο hecto h εκατό 102 εκατοντάδα εκατόμετρο deca D δέκα 101 δεκάδα δεκάμετρο – - 100 = 1 μονάδα μέτρο deci d δέκατο 10-1 δεκατόμετρο centi c εκατοστό 10-2 εκατοστόμετρο milli m χιλιοστό 10-3 χιλιοστόμετρο micro μ μικρό 10-6 εκατομμυριοστό μικρόμετρο nano n νάνο 10-9 δισεκατομμυριοστό νανόμετρο pico p πίκο 10-12 τρισεκατομμυριοστό πικόμετρο femto f φέμτο 10-15 τετράκις εκατομμυριοστό φεμτόμετρο (φέρμι) atto a άττο 10-18 πεντάκις εκατομμυριοστό αττόμετρο zepto z ζέπτο 10-21 εξάκις εκατομμυριοστό ζεπτόμετρο yocto y γιόκτο 10-24 εφτάκις εκατομμυριοστό γιοκτόμετρο

Τα παρακάτω τα μαθαίνουμε καλά mega μέγκα M μέγα 1 000 000 kilo κίλο Κ χίλιο 1 000 centi σέντι c εκατοστό 1/100 0,01 milli μίλι m χιλιοστό 1/1 000 0,001 σύμβολο Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

Λίγα για τις μονάδες του χρόνου Μέρα και νύχτα Η καθορισμός της διάρκειας ημέρας προφανώς βασίστηκε στην εναλλαγή μέρας-νύχτας, δηλαδή του φωτεινού τμήματος της ημέρας και του σκοτεινού της αντίστοιχα, και στη σύνδεση του φαινομένου αυτού με την παρουσία ή όχι του Ηλίου… Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

Το μεγαλιθικό μνημείο του Στόουνχεντζ στην Αγγλία έδειχνε εδώ και 3500 χρόνια την έναρξη των εποχών του έτους. Λίθινες κατασκευές στο υπαίθριο αστεροσκοπείο του 18ου αιώνα στην Τζαϊπούρ της Ινδίας, που σκοπό είχαν τον εντοπισμό των θέσεων Ηλίου, της Σελήνης, των πλανητών και των άστρων. Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

Στην αρχαία Αίγυπτο παρατήρησαν ότι η ευεργετική ετήσια πλημμύρα του ποταμού Νείλου, που άρδευε τους αγρούς και τους λίπαινε με τη λάσπη του, συνέπιπτε με την εμφάνιση του λαμπρού αστέρα Σείριου ακριβώς λίγο πριν την ανατολή του Ηλίου. Κάτι που συνέβαινε κάθε 365 ημέρες… Έτσι οι Αιγύπτιοι επινόησαν το έτος των 365 ημερών, που φαίνεται ότι εφήρμοσαν από το 4236 π.χ.!

Φάσεις της Σελήνη και μήνας Ο μήνας και πιθανόν η εβδομάδα προέρχονται από τις φάσεις της Σελήνης. Η περιοδική επανάληψη των μεταμορφώσεών της 13 περίπου φορές σε ένα έτος, οδήγησε στην αίσθηση του μήνα και από εκεί στον υπολογισμό ότι ένας (σεληνιακός) μήνας αποτελείται από 29,5 ημέρες. Και σήμερα, η ημερομηνία εορτασμού της Ανάστασης (Ορθόδοξο Πάσχα) καθορίζεται την πρώτη Κυριακή, μετά την πρώτη Πανσέληνο, μετά την εαρινή Ισημερία (21 Μαρτίου). Νέα Σελήνη Πρώτο Τέταρτο Πανσέληνος Τελευταίο Τέταρτο Οι Σουμέριοι και οι Βαβυλώνιοι 5000 χρόνια πριν βάσιζαν το ημερολόγιο τους στις φάσεις της Σελήνης.

Ώρες, λεπτά, δευτερόλεπτα Οι Βαβυλώνιοι πρώτοι όρισαν ως αρχή της ημέρας την ανατολή του Ηλίου. Διαίρεσαν την ημέρα σε 24 ίσα μέρη, τις ώρες. Την κάθε ώρα διαίρεσαν σε 60 ίσα μέρη και κάθε τέτοια υποδιαίρεση σε 60 μικρότερες υποδιαιρέσεις – ότι σήμερα ονομάζουμε, αντίστοιχα, πρώτα λεπτά και δευτερόλεπτα της ώρας. Η λέξη “ώρα” και οι αντίστοιχες λέξεις “hora” στη λατινική, ”hour” στην αγγλική κλπ. προέρχονται από την αρχαία αιγυπτιακή λέξη hor ή har, που σημαίνει «η διάβαση του Ηλίου».

Άλλες και παλιές μονάδες μέτρησης Το στάδιο ήταν μονάδα μέτρησης μήκους την οποία χρησιμοποιούσαν οι Αρχαίοι Έλληνες, ίση με το μήκος ενός σταδίου (600 πόδια) και που αντιστοιχούσε σε μήκος 185,15 μέτρα. Όμως το μήκος του σταδίου του οποίου βασική μονάδα ήταν ο "πους" διέφερε από τόπο σε τόπο (Πόλη- Κράτος). Για παράδειγμα το στάδιο της αρχαίας Ολυμπίας ήταν 192,27 μ., αυτό της αρχαίας Επιδαύρου 181,08 μ., των Δελφών 177,55 μ., ενώ αυτό που χρησιμοποιήθηκε αργότερα για τη μέτρηση αποστάσεων ήταν 177,40 μ. Το στάδιο ισοδυναμούσε με 6 πλέθρα ή 100 οργιές ή 600 πόδια. Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

Η ίντσα είναι αγγλική μονάδα μέτρησης του μήκους Η ίντσα είναι αγγλική μονάδα μέτρησης του μήκους. Αντιστοιχεί σε 2,54 εκατοστά. 36 ίντσες κάνουν μία γιάρδα και 12 ίντσες ένα πόδι. Το ναυτικό μίλι (που είναι και σε ευρεία χρήση) ισούται με 1852 μέτρα ή 6.080 πόδες - όπως ορίστηκε διεθνώς το 1954). To στατικό μίλι ή μίλι ξηράς‘ που χρησιμοποιείται από τις Αγγλοσαξονικές χώρες ως μονάδα μήκους αντί του χιλιομέτρου στη ξηρά ,ποτάμια, λίμνες των ΗΠΑ, Καναδά. Αυτό είναι ίσο προς 1760 γυάρδες ή 5280 πόδια = 1609 μέτρα, Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

Το ρούπι είναι μονάδα μέτρησης μήκους, ίση με το ένα όγδοο του εμπορικού πήχη, 8 εκατοστά. Η οκά ήταν Οθωμανική μονάδα μέτρησης μάζας. Ύστερα από την κατάρρευση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, συνέχισε να χρησιμοποιείται στα κράτη που προέκυψαν από τη διάλυσή της, συνήθως παράλληλα με τις μονάδες του μετρικού συστήματος. Η οκά υποδιαιρούνταν σε 400 δράμια. Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

Το βάρος του δραμιού ήταν διαφορετικό κατά τόπους: Το δράμι είναι μονάδα μέτρησης βάρους που χρησιμοποιούταν στην Ελλάδα μέχρι το 1959. Ένα δράμι στην Ελλάδα ήταν ισοδύναμο με 3,203 γραμμάρια. 400 δράμια ισοδυναμούσαν με μια οκά. Το βάρος του δραμιού ήταν διαφορετικό κατά τόπους: 3,203 γραμμάρια στην Τουρκία, Ελλάδα και Αλβανία 3,06 γραμμάρια στην Περσία 3,12 γραμμάρια στην Αίγυπτο 2,592 στην Αβησσυνία 3,052 στην Τριπολίτιδα και 4,226 στην Αλγερία Βασιλάκης Νίκος Γυμν. Ν. Αλικαρνασσού

μουσική: Dmitri Shostakovich τέλος Βασιλάκης Νίκος