De la féodalité à la monarchie absolue : institutions politiques et mutations sociales en France du Moyen Âge au XVIIe siècle Cours 12 : La vie religieuse au XVIIe siècle L’absolutisme religieux de Louis XIV Irini Apostolou Faculté des Lettres Département de Langue et de Littérature françaises

La situation de l’église catholique après la Contre-Réforme Mesures disciplinaires prises contre les excès des prélats catholiques Meilleure administration des diocèses Rédaction des catéchismes Organisation de séminaires pour les prêtres

Fondation de la congrégation des Lazaristes par saint Vincent de Paul (1581-1660) Soulagement de la misère des pauvres Assistance aux malades Visite des prisonniers Organisation des missions pour évangéliser la campagne

Saint Vincent de Paul : Fondation de la congrégation des Lazaristes Chapelle de Pen Bron, vitrail représentant St Vincent de Paul avec la légende "Comment Saint Vincent de Paul initia les filles de la charité à leur mission hospitalière" Les filles de la Charité (1638-1642) : 9 maisons pour les pauvres 13 maisons pour les enfants abandonnés  

François de Sales Fondation de l’Ordre de la visitation de Marie (1610) retour à la pauvreté et à la table commune robe noire offices de nuit Traité de l’amour de Dieu (1616)

Pierre de Bérulle Fondation de la Congrégation des Oratoriens de France (1611) création et direction des séminaires

Louis XIII et les protestants La Paix d’Alès (1629) restreint les privilèges politiques des protestants sans porter attente à leur liberté de conscience (Pour plus d’informations voir le septième cours)

La compagnie du Saint-Sacrément Appelée également « parti des Dévots » Société secrète fondée v. 1630 œuvres charitables réseau d’espionnage Supprimée en 1665

Les jésuites Ratio studiorum (1598) Education morale et religieuse : 293 collèges en 1607 578 en 1679 Leurs adversaires L’Université Les hommes politiques (Richelieu, Colbert)

Le Jansénisme Réforme théologique et morale basée sur une interprétation rigoriste de Saint Augustin et de sa conception de la grâce divine

Le Jansénisme L’homme est déçu à cause du péché originel Seule la grâce divine peut le sauver Jansen, Augustinus (1640)

Le jansénisme (suite) Cinq propositions de l’Augustinus sont soumises à la censure de la Faculté de Théologie de la Sorbonne (1649) Le Saint-Siège les déclare hérétiques (1653) Pascal défend les jansénistes contre les attaques des jésuites, Provinciales (1656-1657)

Philippe de Champaigne, Portrait de la mère Angélique et de la mère Agnès Arnaud

La mère Angélique Arnaud, abbesse de Port-Royal par Philippe de Champaigne

La politique religieuse de Louis XIV Hostile à tout ce qui limitait son pouvoir Un roi, une loi, une foi Louis XIV impose son autorité sur l'Église de France (dite gallicane) défend l'unité de foi de son royaume

La politique religieuse de Louis XIV s'oppose à la papauté lutte contre les jansénistes les protestants

manifestation du gallicanisme L’affaire de la Régale Régale : privilège du roi de France de percevoir les revenus d’un siège épiscopal vacant (régale temporelle) et d’en désigner le bénéficiaire (régale spirituelle) Louis XIV étend son droit de régale à des évêchés exonérés de cette coutume Bossuet : Déclaration de 4 articles (1681-1682): reconnaissance de l’autorité spirituelle du pape mais également la : Affirmation de l’autorité temporelle du roi, qui ne dépend d’aucun ordre ecclésiastique Supériorité de l’église gallicane Supériorité du concile au pape Subordination des décisions du pape à l’approbation de chaque église manifestation du gallicanisme

L’affaire de la Régale (suite) Le pape refuse l’investiture aux trente-cinq évêques nommés par le roi Occupation du territoire pontifical à Avignon par les troupes du roi (1688) Louis XIV est considéré comme schismatique À cause des guerres, Louis XIV se réconcilie avec le pape Innocent XII (1693)

Louis XIV et les jansénistes Le Conseil du roi exige que les ecclésiastiques signent un formulaire désavouant le jansénisme (1661) Arrestation de Quesnel chef des jansénistes Expulsion des religieuses Destruction du couvent Port-Royal des Champs (1709-1710) Condamnation du jansénisme par le pape Bulle « Vineam Domini » (1705) Bulle Unigenitus  (1713) Vive opposition en France

Louis XIV et les jansénistes

Louis XIV et les protestants A partir de 1679, Louis XIV devient pieux et même dévot sous l’influence : de Mme de Maintenon de Bossuet du père La Chaise (son confesseur) du clan Le Tellier-Louvois

Louis XIV et les protestants L’ Édit de Nantes est appliqué à la lettre Les temples nouvellement construits sont démolis Les chambres de justice mi-parties sont supprimées Les naissances et les morts sont surveillées par la police Interdiction de chanter des psaumes en public Limitation des horaires d’enterrement Interdiction aux protestants d’exercer certaines professions

Louis XIV et les protestants Les dragons « missionnaires » et les dragonnades Politique de conversion (caisse Pélisson)

Louis XIV et les protestants Louis XIV révoque l’Édit de Nantes à Fontainebleau en 1685 L’ Édit de Fontainebleau « Nous voyons présentement avec la juste reconnaissance que nous devons à Dieu, que nos soins ont eu la fin que nous nous sommes proposée, puisque la meilleure et la plus grande partie de nos sujets de la dite Religion Prétendue Réformée ont embrassé la catholique ; et d’autant qu’au moyen de ce l’exécution de l’édit de Nantes et de tout ce qui a été ordonné en faveur de ladite Religion Prétendue Réformée demeure inutile, nous avons jugé que nous ne pouvions rien faire de mieux que de révoquer entièrement ledit édit de Nantes »

Conséquences de l’Édit de Fontainebleau Les protestants dénoncent le despotisme du Roi Départ de plus de 200.000 protestants (commerçants, manufacturiers)  Hostilité de nombreux états protestants Culte caché dans les Cévennes Révolte de Camisards (1702-1705) Échec de la politique anti-protestante de Louis XIV

La résistance du jansénisme et les fausses conversions des protestants au catholicisme révèlent que la reconstitution de l’unité religieuse du royaume n’était pas réellement accomplie.

Κεφαλίδα Ενότητας

Δύο περιεχόμενα 1 Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum. Δελεσθυς αππαρεατ περφεσθο συ φιξ, ετιαμ σωρπορα ει υσυ. Ει μελιυς οπθιων ηας, ιν περ μυνερε ασυσαθα. Αδ σιθ κυις πυρθο λεγενδως. Υτιναμ λεγενδως μεδιοσριθαθεμ ευμ αδ, νο κυι σονεθ νυλλαμ σομμυνε, συ ιυς εξερσι πωσιθ δεφινιεβας. Εα μοδυς ασομμοδαρε μεα. Προβο εσεντ φασιλις αν σιθ. Αεθερνο λεγιμυς πεθενθιυμ φιμ ευ, αδ φιξ μελιορε ωπωρθεαθ ασυσαμυς.

Δύο περιεχόμενα 2

Μόνο Τίτλος

Περιεχόμενο με λεζάντα 1 Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat.

Οδηγίες

Οδηγίες (1 από 4) Το πρότυπο παρουσίασης (template) περιέχει συγκεκριμένες διατάξεις διαφανειών. Προτιμήστε μια από τις 9 προκαθορισμένες διατάξεις.

Οδηγίες (2 από 4) Κάθε διαφάνεια πρέπει να έχει τίτλο που να είναι μοναδικός. Ο τίτλος διαφάνειας είναι bold 44pt και δεν πρέπει να ξεπερνάει τις 2 γραμμές. (Στις 2 γραμμές το μέγεθος γραμματοσειράς προσαρμόζεται αυτόματα από το πρόγραμμα σε 40pt). Χρησιμοποιήστε τα ορισμένα μεγέθη γραμματοσειρών για το κείμενο: 32pt για το πρώτο επίπεδο, 28pt για το δεύτερο, 24pt για το τρίτο, 22pt για το τέταρτο και 20pt για το πέμπτο. Μη χρησιμοποιείτε προσαρμοσμένο μέγεθος μικρότερο από 20pt. Επιλέξτε γραμματοσειρές που είναι εύκολο να διαβαστούν και συναντώνται συχνά στα έγγραφα (π.χ. τύπου Sans Serif), όπως για παράδειγμα οι Arial, Verdana, Tahoma, Calibri.

Οδηγίες (3 από 4) Μην αλλοιώνετε τα πλαίσια του τίτλου και του κειμένου ως προς το μέγεθος και τη θέση τους. Μη χρησιμοποιείται αλλαγή χρώματος για επισήμανση λέξεων. Συνίσταται η χρήση bold. Συνίσταται να χρησιμοποιείται 1 σχήμα, γράφημα, εικόνα, φωτογραφία ανά διαφάνεια. Συνίσταται να χρησιμοποιούνται μόνο όσα σχήματα χρειάζονται για να αποδώσουν την απαιτούμενη πληροφορία και όχι για «διακόσμηση». Συνίσταται να χρησιμοποιούνται μέχρι 6 bullets ανά διαφάνεια. Διαφάνειες που περιέχουν μεγάλη ποσότητα πληροφορίας καλό είναι να αναλύονται σε επιμέρους διαφάνειες.

Οδηγίες (4 από 4) Μην χρησιμοποιείτε εικόνες πίσω από γράμματα ως φόντο ούτε χρωματιστά πλαίσια. Για πλαίσια προτιμήστε μαύρο περίγραμμα τουλάχιστον 2pt. Μην χρησιμοποιείτε σκιά στα γράμματα. Μην στοιχίζετε το κείμενο σε πλήρη στοίχιση (justify). Οι υπερσυνδέσεις να συνοδεύονται από αντιπροσωπευτικό κείμενο. Να είναι ενεργοποιημένος ο αυτόματος ορθογραφικός έλεγχος. Κατά την παρουσίαση, η μετάβαση μεταξύ διαφανειών να γίνεται με τον προκαθορισμένο τρόπο (enter, βέλος, κλικ) και χωρίς όριο χρόνου.

Βασικές Οδηγίες Προσβασιμότητας Όλα τα αντικείμενα (π.χ. εικόνες, φωτογραφίες, σχήματα, γραφικά) πρέπει να συνοδεύονται από εναλλακτικό κείμενο περιγραφής τους. Διασφαλίστε ότι η σειρά αυτόματης ανάγνωσης σε κάθε διαφάνεια είναι λογική: η μετατροπή κειμένου σε ομιλία «διαβάζει» τον τίτλο, τα κείμενα και τα εναλλακτικά κείμενα των αντικειμένων με τη σειρά που έχουν εισαχθεί και όχι με τη σειρά που εμφανίζονται στη διαφάνεια. Ελέγξτε την ορατότητα για χρήστες με αχρωματοψία. Ακολουθείστε τις ειδικές οδηγίες για επιστημονικά σύμβολα, ηχητικά αρχεία και video clips.

Τέλος Ενότητας

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Σημειώματα

Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση Χ.ΥΖ. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση Χ1.Υ1Ζ1 διαθέσιμη εδώ. (Συνδέστε στο «εδώ» τον υπερσύνδεσμο). Έκδοση Χ2.Υ2Ζ2 διαθέσιμη εδώ. (Συνδέστε στο «εδώ» τον υπερσύνδεσμο). Έκδοση Χ3.Υ3Ζ3 διαθέσιμη εδώ. (Συνδέστε στο «εδώ» τον υπερσύνδεσμο).

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών, Όνομα μέλους ή μελών ΔΕΠ 2014. Όνομα μέλους ή μελών ΔΕΠ. «Τίτλος Μαθήματος. Τίτλος ενότητας». Έκδοση: 1.0. Αθήνα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: σύνδεσμο μαθήματος.

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (1/2) Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνες/Σχήματα/Διαγράμματα/Φωτογραφίες Εικόνα 1: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ> Εικόνα 2: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ> Εικόνα 3: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ> Εικόνα 4: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ> Εικόνα 5: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ> Εικόνα 6: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ> Εικόνα 7: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος>< πηγή><κ.τ.λ>

Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (2/2) Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Πίνακες Πίνακας 1: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ> Πίνακας 2: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ> Πίνακας 3: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ>