ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Θεωρίες Ανάλυσης Λόγου στην Κοινωνική Ψυχολογία ΡΗΤΟΡΙΚΑ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ Διδάσκων : Επίκουρος Καθηγητής Ν. Μποζατζής

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

Ρητορική & ιδεολογικά διλήμματα

Μοντέλο Λογο-δράσης (Edwards & Potter). Δίλημμα διακυβεύματος ή συμφέροντος. Διαχείριση διλήμματος μέσω γεγονοτικού λόγου.

Δίλημμα διακυβεύματος / συμφέροντος και η έννοια των Ιδεολογικών Διλημμάτων Ενάντια στη λογική της «διαχείρισης εντυπώσεων». Mick Billig.

Ideological Dilemmas: A social psychology of everyday thinking. Billig, M., Condor, S., Edwards, D., Gane, M., Middleton, D. & Radley, A. (1988) Ideological Dilemmas: A social psychology of everyday thinking.

Η διλημματικότητα της σκέψης, η διλημματικότητα της ιδεολογίας. Η μελέτη της «σκεπτόμενης κοινωνίας» και η αποφυγή του Ψ και του Κ αναγωγισμού Ψ αναγωγισμός: αγνόηση του κοινωνικού πλαισίου της σκέψης. Κ αναγωγισμός: αγνόηση του σκεπτόμενου ατόμου. Η διλημματικότητα της σκέψης, η διλημματικότητα της ιδεολογίας.

Η φύση των διλημμάτων Ενάντια στη λογική των ΚΨ ερευνών περί της λήψης αποφάσεων Η έμφαση ΟΧΙ στον ατομικό σκεπτόμενο δράστη. Η έμφαση στις κοινωνικές προϋποθέσεις της λήψης αποφάσεων / κοινή λογική / ιδεολογία.

Η κοινή λογική περιέχει αντιθετικά θέματα Απαραίτητα για τη σκέψη και την επιχειρηματολογία. Η καθημερινή ζωή παίρνει μορφή μέσα από διλήμματα.

Να παντρευτεί ή να μην παντρευτεί κανείς; Η συμβουλή που έδωσε ο Σωκράτης σ’ έναν νεαρό που τον πλησίασε για να τον συμβουλευτεί ήταν ότι «ότι από τα δυο και να κάνεις θα το μετανιώσεις».

Στο πεδίο της μάχης: να το σκάσει κανείς και να αποφύγει τον κίνδυνο θανάτου ή να μείνει στο πεδίο και να διακινδυνεύσει το θάνατό του. Αν όμως όλοι οι στρατιώτες κάνουν το ίδιο δεν διακινδυνεύουν εξίσου;

Γνωστός ζαχαροπλάστης δέχεται μια μεγάλη παραγγελία για γλυκά για ένα γάμο, τόσο μεγάλη που δεν μπορεί να την εκτελέσει. Να δεχτεί τη βοήθεια φίλων ή της οικογένειας –και να ρίξει την ποιότητα ή όχι. Αν ρίξει την ποιότητα, τι γίνεται με την επαγγελματική του φήμη;

Προβλήματα των ΚΨ προσεγγίσεων στη λήψη αποφάσεων Τα διλήμματα είναι απλώς το «μέσο» για να φτάσει κανείς στη λήψη αποφάσεων Λίγη σημασία στο περιεχόμενο των διλημμάτων. Δεν δίνεται σημασία στην κοινωνική γνώση που κινητοποιείται κατά τη διεργασία σκέψης και επιχειρηματολογίας σε διλημματικές καταστάσεις.

Π.χ. Συμβουλές περί γάμου Αναπαραστάσεις αγαμίας. Κοινωνικό φύλο και αγαμία. Αναπαραστάσεις περί ανδρικών προτύπων (ελευθερία, δέσμευση, υπευθυνότητα, αγάπη, επιθυμία).

Π.χ. στρατιώτης και το πεδίο της μάχης Δίλημμα ατομικού / συλλογικού συμφέροντος. Σε πραγματικές συνθήκες εμπλέκονται πρόσθετες αξίες και διλήμματα Δίκαιος ή άδικος πόλεμος; Η αξία της ανθρώπινης ζωής. Οικογενειακές ευθύνες.

Π.χ. ζαχαροπλάστη Μόνο υπολογισμός κέρδους / ζημίας; Ποιότητα ζωής;

Ο ατομικός, σκεπτόμενος κοινωνικός δράστης δεν είναι μόνος, αν και η πράξη της επιλογής μπορεί να είναι μια μοναχική πράξη. Η διλημματική ποιότητα της κοινής λογικής.

Billig et al: το γεγονός ότι η κοινή λογική εμπεριέχει αντιφατικά θέματα και προτάγματα δεν είναι λόγος για να λυπάται κανείς: αυτές οι αντιφάσεις είναι εκείνες που επιτρέπουν την κοινωνική σκέψη αυτή καθαυτή!

Διλήμματα της ιδεολογίας Η διλημματικότητα της σκέψης πολιτισμικά καθολικό χαρακτηριστικό, αλλά το περιεχόμενο των διλημμάτων μεταβλητό (ιστορικά και πολιτισμικά). Billig et al. Έμφαση στα διλήμματα που μπορούν να χαρακτηριστούν ως ιδεολογικά.

Billig et al: επικέντρωση σε δυο σημεία: Η σύνδεση μεταξύ τυπικών ιδεολογικών συστημάτων και της άτυπης κοινής λογικής. Η διλημματική φύση της μοντέρνας κοινής λογικής.

Οι διαδρομές των εννοιών της ιδεολογιας Οι έννοιες των μεγάλων φιλοσοφικών και ιδεολογικών συστημάτων ενσταλάζονται στην κοινή λογική Και η κοινή λογική παρέχει την πρώτη ύλη για την άρθρωση φιλοσοφικών και ιδεολογικών συστημάτων.

Προβληματική κοινωνιο-θεωρητική θέση Προβληματική κοινωνιο-θεωρητική θέση Τα συστηματοποιημένα ιδεολογικά συστήματα χαρακτηρίζονται από εννοιολογική συνοχή. Η συνοχή τους διαμελίζεται όταν περνούν στην κοινή λογική.

2 εννοιολογήσεις της ιδεολογίας Βιωμένη (lived). Διανοητική (intellectual).

Ενάντια στην παραδοχή ότι οι ιδεολογιες χαρακτηρίζονται από εσωτερική συνοχή.

Η υπόθεση της συνοχής και η εικόνα του δράστη της ιδεολογίας ως μη-σκεπτόμενο ον.

Βιωμένη ιδεολογία και η παραδοχή της ιδεολογικής συνοχής Π.χ. «Γερμανική Ιδεολογία» Marx & Engels.

Althusser: η παραδοχή της εσωτερικής συνοχής της ιδεολογίας και οι Ι.Μ.Κ.

Το ιδεολογικό Υ του Althusser και το Υ της γνωστικής ψυχολογίας.

VS όλ’ αυτά!

Ο ....περίσκεπτος χαρακτήρας της ιδεολογικής αναπαραγωγής.

Εν κατακλείδι... Τοποθετώντας την εμπειρική έννοια «δίλημμα διακυβεύματος / συμφέροντος» στο θεωρητικό πλαίσιο της έννοιας «ιδεολογικά διλήμματα».

Τέλος Ενότητας

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Σημειώματα

Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ. http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1107.

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Διδάσκων :Επίκουρος Καθηγητής Ν. Μποζατζής. «Θεωρίες Ανάλυσης Λόγου στην Κοινωνική Ψυχολογία: ΡΗΤΟΡΙΚΑ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1107.

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1] https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/.