ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΕΣ

Ημι-δημόσια αγαθά Είναι τα αγαθά αυτά των οποίων το όφελος ή το κόστος μπορεί να εξατομικευθεί. Η παραγωγή και κατανάλωση των αγαθών αυτών δημιουργεί εξωτερικές οικονομίες (κοινωνικές επιδράσεις) θετικές ή αρνητικές άρα είναι απαραίτητη η παρέμβαση του κράτους. Πχ. η εκπαίδευση ωφελεί άμεσα τον εκπαιδευόμενο αλλά έμμεσα το κοινωνικό σύνολο, το ίδιο με τις υπηρεσίες υγείας.

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα Οι τρίτοι δεν καταβάλλουν κάποιο αντίτιμο για το όφελος που λαμβάνουν. Υπάρχει διάσταση μεταξύ κοινωνικού και ιδιωτικού οφέλους (το κοινωνικό όφελος είναι μεγαλύτερο από το ιδιωτικό). Πχ. παραγωγή χάλυβα. Οι τρίτοι στους οποίους διαχέεται το κόστος του αγαθού δεν αποζημιώνονται. Το κοινωνικό κόστος είναι μεγαλύτερο του ιδιωτικού.

Διακρίσεις εξωτερικών οικονομιών Θετικές εξωτερικές οικονομίες: Κοινωνικό όφελος > Ατομικό όφελος(εκπαίδευση, υγεία κλπ.) Αρνητικές εξωτερικές οικονομίες: Κοινωνικό κόστος > ατομικό κόστος (κατανάλωση καπνού, ρύπανση περιβάλλοντος) Εξωτερικές οικονομίες κατανάλωσης Εξωτερικές οικονομίες παραγωγής (πχ. κατασκευή φράγματος, εξόρυξη πετρελαίου) Μεικτές εξωτερικές οικονομίες

Το θεώρημα του Coase Το θεώρημα του Coase: Όταν τα συναλλακτικά κόστη είναι μικρά, θα βρεθεί μια κοινωνικά αποτελεσματική λύση σε μια εξωτερικότητα, αρκεί να καθιερωθούν δικαιώματα ιδιοκτησίας, ανεξάρτητα από το σε ποιον δίνονται δικαιώματα αυτά. Απαραίτητες προϋποθέσεις για να λειτουργήσει το θεώρημα του Coase 1. Τα συναλλακτικά κόστη μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών είναι μικρά 2. Η πηγή της εξωτερικότητας είναι σαφώς προσδιορισμένη και οι ιδιοκτήτες ενός πόρου έχουν τα νομικά μέσα να αποτρέψουν την καταστροφή της περιουσίας τους.

Κρατική παρέμβαση Η ύπαρξη αγαθών των οποίων η παραγωγή ή κατανάλωση συνεπάγεται αρνητικές ή θετικές εξωτερικότητες σημαίνει ότι δεν λειτουργεί αποτελεσματικά ο μηχανισμός αγοράς για την κατανομή των πόρων. Το κράτος πρέπει να επέμβει για διορθώσει αυτή την αστάθεια.

Μέθοδοι αντιμετώπισης εξωτερικών οικονομιών Συμφωνίες για λελογισμένη χρήση κοινών πόρων (κοιτάσματα πετρελαίου, πολύτιμοι λίθοι κλπ.) Καταβολή αποζημίωσης στους θιγόμενους από τους προκαλούντες την εξωτερικότητα. Εσωτερίκευση εξωτερικών οικονομιών μέσω συμφωνιών των ιδιωτικών φορέων. Όλοι οι ανωτέρω τρόποι είναι συνήθως ανεπαρκής.

Είδη κρατικής παρέμβασης Επιβολή προστίμων Επιδότηση δαπάνης ιδιωτών για περιορισμό της ρύπανσης, εξοικονόμηση ενέργειας Ρυθμιστικές παρεμβάσεις Νομικό πλαίσιο προστασίας των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας.