ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ Δέσποινα Παπαδοπούλου  Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής ΠΛΑΝΟ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Εισαγωγή Υπόθεση εργασίας Μεθοδολογία Η περίπτωση των πολιτικών ένταξης στη Γαλλία Η περίπτωση των πολιτικών ένταξης στη Γερμανία Το μοντέλο ένταξης της ΕΕ: Η διεθνικότητα των μεταναστών και οι συγκρούσεις με τις παραδοσιακές πολιτικών των εθνικών κρατών Συμπέρασμα

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Χαρακτηριστικά των μεταναστευτικών ρευμάτων κατά τη διάρκεια του 20 ου αιώνα Πολιτικές ένταξης και ενσωμάτωσης των μεταναστών σύμφωνα με δύο ισχυρά εθνικά πρότυπα: Γαλλία-Γερμανία Πολιτικές ένταξης των μεταναστών στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (συνθήκες της Λισσαβόνας και της Χάγης) Η αρχή της διεθνικότητας των μεταναστευτικών μετακινήσεων

2. ΥΠΟΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Το πλαίσιο ερμηνείας αυτών των δύο αντίθετων τάσεων: οι παραδοσιακές πολιτικές σε αντίθεση με τις πολιτικές της ΕΕ με έμφαση στη διεθνικότητα. Υπάρχουν πετυχημένα πρότυπα παραδοσιακής μεταναστευτικής πολιτικής και δη πολιτικών ένταξης; Υπάρχει ένταξη όταν ο μετανάστης ακολουθεί τις ανάγκες της οικονομίας; Η διεθνικότητα ως μοντέλο μεταναστευτικής στρατηγικής μπορεί να αποδώσει στην εποχή των παγκοσμιοποιημένων κοινωνιών;

3. Μεθοδολογία Η ανάλυση βασίζεται σε τρεις έρευνες πεδίου από το 2003-2007 και στην ανάλυση δημοσιευμένης εργασίας το 2003 πάνω στην μεταναστευτική πολιτική της Γαλλίας και της Γερμανίας Συσχετισμός των παλιών με τις νέες τάσεις μεταναστευτικής πολιτικής Συσχετισμός με τα νεώτερα κείμενα της ΕΕ όπως την Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή Περιφερειών

4. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΝΤΑΞΗΣ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ Χαρακτηριστικά της μεταναστευτικής πολιτικής της Γαλλίας: 1. Χώρα με αποικιοκρατικό παρελθόν και συνθήκες ρήξης με το παρελθόν της 2. Δίκαιο ιθαγένειας βασισμένο πάνω στο δίκαιο του εδάφους “jus soli” με σχετικά ευνοϊκούς όρους για τους μετανάστες και κυρίως τα παιδιά τους 3. Συγκρότηση ισχυρού εθνικού κράτους και κοινωνίας με πανίσχυρη την εθνική ιδέα 4. Μεταναστευτικές πολιτικές συμμετοχής στην κοινωνία πάνω στους όρους διαδοχικά της «αφομοίωσης», «ενσωμάτωσης» και «ένταξης». 5. Ισχυρή αμφισβήτηση του παραδοσιακού μοντέλου συμμετοχής του μετανάστη και απόρριψη όλων των όρων που παραπέμπουν στις σχέσεις κυριαρχίας

5. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΝΤΑΞΗΣ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ Χαρακτηριστικά μεταναστευτικής πολιτικής της Γερμανίας Η Γερμανία χώρα οικονομικής ανάπτυξης και μεταπολεμικού αφοπλισμού Συντήρηση της ιδιότητας του ξένου. Δίκαιο ιθαγένειας βασισμένο πάνω στην καταγωγή και το αίμα . Δύσκολη μεταβίβαση της γερμανικής ιθαγένειας ακόμη και για τα παιδιά της δεύτερης γενιάς. Δημιουργία ουσιαστικών δομών συμμετοχής στην κοινωνία με την ιδιότητα όμως του ξένου. Δεν επιδιώκει «γερμανοποίηση» των μεταναστευτικών πληθυσμών αλλά συμμετοχή στην παραγωγή μέσω εξειδικευμένης γνώσης και άρα συμμετοχή στην αγορά εργασίας. Η αρχή της πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Ωστόσο απέτυχε στις πολιτικές της προσωρινότητας γιατί διαθέτει το μεγαλύτερο στην Ευρώπη αριθμό μόνιμων μεταναστών .

6. ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ: Η ΔΙΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΜΕ ΤΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΚΡΑΤΩΝ Η μετανάστευση αποτελεί πλέον συστατικό στοιχείο των κοινωνιών μας, της κοινωνικής συνοχής και έναν από τους σπουδαιότερους παράγοντες κοινωνικής μεταβολής. Η ΕΕ ρυθμίζει ως έναν βαθμό τις μεταναστευτικές πολιτικές της Ευρώπης θέτοντας κύριους άξονες. Όμως οι διατάξεις της ΕΕ προσκρούουν στις παραδοσιακές ΜΠ των εθνικών χωρών και κυρίως στα δίκαια ιθαγένειας που η ΕΕ δεν μπορεί να εισέλθει. Η αρχή της διεθνικότητας: το εναλλακτικό πρότυπο ένταξης της ΕΕ Αναζήτηση της κοινωνικής συνοχής όχι πάνω στην αντιπαράθεση μειοψηφία-πλειοψηφία, αλλά πάνω στην ισχυρή διεθνική κοινότητα με κοινά συμφέροντα. Διάρρηξη των προτύπων ένταξης και ενσωμάτωσης και πολλαπλή συμμετοχή σε περισσότερες της μιας κοινωνίες.

7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗ ΤΩΝ ΙΣΧΥΡΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΙΚΩΝ ΑΝΤΑΛΛΑΓΩΝ Υπάρχει ευρωπαϊκό μοντέλο ένταξης των μεταναστών; Η απάντηση βρίσκεται ανάμεσα σε μία συμβολική συμμετοχή στην αγορά εργασίας της κοινωνίας υποδοχής και σε μία πραγματική συμμετοχή στις δύο κοινωνίες υποδοχής και καταγωγής. Αλλαγή στη συγκρότηση του κοινωνικού δεσμού προς την κατεύθυνση των διεθνικών ανταλλαγών και όχι του ισχυρού εθνικού δεσμού.