…στη Χώρα των Αισθήσεων… 4ο Γυμνάσιο Πύργου

«Τα παράθυρα του οργανισμού στο κόσμο» Η συνειδητή αίσθηση του εξωτερικού κόσμου, αλλά και η ασύνειδη αίσθηση, οφείλεται σε ειδικά κύτταρα που λέγονται αισθητικοί υποδοχείς. «Τα παράθυρα του οργανισμού στο κόσμο» Τι είναι οι υποδοχείς; Οι υποδοχείς είναι, είτε εξειδικευμένα κύτταρα που περιβάλλονται από κάποια νευρική ίνα, είτε νευρικές ίνες και ο ρόλος τους είναι να συλλέγουν πληροφορίες για μεταβολές που συμβαίνουν στο σώμα μας ή στο εξωτερικό περιβάλλον. Οι αισθητήριοι υποδοχείς είναι συνήθως ευαίσθητοι σε ένα τύπο ερεθίσματος δηλαδή: Κάθε υποδοχέας έχει την ικανότητα να μετατρέπει την ενέργεια ενός συγκεκριμένου φυσικοχημικού ερεθίσματος του περιβάλλοντος σε νευρικές ώσεις 4ο Γυμνάσιο Πύργου

Ποιες είναι οι κατηγορίες αισθητήριων υποδοχέων; Χημειοϋποδοχείς: ανιχνεύουν αλλαγές στη συγκέντρωση χημικών ουσιών δηλαδή στη χημική σύσταση του εσωτερικού ή και του εξωτερικού περιβάλλοντος (γεύση, όσφρηση) Θερμοϋποδοχείς: ανιχνεύουν αλλαγές στη θερμοκρασία (θετικές διαφορές = ζέστη – αρνητικές διαφορές = κρύο) Φωτοϋποδοχείς: ανιχνεύουν αλλαγές στη φωτεινή ακτινοβολία που δέχεται το μάτι (όραση) Μηχανοϋποδοχείς: ανιχνεύουν αλλαγές στη πίεση, κίνηση, τάση (απτικό ερέθισμα-αφή, πίεση-δύναμη, θέση, κίνηση, ακουστικό ερέθισμα) 4ο Γυμνάσιο Πύργου

Ποιες είναι οι κατηγορίες αισθήσεων; αισθήσεις σωματικές πόνος αφή και πίεση θερμοκρασία ειδικές Όραση Ακοή Όσφρηση και γεύση Ισορροπία 4ο Γυμνάσιο Πύργου

4ο Γυμνάσιο Πύργου

Οι δομές που συνεργάζονται κατά την όραση 4ο Γυμνάσιο Πύργου

Δομή του οφθαλμικού βολβού 4ο Γυμνάσιο Πύργου

Πώς βλέπουμε… Το φως του περιβάλλοντος προσπίπτει σε διάφορα αντικείμενα και έπειτα ένα μέρος του φτάνει στα μάτια 2. Βλέπουμε καθαρά ένα αντικείμενο, όταν το φως από αυτό μπορεί να εστιάζει στον αμφιβληστροειδή. αμφιβληστροειδής φωτεινή δέσμη εστίαση φωτός φακός κερατοειδής Δυο διαδοχικές διαθλάσεις Το φως διαθλάται από τον κερατοειδή χιτώνα και από τον φακό.  3. Αυτή η ικανότητα οφείλεται στον κερατοειδή. Ο φακός συμβάλλει στην εστίαση από κοντινά αντικείμενα, αλλάζοντας το σχήμα του (γίνεται παχύτερος), ώστε να κάμπτει τις φωτεινές δέσμες πιο έντονα. Ελάχιστα, όμως, βοηθά στην εστίαση από τα μακρινά αντικείμενα. 4ο Γυμνάσιο Πύργου

ΔΟΜΗ ΑΥΤΙΟΥ Εξωτερικό Μέσο Εσωτερικό αυτί (ή λαβύρινθος - με υποδεκτικά κύτταρα για την λειτουργία της ακοής και της ισορροπίας) 4ο Γυμνάσιο Πύργου

Πως ακούμε; Τα ηχητικά κύματα ανακλώνται στο πτερύγιο του αυτιού και οδηγούνται μέσα από τον ακουστικό πόρο στο τύμπανο. 1 Ακουμπούν στον τυμπανικό υμένα (τύμπανο), κάνοντας τον να αναπτύξει παλμικές δονήσεις ίδιας συχνότητας. Έτσι διεγείρει τα 3 οστάρια (σφύρα, άκμονα, και αναβολέα) που βρίσκονται στην πίσω επιφάνειά του. 2 4ο Γυμνάσιο Πύργου

Οι δονήσεις συνεχίζουν την πορεία τους μέσω του κοχλία και βαθιά μέσα στο εσωτερικό αυτί, το οποίο περιέχει μια ρευστή δεξαμενή. Oι παλμικές κινήσεις μεταφέρονται από την ωοειδή θυρίδα στη λέμφο του αιθουσαίου και από εκεί στη λέμφο του τυμπανικού καναλιού. 3 Οι δονήσεις αυτές ερεθίζουν τα τριχοφόρα υποδεκτικά κύτταρα του οργάνου του Corti. 4 Aπό εκεί ξεκινούν νευρικές ώσεις που φτάνουν μέσω του κοχλιακού νεύρου στο φλοιό του εγκεφάλου (κροταφικός λοβός) και ερμηνεύονται ως ήχος. 5 4ο Γυμνάσιο Πύργου

ΟΣΦΡΗΣΗ 4ο Γυμνάσιο Πύργου

Έχει επιφάνεια περίπου 5 cm2 Το αισθητήριο της όσφρησης είναι ο οσφρητικός βλεννογόνος, που καλύπτει εσωτερικά το πάνω τμήμα της ρινικής κοιλότητας. Έχει επιφάνεια περίπου 5 cm2  Αποτελείται από επιθηλιακά κύτταρα και υποδεκτικά τριχοφόρα κύτταρα, οι βλεφαρίδες των οποίων προεκβάλλουν στη ρινική κοιλότητα. Οι χημικές ουσίες που εισέρχονται στη ρινική κοιλότητα σε αέρια μορφή διαλύονται στα υγρά που περιβάλλουν τις βλεφαρίδες και έρχονται σε επαφή με αυτές, με αποτέλεσμα τη δημιουργία νευρικής ώσης. Οι νευρικές ώσεις μεταφέρονται, μέσω του οσφρητικού νεύρου, στο κέντρο της όσφρησης στη βάση του κροταφικού λοβού 4ο Γυμνάσιο Πύργου

ΟΣΦΡΗΣΗ – ΓΕΥΣΗ Οι αισθήσεις της γεύσης και της όσφρησης μας δίνουν τη δυνατότητα να αντιληφθούμε και να διακρίνουμε την πληθώρα των χημικών μορίων που βρίσκονται στο περιβάλλον μας (αέρας, τροφή). Οι υποδοχείς της όσφρησης και της γεύσης είναι χημειοϋποδοχείς και διεγείρονται από χημικές ουσίες. Οι δύο αυτές αισθήσεις συνδέονται λειτουργικά και μας βοηθούν μαζί με την όραση στην επιλογή της τροφής. Εάν δεν μπορείτε να μυρίσετε, πιθανώς δεν μπορείτε να γευθείτε και πολύ καλά. Η όσφρηση και η γεύση είναι αλληλένδετες λειτουργίες. 4ο Γυμνάσιο Πύργου

ΓΕΥΣΗ Τα ειδικά όργανα της γεύσης είναι οι γευστικοί κάλυκες. Τα ειδικά όργανα της γεύσης είναι οι γευστικοί κάλυκες. Βρίσκονται κυρίως στις αναδιπλώσεις του βλεννογόνου της γλώσσας (γευστικές θηλές) και, σε μικρότερους αριθμούς, στον ουρανίσκο και στο φάρυγγα. Οι γευστικοί κάλυκες αποτελούνται από στηρικτικά και ειδικά υποδεκτικά τριχοφόρα κύτταρα (50-150 ανά κάλυκα) Γλώσσα με Γευστικό Κάλυκα 4ο Γυμνάσιο Πύργου

Ποιες αισθήσεις ονομάζονται σωματικές; Οι σωματικές αισθήσεις είναι το αποτέλεσμα της ερμηνείας των νευρικών ώσεων που προέρχονται από υποδοχείς, οι οποίοι βρίσκονται στα διάφορα μέρη του σώματος. Που βρίσκονται οι υποδοχείς των σωματικών αισθήσεων; Οι υποδοχείς βρίσκονται: Δέρμα (υποδοχείς αφής, πίεσης, πόνου θερμοκρασίας) Μύες Συνδέσμους Σπλάχνα 4ο Γυμνάσιο Πύργου

ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ ΟΡΓΑΝΑ Όργανα με την βοήθεια των οποίων μπορεί ο άνθρωπος να αντιλαμβάνεται τις μεταβολές του εξωτερικού και εσωτερικού περιβάλλοντος. 4ο Γυμνάσιο Πύργου