2.7. ΑΤΟΠΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΑ (ΑΤΔ) ΣΤΟ Σ Μ. Σαριδομιχελάκης Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΟΡΙΣΜΟΙ ΑΤΔ: κνησμώδης αλλεργική δερματίτιδα με κληρονομική προδιάθεση και χαρακτηριστική κλινική εικόνα, που συνήθως συνδέεται με την παραγωγή IgE κατά αλλεργιογόνων του περιβάλλοντος (κλινική διάγνωση) Περιβαλλοντική αλλεργία: η ΑΤΔ που συνδέεται με την παραγωγή IgE κατά αλλεργιογόνων του περιβάλλοντος (αιτιολογική διάγνωση) ΑΤΔ λόγω τροφικής αλλεργίας (αιτιολογική διάγνωση) Ιδιοπαθής ΑΤΔ: η ΑΤΔ που δεν οφείλεται σε περιβαλλοντική ή τροφική αλλεργία (αιτιολογική διάγνωση)

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ 3-15% στο συνολικό πληθυσμό των Σ 3-30% στο σύνολο των δερματοπαθειών του Σ Η συχνότερη αλλεργική δερματίτιδα στο Σ Ίσως η συχνότερη δερματοπάθεια του Σ

ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ

ΠΑΘΟΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ Τροφική αλλεργία Αλλεργιογόνα περιβάλλοντος Φλεγμονικά κύτταρα Κυτταροκίνες Μεταβολισμός λιπιδίων Γενετικά Δερματίτιδα Κνησμός Δερματοπάθειες που συνυπάρχουν Επιδερμικός φραγμός Ψυχογενή Staphylococcus Malassezia

1. ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ Προδιάθεση φυλής: βλ. παρακάτω Προδιάθεση οικογενειών: Κανένας γονιός με ΑΤΔ 11% Ένας γονιός με ΑΤΔ 21-57% Και οι δύο γονείς με ΑΤΔ 65% Αναπαραγωγή Σ με ΑΤΔ Μεγάλος αριθμός γονιδίων εκφράζεται διαφορετικά μεταξύ Σ με ΑΤΔ και υγιών Σ Κληρονομικότητα = 47%

2. ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ακάρεα > γύρεις, μύκητες, επιθήλια Dermatophagoides farinae (Der f 15, Der f 18) Ευαισθητοποίηση σε αλλεργιογόνα του περιβάλλοντος (περιβαλλοντική αλλεργία) ≈ 80% των Σ με ΑΤΔ

2.1. ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ Είσοδος από το δέρμα > από το στόμα Κύτταρα Langerhans Επιχώριο λεμφογάγγλιο Παρουσίαση αλλεργιογόνου στα Τ λεμφοκύτταρα Ενεργοποίηση Β λεμφοκυττάρων Παραγωγή IgE Σύνδεση με υποδοχείς (FcεRI) σιτευτικών κυττάρων

2.2. ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ Είσοδος από το δέρμα > από το στόμα Σύνδεση με IgE Ενεργοποίηση σιτευτικών κυττάρων Προσχηματισμένες Ισταμίνη Πρωτεάσες Εξωγλυκοσιδάσες ECF-A κλπ Νεοσχηματιζόμενες PG (PG2) Θρομβοξάνες LT (LT4) Υδροξυ-λιπαρά οξέα PAF κλπ

2.2. ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ Είσοδος από το δέρμα > από το στόμα Σύνδεση με IgE Ενεργοποίηση σιτευτικών κυττάρων Φλεγμονικά κύτταρα (ουδετερόφιλα, εωσινόφιλα, λεμφοκύτταρα) Αντίδραση καθυστερημένης φάσης μέσω της IgE Αντίδραση υπερευαισθησίας τύπου Ι (ήπια, συνήθως δε γίνεται κλινικά αντιληπτή)

3. ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ Ευαισθητοποίηση σε αλλεργιογόνα της τροφής (τροφική αλλεργία) ≈ 30% των Σ με ΑΤΔ

ΑΤΟΠΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΑ Ευαισθητοποίηση σε αλλεργιογόνα: του περιβάλλοντος: ΑΤΔ λόγω περιβαλλοντικής αλλεργίας (ή ατοπική δερματίτιδα με τη «στενή έννοια»-atopic dermatitis sensus stricto) της τροφής: ΑΤΔ λόγω τροφικής αλλεργίας του περιβάλλοντος και της τροφής: ΑΤΔ λόγω περιβαλλοντικής + τροφικής αλλεργίας Χωρίς ευαισθητοποίηση σε αλλεργιογόνα: ιδιοπαθής ΑΤΔ (ή ενδογενής-intrinsic ή δερματίτιδα που μοιάζει με την ατοπική-atopic-like)

ΑΤΟΠΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΑ Ιδιοπαθής 10% Περιβαλλοντική Τροφική 60% 20% 10%

4.1. ΚΥΤΤΑΡΑ Κύτταρα του Langerhans, δενδριτικά κύτταρα Κερατινοκύτταρα Σιτευτικά Εωσινόφιλα Ουδετερόφιλα Μακροφάγα Β-λεμφοκύτταρα Τ-λεμφοκύτταρα: Τh2 Th1

4.2. ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΕΣ IL-4, IL-5 κλπ. IL-1, IL-2, TNF-α, INF-γ κλπ.

5. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ ΛΙΠΙΔΙΩΝ Απορρόφηση από το έντερο Πλάσμα: LA ή DGLA ή AA Δέρμα: LA ή DGLA LA Δ-6 δεσατουράση DGLA Δ-5 δεσατουράση AA Η σημασία στην παθογένεια της ΑΤΔ παραμένει άγνωστη

6. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΕΠΙΔΕΡΜΙΚΟΥ ΦΡΑΓΜΟΥ Οφείλονται: Διαταραχές μεταβολισμού λιπιδίων (κεραμίδια) Διαταραχές μορίων επιδερμικών κυττάρων (fillagrin) Αυτοτραυματισμό Προκαλούν: Ξηροδερμία κνησμός Αυξημένη απορρόφηση αλλεργιογόνων περιβάλλοντος (και Malassezia)

Βακτηριακή δερματίτιδα ή υπερανάπτυξη ≈ 10-74% 7. STAPHYLOCOCCUS Αυξημένος αριθμός υποδοχέων Αυτοτραυματισμός Φλεγμονή Διαταραχές αντιμικροβιακών πεπτιδίων Βακτηριακή δερματίτιδα ή υπερανάπτυξη ≈ 10-74%

Πολυκλωνική διέγερση Τ-λεμφοκυττάρων 7. STAPHYLOCOCCUS Προκαλεί φλεγμονή: Βακτηριακή δερματίτιδα Αλλεργική αντίδραση (IgE) ? Υπερ-αντιγόνα (εντεροτοξίνες, TSST-1) Πολυκλωνική διέγερση Τ-λεμφοκυττάρων

8. MALASSEZIA

Δερματίτιδα ή υπερανάπτυξη Malassezia ≈ 2-67% Αυξημένη θερμοκρασία δέρματος Αυξημένη υγρασία δέρματος Δυσλειτουργία επιδερμικού φραγμού Δερματίτιδα ή υπερανάπτυξη Malassezia ≈ 2-67%

8. MALASSEZIA Προκαλεί φλεγμονή: Δερματίτιδα από Malassezia Αλλεργική αντίδραση (IgE)

9. ΨΥΧΟΓΕΝΗ ΑΙΤΙΑ Ψυχογενή αίτια ≈ 67% ? Κνησμώδης δερματοπάθεια Στερεοτυπική διαταραχή συμπεριφοράς Αυξημένη ένταση κνησμού σε συνθήκες ψυχικού stress Ψυχογενή αίτια ≈ 67% ?

10. ΔΕΡΜΑΤΟΠΑΘΕΙΕΣ ΠΟΥ ΣΥΝΥΠΑΡΧΟΥΝ Εξωπαρασιτώσεις Παρασίτωση από ψύλλους-Α.Ψ.Δ. κλπ Αθροιστικό αποτέλεσμα Ξεπέρασμα ουδού κνησμού

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ

1. ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ηλικία εμφάνισης: 0,5-3 χρόνων Φύλο: αρσενικά = θηλυκά Φυλή Ελλάδα: Yorkshire terrier, Cocker spaniel, Chinese Shar-Pei Διεθνώς: Lhasa apso, miniature Schnauzer, terrier, Dalmatian, Setter, Retriever, English bulldog, Pug, Chow-chow κλπ.

2. «ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ» Ηλικία πρωτοεμφάνισης Κνησμός Δερματικές αλλοιώσεις: πρωτογενείς, λόγω κνησμού-φλεγμονής, λόγω επιπλοκών (Staphylococcus, Malassezia) Κατανομή: κεφαλή, άκρα, κάτω επιφάνεια κορμού, περινεϊκή χώρα Εποχικότητα: συνήθως μη εποχική με υφέσεις και εξάρσεις (οι εξάρσεις συχνότερα τους θερμούς μήνες)

Διαπιστώνεται στο σύνολο (σχεδόν) των περιστατικών και προκαλεί: ΚΝΗΣΜΟΣ Διαπιστώνεται στο σύνολο (σχεδόν) των περιστατικών και προκαλεί: Aλωπεκία-υποτρίχωση, αυτοτραυματικές δερματικές αλλοιώσεις Αλλαγή του χρώματος του τριχώματος Δερματίτιδα από λείξη των άκρων Οξεία πυοτραυματική δερματίτιδα (hot-spot)

ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ

ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΛΟΓΩ ΚΝΗΣΜΟΥ - ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ

ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΛΟΓΩ ΚΝΗΣΜΟΥ - ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ

ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΛΟΓΩ ΚΝΗΣΜΟΥ - ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ

ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΛΟΓΩ ΕΠΙΠΛΟΚΩΝ

ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΛΟΓΩ ΕΠΙΠΛΟΚΩΝ

ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΛΟΓΩ ΕΠΙΠΛΟΚΩΝ

ΚΕΦΑΛΗ

ΚΕΦΑΛΗ

ΚΕΦΑΛΗ

ΚΕΦΑΛΗ

ΚΕΦΑΛΗ

ΚΕΦΑΛΗ

ΑΚΡΑ

ΑΚΡΑ

ΑΚΡΑ

ΑΚΡΑ

ΚΑΤΩ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΣΩΜΑΤΟΣ

ΚΑΤΩ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΣΩΜΑΤΟΣ

ΚΑΤΩ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΣΩΜΑΤΟΣ

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΤΔ: κνησμώδης αλλεργική δερματίτιδα με κληρονομική προδιάθεση και χαρακτηριστική κλινική εικόνα, που συνήθως συνδέεται με την παραγωγή IgE κατά αλλεργιογόνων του περιβάλλοντος Κνησμώδης δερματίτιδα με τη χαρακτηριστική κλινική εικόνα + αποκλεισμός παρόμοιων δερματοπαθειών = ΑΤΔ

ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΑΛΛΩΝ ΚΝΗΣΜΩΔΩΝ ΔΕΡΜΑΤΟΠΑΘΕΙΩΝ Σαρκοπτική ψώρα Δερματίτιδα από Pellodera Αγκυλοστομιακή δερματίτιδα Σεϋλετιέλλωση Φθειρίωση Ερεθιστική δερματίτιδα από επαφή κλπ

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ΕΠΙΛΟΚΩΝ Παρασίτωση από ψύλλους ± Α.Ψ.Δ. (χτένα για ψύλλους, κλινική εικόνα) Βακτηριακή δερματίτιδα (κυτταρολογική εξέταση) Δερματίτιδα από Malassezia (κυτταρολογική εξέταση, θεραπευτική δοκιμή) Ξηροδερμία λόγω διαταραχής επιδερμικού φραγμού (κλινική εικόνα)

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ FAVROT et al. 2001 Εμφάνιση σε ηλικία <3 χρόνων Διαβίωση κυρίως σε εσωτερικούς χώρους Ο κνησμός ανταποκρίνεται στα γλυκοκορτικοειδή Χρόνια ή υποτροπιάζουσα δερματίτιδα από Malassezia Δερματικές αλλοιώσεις στα πρόσθια άκρα Δερματικές αλλοιώσεις στα πτερύγια των αυτιών Όχι δερματικές αλλοιώσεις στα χείλη των πτερυγίων των αυτιών Όχι δερματικές αλλοιώσεις στην οσφύ Τουλάχιστον 5 Τουλάχιστον 6 Ευαισθησία 85,4% 58,2% Ειδικότητα 79,1% 88,5%

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Προληπτική αγωγή για εξωπαράσιτα + αντιμετώπιση βακτηριακής δερματίτιδας + αντιμετώπιση δερματίτιδας από Malassezia Διάγνωση ή αποκλεισμός τροφικής αλλεργίας Βασική θεραπεία συντήρησης Συμπληρωματική θεραπεία

1.1. ΕΞΩΠΑΡΑΣΙΤΑ Καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους Εφ’ όρου ζωής Προτιμώνται τα χορηγούμενα από το στόμα (συχνά μπάνια)

1.2. ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΑ Θεραπεία (βλ. βακτηριακές δερματίτιδες) Τοπική (πάντα) Συστηματική Ελάχιστη διάρκεια: 3-4 εβδομάδες Μακροχρόνια αντιμετώπιση: Τοπική θεραπεία (συνήθως σαμπουάν χλωρεξιδίνης) για πρόληψη υποτροπών Κανονική θεραπεία σε περίπτωση υποτροπής

1.3. ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΑ ΑΠΟ MALASSEZIA Τοπική (πάντα) Συστηματική Διάρκεια: 3-4 εβδομάδες Μακροχρόνια αντιμετώπιση: Τοπική θεραπεία (συνήθως σαμπουάν χλωρεξιδίνης + μικοναζόλης) για πρόληψη υποτροπών Κανονική θεραπεία σε περίπτωση υποτροπής

Δερματίτιδα Κνησμός Τροφική αλλεργία Αλλεργιογόνα περιβάλλοντος Φλεγμονικά κύτταρα Κυτταροκίνες Μεταβολισμός λιπιδίων Γενετικά Δερματίτιδα Κνησμός Δερματοπάθειες που συνυπάρχουν Επιδερμικός φραγμός Ψυχογενή Staphylococcus Προληπτική αγωγή για εξωπαράσιτα Malassezia

Μεταβολισμός λιπιδίων Τροφική αλλεργία Αλλεργιογόνα περιβάλλοντος Φλεγμονικά κύτταρα Κυτταροκίνες Μεταβολισμός λιπιδίων Γενετικά Δερματίτιδα Κνησμός Δερματοπάθειες που συνυπάρχουν Επιδερμικός φραγμός Ψυχογενή Staphylococcus Malassezia Αντιβακτηριακά

Μεταβολισμός λιπιδίων Τροφική αλλεργία Αλλεργιογόνα περιβάλλοντος Φλεγμονικά κύτταρα Κυτταροκίνες Μεταβολισμός λιπιδίων Γενετικά Δερματίτιδα Κνησμός Δερματοπάθειες που συνυπάρχουν Επιδερμικός φραγμός Ψυχογενή Staphylococcus Malassezia Αντιμυκητιακά

2. ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ «Υποαλλεργικό» σιτηρέσιο x 6-8 εβδομάδες (βλ. τροφική αλλεργία-δυσανεξία) Σε περίπτωση βελτίωσης > 50% Δοκιμή πρόκλησης των συμπτωμάτων x … 2 εβδομάδες Σε περίπτωση υποτροπής = τροφική αλλεργία Χορήγηση τροφών που δεν προκαλούν συμπτώματα

Μεταβολισμός λιπιδίων «Υποαλλεργική τροφή» Τροφική αλλεργία Αλλεργιογόνα περιβάλλοντος Φλεγμονικά κύτταρα Κυτταροκίνες Μεταβολισμός λιπιδίων Γενετικά Δερματίτιδα Κνησμός Δερματοπάθειες που συνυπάρχουν Επιδερμικός φραγμός Ψυχογενή Staphylococcus Malassezia

3. ΒΑΣΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ Γλυκοκορτικοειδή από το στόμα (πρεδνιζολόνη, μεθυλοπρεδνιζολόνη) Κυκλοσπορίνη Οκλασιτινίβη Τοπικά γλυκοκορτικοειδή Μπάνιο με μη ερεθιστικά σαμπουάν

3.1. ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΗ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Μεγάλη αποτελεσματικότητα Γρήγορη δράση (24-48h) Μικρό κόστος ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Παρενέργειες

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ Φάση εφόδου: πρεδνιζολόνη 0,5-1 mg/kg SID ή μεθυλοπρεδνιζολόνη 0,4-0,8 mg/kg SID μέχρι να υποχωρήσει ο κνησμός και η φλεγμονή Φάση προοδευτικής μείωσης: π.χ. ½ της αρχικής δόσης SID ½ της αρχικής δόσης EOD Φάση μακροπρόθεσμης αγωγής: η μικρότερη δυνατή δόση που ελέγχει τον κνησμό και τη φλεγμονή EOD Αν ο κνησμός δεν υποχωρήσει πιθανότατα υπάρχουν επιπλοκές ή τροφική αλλεργία

3.2. ΚΥΚΛΟΣΠΟΡΙΝΗ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Μεγάλη αποτελεσματικότητα Σχετικά ασφαλής ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Αργή δράση (> 2-3 εβδομάδες) Μεγάλο κόστος

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ Αρχική δόση: 5 mg/kg SID x min 4-6 εβδομάδες Προσπάθεια μείωσης της δόσης: 5 mg/kg EOD x 4 εβδομάδες 5 mg/kg x 2 ημέρες/εβδομάδα ή Μείωση ημερήσιας δόσης κατά 25% ή/και Προσθήκη κετοκοναζόλης 5-10 mg/kg SID Οι περισσότεροι σκύλοι με ΑΤΔ μπορούν να ελεγχθούν με χορήγηση EOD ή 2 ημέρες/εβδομάδα

3.3. ΟΚΛΑΣΙΤΙΝΙΒΗ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Μεγάλη αποτελεσματικότητα Γρήγορη δράση (<24 h) Ασφαλής ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Κόστος

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ Δόση εφόδου: 0,4-0,6 mg/kg BID x 14 ημέρες Δόση συντήρησης: 0,4-0,6 mg/kg SID x …

3.4. ΤΟΠΙΚΑ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΗ Ενδείξεις: Εντοπισμένος κνησμός Σημεία όπου επιμένει ο κνησμός παρά τη συστηματική αγωγή Ουσία εκλογής: ακεπονική υδροκορτιζόνη Συχνότητα: BID εξατομίκευση Παρενέργειες: ατροφία δέρματος, ιατρογενής υπερφλοιοεπινεφριδισμός κλπ.

Δερματίτιδα Κνησμός Γλυκοκορτικοειδή Κυκλοσπορίνη Οκλασιτινίβη Τροφική αλλεργία Αλλεργιογόνα περιβάλλοντος Φλεγμονικά κύτταρα Κυτταροκίνες Μεταβολισμός λιπιδίων Γενετικά Δερματίτιδα Κνησμός Δερματοπάθειες που συνυπάρχουν Επιδερμικός φραγμός Ψυχογενή Staphylococcus Malassezia

3.5. ΜΠΑΝΙΑ «Υποαλλεργικά» σαμπουάν: κολλοειδή εκχυλίσματα βρώμης, λιπαρά οξέα κλπ Απομάκρυνση αλλεργιογόνων περιβάλλοντος Αποκατάσταση επιδερμικού φραγμού Αντιβακτηριακά/αντιμυκητιακά σαμπουάν: Υποτροπιάζουσα βακτηριακή δερματίτιδα ή/και δερματίτιδα από Malassezia

Δερματίτιδα Κνησμός Μπάνια με μη ερεθιστικά σαμπουάν Τροφική αλλεργία Αλλεργιογόνα περιβάλλοντος Φλεγμονικά κύτταρα Κυτταροκίνες Μεταβολισμός λιπιδίων Γενετικά Δερματίτιδα Κνησμός Δερματοπάθειες που συνυπάρχουν Επιδερμικός φραγμός Ψυχογενή Staphylococcus Malassezia Μπάνια με μη ερεθιστικά σαμπουάν

4. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Αντιϊσταμινικά ω/3-ω/6 λιπαρά οξέα (στην τροφή, συμπληρώματα από το στόμα, τοπικά spot-on) Αποφυγή αλλεργιογόνων περιβάλλοντος (σπάνια αποτελεσματική) Ανοσοθεραπεία για τα αλλεργιογόνα του περιβάλλοντος

4.1. ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ (Ι) Ενδείξεις Συμπτώματα > 3-4 μήνες/χρόνο Μικρή αποτελεσματικότητα (σπάνιο) ή παρενέργειες (συχνό) φαρμακευτικής αγωγής ή επιθυμία ιδιοκτήτη Είδη διαλυμάτων αλλεργιογόνων περιβάλλοντος: υδατικά, σε Al Φάσεις: εφόδου συντήρησης Χρόνος για κλινική βελτίωση: μέχρι 12 μήνες (συνήθως 3-9 μήνες) Εκτίμηση αποτελεσματικότητας: 12 μήνες

ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ (ΙΙ) Αποτελεσματικότητα (μείωση κνησμού > 50%): 60-70% Τρόπος δράσης ??? δεσμευτικά αντισώματα (IgG) διέγερση κατασταλτικών Τ λεμφοκυττάρων διεγερσιμότητα σιτευτικών κυττάρων IgE κατά των αλλεργιογόνων του περιβάλλοντος Th2 Th1 Παρενέργειες: όχι συχνές Επιλογή αλλεργιογόνων περιβάλλοντος για το διάλυμα της ανοσοθεραπείας: ενδοδερμική δοκιμή, ορολογική εξέταση

ΕΝΔΟΔΕΡΜΙΚΗ ΔΟΚΙΜΗ – ΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ Το αρνητικό αποτέλεσμα δεν αποκλείει την ΑΤΔ Το θετικό αποτέλεσμα δεν αποδεικνύει την ΑΤΔ Ενδείξεις: όταν συντρέχουν όλα τα παρακάτω Η διάγνωση της ΑΤΔ είναι βέβαιη Η τροφική αλλεργία έχει αποκλειστεί Ο ιδιοκτήτης επιθυμεί την ανοσοθεραπεία (σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος) ή/και εκτιμάται ότι η αποφυγή των υπεύθυνων αλλεργιογόνων θα βοηθήσει (σπάνιο)