Το ευρωπαϊκό θέατρο του 20ού αιώνα (1900-1960) Ενότητα 9 Η μεταπολεμική ευρωπαϊκή δραματουργία Αγγελική Ρόζη Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Θεατρικών Σπουδών

Στόχοι της ενότητας Σκιαγράφηση του ιστορικού πλαισίου Αναφορά στις νέες δραματουργικές τεχνικές Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του θεάτρου του παραλόγου και σχετικές ορολογίες

Περιεχόμενα της ενότητας Ιστορικό πλαίσιο Το θέατρο του παραλόγου Βασικά γνωρίσματα της δραματουργίας του παραλόγου

Η μεταπολεμική ευρωπαϊκή δραματουργία Ιστορικό πλαίσιο Στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια οι ευρωπαίοι πολίτες βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια σειρά από ερωτήματα που αφορούσαν τις θεμελιώδεις αξίες του πολιτισμού τους. Η πίστη στην παντοδυναμία του σκεπτόμενου ανθρώπου και στη θετική για την πρόοδο του κοινωνικού συνόλου συμβολή των επιστημονικών και πνευματικών επιτευγμάτων, που μέχρι τότε αποτελούσαν τα βασικά στηρίγματα του δυτικού πολιτισμού, τέθηκαν υπό αμφισβήτηση μετά τη νέα πραγματικότητα που «επέβαλε» η εικόνα των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης.

Η μεταπολεμική ευρωπαϊκή δραματουργία Οι ευρωπαίοι θεατρικοί συγγραφείς επιχειρούν, επινοώντας νέες δραματουργικές τεχνικές, να παρουσιάσουν επί σκηνής την εικόνα του δυτικού ανθρώπου που αναζητά απαντήσεις στα ζητήματα αυτά. Οι ιστορικοί του θεάτρου διακρίνουν συνήθως δύο βασικές κατευθύνσεις μέχρι τη δεκαετία του ’60: Στην πρώτη κατατάσσουν τους συγγραφείς του «παραλόγου» που υιοθετούν μια υπαρξιακή οπτική και στη δεύτερη εκείνους που προτάσσουν ανοιχτά την πολιτική στράτευση

Το θέατρο του παραλόγου Το θέατρο του παραλόγου δεν αποτελεί ένα κίνημα, αλλά αναφέρεται στη «συμπτωματική» συνάντηση νεοεμφανιζόμενων θεατρικών συγγραφέων, των οποίων τα έργα παρουσιάστηκαν σχεδόν ταυτόχρονα στις μικρές σκηνές της αριστερής όχθης του Σηκουάνα, στο Παρίσι. Η ταυτόχρονη εμφάνιση και μια σειρά κοινά στοιχεία στις δραματουργικές τεχνικές και τις θεματολογικές αναζητήσεις των συγγραφέων αυτών είναι οι παράγοντες που εξηγούν την απόπειρα των κριτικών και ιστορικών του θεάτρου να προσδώσουν στο έργο τους τα χαρακτηριστικά ενός «κινήματος».

Το θέατρο του παραλόγου Στην ανάδειξη της νέας δραματουργίας σημαντική ήταν η συμβολή μιας ομάδας σκηνοθετών οι οποίοι, συνεχίζοντας την παράδοση της ομάδας των τεσσάρων (Cartel des quatre), ήταν πρόθυμοι να τολμήσουν να παρουσιάσουν με τα ελάχιστα τεχνικά μέσα που διέθεταν τα, πρωτοποριακά για την εποχή εκείνη, έργα.

Το θέατρο του παραλόγου Ζητήματα ορολογίας: Θέατρο του παραλόγου, Νέο Θέατρο, Θέατρο της πρωτοπορίας, Θέατρο του «εμπαιγμού», Μεταφυσική φάρσα, Σκοτεινή κωμωδία, Σύγχρονη τραγικωμωδία, Μεταθέατρο, Θέατρο της διαμαρτυρίας και του παραδόξου

Βασικά γνωρίσματα της δραματουργίας του παραλόγου Κατάργηση των παραδοσιακών δραματουργικών συμβάσεων Η λειτουργία της «καταδήλωσης» ή «αυτολεξίας» (littéralité). Σύμφωνα με την αρχή αυτή, δεν υπάρχουν δραματικά συμφραζόμενα για να υποστηρίξουν τα επί σκηνής δρώμενα. Το νόημα όσων παρουσιάζονται στη σκηνή (λόγων, πράξεων, αντικειμένων, εικόνων) παράγεται αποκλειστικά από τη θεατρική τους υπόσταση. Αυτοαναφορικότητα

Βασικά γνωρίσματα της δραματουργίας του παραλόγου Ονειρική λογική στην κατασκευή του φανταστικού κόσμου: το υποσυνείδητο και η φαντασία είναι οι δυνάμεις που καθοδηγούν το λόγο και τις πράξεις των δραματικών προσώπων. Ανατρεπτική χρήση του λόγου: η γλώσσα παύει να λειτουργεί ως μέσο επικοινωνίας και «ταυτίζεται» με τη δράση, ενώ συχνά αποκτά «υλική» διάσταση.

Βασικά γνωρίσματα της δραματουργίας του παραλόγου Η κυρίαρχη λογική του «παιχνιδιού», μιας διαδικασίας χωρίς συγκεκριμένο, «πραγματικό» διακύβευμα Η νέα αντίληψη για το κωμικό: το κωμικό που συνυφαίνεται με το τραγικό ή που έχει την όψη του γκροτέσκου.

Τέλος Ενότητας

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.