Η επιταση του ασφαλιστικου κινδινου Παυλοπούλου Ευθυμία Δίκαιο Θαλάσσιας Ασφάλισης ΠΜΣ Ναυτικού δικαίου

Επιταση του κινδυνου -Ελληνικο δικαιο Αρ. 4 (Ν. 2496/1997) Ασφαλιστικό βάρος → Μη επίτασης του κινδύνου → Αναγγελίας της επίτασης Επίταση = κάθε δυσμενής για τον ασφαλιστή διαφοροποίηση του κινδύνου Ratio: ισοδυναμία παροχής – αντιπαροχής* Διάρκεια: από τυπική έναρξη έως ουσιαστική λήξη σύμβασης** Διάκριση από την πρόκληση του κινδύνου: Απαιτείται πρόθεση ή βαριά αμέλεια Απαιτείται αιτιώδης συνάφεια Προβλέπονται διαφορετικές έννομες συνέπειες Ρύθμιση προς όφελος του ασφαλιστή, εκδήλωση της αρχής της ύψιστης καλής πίστης * επειδή η σύμβαση έχει αμφοτεροβαρή και διαρκή χαρακτήρα πρέπει το ασφάλιστρο να αποτελεί την ακριβή αντιπαροχή του ασφαλισμένου για τον κίνδυνο που ανέλαβε ο ασφαλιστής **πριν την τυπική έναρξη εμπίπτει στο βάρος των προσυμβατικών δηλώσεων

Καθηκον μη επιτασησ του κινδυνου Ερμηνευτική συναγωγή - όχι ρητή πρόβλεψη στο αρ. 4 ΑσφΝ* Περιεχόμενο: μη αύξηση των πιθανοτήτων πραγματοποίησης του ασφαλισμένου κινδύνου Καθήκον παραλείψεως επίτασης Καθήκον λήψης κάθε μέτρου με βάση τη βούληση των μερών (173ΑΚ) και την καλή πίστη εν όψει και των συναλλακτικών ηθών (200ΑΚ) με σκοπό την αποτροπή της μεταβολής του κινδύνου Καθήκον αποτροπής της επίτασης του κινδύνου από τρίτους Βαρυνόμενος: λήπτης της ασφάλισης, ασφαλισμένος, δικαιούχος του ασφαλίσματος *υπήρχε ρητή πρόβλεψη στον 205 ΕΝ. με συνέπεια την απαλλαγή του ασφαλιστή (λύση της σύμβασης ex nunc). Η υποχρέωση αναγγελίας είχε επιβληθεί από τη θεωρία και την πρακτική στο προϊσχύσαν δίκαιο. Βέβαια τώρα αμφισβητείται από κάποιους αν υπάρχει καθήκον μη επίτασης.

καθηκον αναγγελιασ τησ επιτασησ Έγκαιρη γνωστοποίηση στον ασφαλιστή κάθε στοιχείου ή περιστατικού που μπορεί να αυξάνει τις πιθανότητες πραγματοποίησης του κινδύνου Εφαρμογή: Ασφάλιση ζημιών, ασφάλιση ατυχήματος Βαρυνόμενος: λήπτης της ασφάλισης (αρ. 4 ΑσφΝ) ασφαλισμένος, δικαιούχος του ασφαλίσματος (θεωρία) Προθεσμία αναγγελίας: 14 ημέρες από γνώση Τύπος: δεν απαιτείται Χαρακτηριστικά αναγγελτέας επίτασης: να αλλάζει την κατάσταση σε βάρος του ασφαλιστή να είναι σημαντική, κατ’ αντικειμενική κρίση (αμφ.)* να μην είναι παροδική** αδιάφορη υπαιτιότητα, ακόμα και τυχαίο γεγονός αδιάφορο αν πραγματοποιηθεί ο κίνδυνος *σε βαθμό που αν το γνώριζε ο ασφαλιστής δεν θα είχε συνάψει τη σύμβαση ή δεν θα το είχε κάνει με αυτούς τους όρους. αντίθετος Κιάντος: λαμβάνεται υπόψη η υποκειμενική κρίση του συγκεκριμένου ασφαλιστή **να τροποποιούν κατά τέτοιο τρόπο τα στοιχεία του κινδύνου ώστε αυτός να σταθεροποιείται σε νέο υψηλότερο επίπεδο.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΠΙΤΑΣΗΣ Επέρχονται ανεξαρτήτως πταίσματος Εφαρμογή αρ. 3 Ν. 2496/1997 (παράβαση βάρους προσυμβατικής δήλωσης) Ο ασφαλιστής δικαιούται ΝΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙ ΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ Έλλειψη υπαιτιότητας Αμέλεια Πάροδος 1 μήνα από πρόταση τροποποίησης => καταγγελία ΝΑ ΚΑΤΑΓΓΕΙΛΕΙ ΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ Έλλειψη υπαιτιότητας (αποτελέσματα σε 15 ημέρες) Αμέλεια (αποτελέσματα σε 15 ημέρες) Δόλος (αποτελέσματα άμεσα) ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΕΙ ΝΑ ΕΚΤΕΛΕΙ ΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ Αποσβεστική προθεσμία: 1 μήνας Αδιάφορο αν πραγματοποιήθηκε ο κίνδυνος Ασφάλιστρο: υποχρέωση καταβολής ληξιπρόθεσμων ασφαλίστρων Στο χρονικό σημείο που επήλθαν τα αποτελέσματα της καταγγελίας Στο χρονικό σημείο επέλευσης του κινδύνου Είναι οι ίδιες συνέπειες είτε ο ασφαλισμένος προέβη σε δήλωση είτε ο ασφαλιστής το έμαθε με άλλο τρόπο Στην αμέλεια αν ο κίνδυνος επέλθει στην προθεσμία 1 μήνα υπάρχει δικαίωμα μείωσης του ασφαλίσματος Στο δόλο αν επέλθει ο κίνδυνος στο μήνα ο ασφαλιστής απαλάσσεται και ο λήπτης έχει υπ. Αποκατάστασης κάθε ζημίας Με το πέρας της προθεσμίας χάνει τα παραπάνω δικαιώματα και συνεχίζει να εκτελείται η σύμβαση κανονικά

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΙΣΗ – 273 ΚΙΝΔ Επίταση: Αλλαγή πλεύσης Αλλαγή πλου Αλλαγή πλοίου Αλλαγή πλοιάρχου (τεκμαίρεται ότι δε συνιστά επίταση, κρίνεται ad hoc)* Βαρυνόμενος: μόνο ο ασφαλισμένος Υπαιτιότητα: δόλος ή αμέλεια (όχι ανωτέρα βία ή τυχηρά)* Συνέπειες: Απαλλαγή ασφαλιστή - ex lege λύση σύμβασης ex nunc Απώλεια ασφαλίστρου (εκτός αν πρόκειται για μεγάλης διάρκειας ασφάλιση – κατά χρόνο – οπότε το οφειλόμενο ασφάλιστρο θα προσδιοριστεί με βάση την καλή πίστη) Αυτοδίκαιη επέλευση των αποτελεσμάτων Επιτρέπεται διαφορετική συμφωνία Κιάντος Ασφαλιστικό Δίκαιο *αν ο νέος πλοίαρχος είναι άπειρος, ανίκανος ή δεν έχει πτυχίο τότε συνιστά επίταση. Ωστόσο όποιος έχει πτυχίο από σχολή τεκμαίρεται ότι είναι ικανός *αν η επίταση οφείλεται σε ανωτέρα βία ή τυχηρά γεγονότα συνεχίζει να ευθύνεται ο ασφαλιστής

Θαλασσια ασφαλιση – 273 κινδ 273 ΚΙΝΔ: ειδική ρύθμιση Για οποιονδήποτε άλλο λόγο επιστροφή στο αρ. 4 ΑσφΝ Νομολογία: ανεπαρκής και μη προσήκουσα σύνθεση του πληρώματος (ΠΠΑ 18031/1981 ΕΕμπΔ 1982, 257επ) μείωση ισχύος της μηχανής του πλοίου λόγω μη επισκευής (ΠΠΑ 26273/1967 ΕΝΔ 1973, 406επ)

βάρος ασφαλισμένου, λήπτη, δικαιούχου ασφαλίσματος Αρ. 4 Ν.2496/1997 Αρ. 273 ΚΙΝΔ γενική ρύθμιση βάρος ασφαλισμένου, λήπτη, δικαιούχου ασφαλίσματος οποιοδήποτε περιστατικό αδιάφορη η υπαιτιότητα* Αποτελέσματα: Δικαίωμα τροποποίησης Δικαίωμα καταγγελίας Δικαίωμα συνέχισης Δράση ασφαλιστή: αποκλειστική προθεσμία 1 μήνα από γνώση ειδική ρύθμιση βάρος μόνο ασφαλισμένου μόνο: αλλαγή πλεύσης, πλου, πλοίου, πλοιάρχου εκούσια πράξη ασφαλισμένου Αποτελέσματα: Απαλλαγή ασφαλιστή από ευθύνη Απώλεια ασφαλίστρου Αυτοδίκαιη επέλευση αποτελεσμάτων *Αντικειμενική επίταση του κινδύνου, περιλαμβάνει και ανωτέρα βία ή τυχαία γεγονότα

Αγγλικο δικαιο Δεν υπάρχει ρητή ρύθμιση σε νομοθέτημα Ένταξη της υποχρέωσης αναγγελίας περιστατικών επίτασης του κινδύνου στην αρχή της υπέρτατης καλής πίστης (ΜΠρωτΠειρ 2823/2015 πηγή: www.protodikeio-peir.gr) Εφαρμογή των διατάξεων περί warranties Τοποθέτηση ρητρών στα ασφαλιστήρια – express warranty Δυνατότητα συναγωγής και από σιωπηρό όρο – implied warranty Ρήτρες που θεσπίζουν υποχρέωση μη επίτασης Ρήτρες που θεσπίζουν υποχρέωση αναγγελίας Ιδιαίτερη σημασία στη διατύπωση Breach of warranty => απαλλαγή ασφαλιστή από το χρόνο αθέτησης Αρχές του common law: Επίταση του κινδύνου δεν επηρεάζει το κύρος της σύμβασης (Pim v. Reid, 134 Eng. Rep. 784, 795 (heinonline))