O θεσμός των Γενικών Διοικήσεων 1912-1955

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons

Το δίλημμα Μετά την απελευθέρωση των Νέων Χωρών τέθηκε το δίλημμα εάν θα έπρεπε να εφαρμοστεί σε αυτές το διοικητικό σύστημα της υπόλοιπης Ελλάδας (νομαρχιακός θεσμός) ή εάν θα έπρεπε να εφαρμοστεί ένα ειδικό διοικητικό καθεστώς που θα αντιστοιχούσε στην διαφορετική διοικητική παράδοση που τις χαρακτήριζε.

Η επιλογή Επιλέχθηκε η δεύτερη λύση δεδομένου ότι στις απελευθερωθείσες περιοχές δεν κατοικούσαν ομοεθνείς αλλά αλλοεθνείς πληθυσμοί με διαφορετική διοικητική παράδοση, τους οποίους οι ελληνικές κυβερνήσεις ήθελαν να διατηρήσουν.

Η μορφή της διοικητικής οργάνωσης Καθιερώθηκε ο θεσμός των Γενικών Διοικήσεων, με νομοθετικές και εκτελεστικές αρμοδιότητες. Δεν επρόκειται απλά για ένα αποκεντρωτικό θεσμό αλλά για ένα θεσμό που εκχωρούσε ευρύτατες δικαιοδοσίες οι οποίες έφταναν μέχρι του σημείου να αλλοιώνεται η συνταγματική ενότητα του κράτους

Η διοικητική παράδοση Κατά την οθωμανική περίοδο η διοικητική οργάνωση των περιοχών που στην συνέχεια απελευθερώθηκαν είχε ως εξής: Βιλαέτι (νομαρχία) με επικεφαλής τον Βαλή (νομάρχη) Σατζάκι (διοίκηση) με επικεφαλής τον Διοικητή (μουτασερίφη) Καζάς (Υποδιοίκηση) με επικεφαλής τον Υποδιοικητή (καϊμακάμη) Καντόνι (ναχιγέ) με επικεφαλής τον Μουδήρη (ο οποίος εκλέγεται) Χωριό με επικεφαλής τον Μουχτάρη (ο οποίος εκλέγεται)

Αρμοδιότητες του Βαλή Ο βαλής (νομάρχης) έχει ως αρμοδιότητα την άμεση εκτέλεση στην περιφέρεια της έδρας του όλων των Υπηρεσιών (διοικητικών, οικονομικών, αστυνομικών) εκ των οποίων αποτελείται το διοικητικό σύστημα.

Αρμοδιότητες του νομάρχη των δυτικών κρατών Αρμοδιότητες του νομάρχη των δυτικών κρατών Ο νομάρχης των δυτικών κρατών δεν έχει ως αρμοδιότητα την άμεση εκτέλεση όλων των διοικητικών υπηρεσιών της περιφέρειά του. Αντίθετα έχει ως αρμοδιότητα την άμεση εκτέλεση όλων των υπηρεσιών που του έχουν ανατεθεί ενώ παράλληλα διατηρεί την αρμονία μεταξύ των διοικητικών ιεραρχιών της περιφερειακής διοίκησης ,οι οποίες υπάγονται στα διάφορα Υπουργεία.

Η διαφορά Προκύπτει ότι ο Βαλής έχει πολύ περισσότερες αρμοδιότητες από τον Νομάρχη δεδομένου ότι τα καθήκοντα του βαλή καλύπτουν όλους τους κλάδους της διοικητικής υπηρεσίας του νομού.

Οι αρμοδιότητες του Γενικού Διοικητή Ίδρυση υπηρεσιών Διορισμός και παύση υπαλλήλων Έκδοση κανονιστικών διαταγών Δημιουργία και διαχείριση δαπανών κατά παρέκκλιση του λογιστικού συστήματος του κράτους

Γενικός Διοικητής, Βαλής και Νομάρχης Ο Γενικός Διοικητής έχει πολύ περισσότερες αρμοδιότητες τόσο από τον Βαλή όσο και από τον Νομάρχη. Δεν αποτελεί συνέχεια της διοικητικής παράδοσης των Νέων Χωρών.

Τα συνταγματικά προβλήματα από τον θεσμό του γενικού Διοικητή Η διοικητική ιεραρχία καταλήγει στον Υπουργό. Στην περίπτωση του Γενικού Διοικητή διασπάται η διοικητική ιεραρχία δεδομένου ότι ο Γενικός Διοικητής είναι Υπουργός, ο οποίος όμως δεν ανήκει στο Υπουργικό Συμβούλιο. Η διαφορά μεταξύ Υπουργού και Γενικού Διοικητή είναι η εξής : ο Υπουργός έχει αρμοδιότητα επί ορισμένου κλάδου Υποθέσεων. Ο Γενικός Διοικητής έχει αρμοδιότητα σε ορισμένη εδαφική περιφέρεια.

Άσκηση κοινοβουλευτικού ελέγχου Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος ασκείται επί του έργου των Υπουργών. Επί του έργου των Γενικών Διοικητών δεν μπορεί να ασκηθεί κοινοβουλευτικός έλεγχος δεδομένου ότι οι Υπουργοί δεν γνωρίζουν τις πράξεις του Γενικού Διοικητή.

Κοινοβουλευτική ευθύνη Δεν υφίσται κοινοβουλευτική ευθύνη για τις πράξεις του Γενικού Διοικητή. Κατά συνέπεια διασπάται η συνταγματική ενότητα του κράτους εφόσον υπάρχουν τμήματα της επικράτειας επί των οποίων δεν μπορεί να ασκηθεί κοινοβουλευτικόις έλεγχος για πράξεις των κρατικών οργάνων του.

Η διαχρονική πορεία του θεσμού Ο θεσμός του Γενικού Διοικητή θα διατηρηθεί από το 1912 έως το 1955 (με εξαίρεση την περίοδο 1915- 1918). Μετά την κατάργηση του θεσμού δημιουργείται το Υπουργείο Βορείου Ελλάδος σημερινό Υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης.