Εισαγωγή στην Επιστήμη της Πληροφόρησης ΙΙ Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Αρχειονομίας - Βιβλιοθηκονομίας Xριστίνα Μπάνου Ακαδ. έτος 2012-2013 4o -5o μάθημα

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons

Περιεχόμενο της Βιβλιογραφικής Εγγραφής Η έννοια: Σύνολο δεδομένων που ταυτίζουν και διακρίνουν ένα δημοσίευμα Περιεχόμενο: Πυρήνας στοιχείων κοινών για κάθε είδος δημοσιεύματος (π.χ. ο τίτλος ενός έργου) πολλά στοιχεία διαφορετικά ανά τύπο δημοσιεύματος (π.χ. οι γεωγραφικές συντεταγμένες αφορούν μόνο χαρτογραφικό υλικό) Δόμηση των στοιχείων κατά ISBD Τα δεδομένα βιβλιογραφικής περιγραφής οργανώνονται σε επιμέρους και συγκεκριμένες περιοχές Η ομαδοποίηση των δεδομένων σε περιοχές, αλλά και η διαδοχή των περιοχών στην εγγραφή προκύπτουν: Από τη λογική που διέπει τα δεδομένα αυτά Από τις μεταξύ τους σχέσεις 4

Περιοχές του ISBD(G) Ισχύουν για κάθε τύπο δημοσιεύματος: Περιοχή Τίτλου και Δήλωσης της Πνευματικής Ευθύνης για την παραγωγή του έργου Περιοχή της Έκδοσης Περιοχή Ειδική για κάθε συγκεκριμένη κατηγορία υλικού Περιοχή Δημοσίευσης, Διάθεσης κλπ. Περιοχή Φυσικής Περιγραφής Περιοχή Σειράς Περιοχή Σημειώσεων Περιοχή Πρότυπου Αριθμού και Όρων Διαθεσιμότητας του δημοσιεύματος 5

Οι περιοχές Περιοχή Τίτλου και Δήλωσης πνευματικής ευθύνης Κύριος Τίτλος Γενικός προσδιορισμός του υλικού Παράλληλος τίτλος Άλλες πληροφορίες για τον τίτλο Δηλώσεις πνευματικής ευθύνης Περιοχή έκδοσης Δήλωση έκδοσης Παράλληλη δήλωση έκδοσης Δηλώσεις πνευματικής ευθύνης σχετικές με την έκδοση 6

Οι περιοχές (2) Περιοχή δημοσίευσης, διάθεσης κλπ. Τόπος δημοσίευσης, διάθεσης κλπ. Όνομα εκδότη, διαθέτη κλπ. Δήλωση λειτουργίας του εκδότη, διαθέτη κλπ. Χρόνος δημοσίευσης, διάθεσης κλπ. Τόπος κατασκευής (π.χ. εκτύπωσης) Όνομα κατασκευαστή (π.χ. τυπογράφου) Χρόνος κατασκευής Περιοχή φυσικής περιγραφής Ειδικός προσδιορισμός του υλικού και έκταση του δημοσιεύματος (π.χ. αριθμός των σελίδων) Άλλες φυσικές λεπτομέρειες Διαστάσεις του δημοσιεύματος Δήλωση συνοδευτικού υλικού 7

Οι περιοχές (3) Περιοχή σειράς Κύριος τίτλος της σειράς Παράλληλος τίτλος της σειράς Άλλες πληροφορίες για τον τίτλο της σειράς Δηλώσεις πνευματικής ευθύνης σχετικές με τη σειρά Διεθνής πρότυπος αριθμός της σειράς Αρίθμηση στο εσωτερικό της σειράς Αρίθμηση και/ή τίτλος της υποσειράς Παράλληλος τίτλος της υποσειράς Δηλώσεις πνευματικής ευθύνης σχετικές με την υποσειρά Διεθνής πρότυπος αριθμός της υποσειράς Αρίθμηση στο εσωτερικό της υποσειράς 8

Οι περιοχές (4) Περιοχή πρότυπου αριθμού και όρων διαθεσιμότητας Πρότυπος αριθμός Τίτλος-κλειδί Όροι διαθεσιμότητας και/ή τιμή Επιπλέον προσδιορισμός του δημοσιεύματος (π.χ. πανόδετο, αριθμημένα αντίτυπα κλπ.) 9

Λειτουργική Δομή της Βιβλιογραφικής Εγγραφής Κύρια Πνευματική Ευθύνη Κύριο Σώμα της Εγγραφής (ενότητες δεδομένων 1-5) Βοηθητικά στοιχεία (ενότητα δεδομένων 6 κλπ. στοιχεία) 10

Η εγγραφή σε μορφή ISBD Dewey, Melvil Βιβλίο ως σύνολο Ευρετήριο σχετικών όρων / Melvil Dewey. - Αθήνα : Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, 2001. 682σ., 22 εκ. Δεκαδική Ταξινόμηση Dewey Βιβλίο ως σύνολο 11

Παραδείγματα Συγγραφέας: SCHIFFRIN, Andre, 1935- Τίτλος: The business of books : how international conglomerates took over publishing and changed the way we read / Andre Schiffrin Δημοσίευση/Διάθεση: London : Verso , 2000 Φυσική Περιγραφή: 178 σ. ; 20 εκ. ISBN: 1-85984-362-X Γλώσσα κειμένου: Αγγλική Aριθμός DEWEY: 070.509495, 22η έκδ. Θέματα: ΕΚΔΟΤΕΣ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ -- ΙΣΤΟΡΙΑ -- ΗΠΑ -- 20ός αιώνας Βιβλία -- Βιομηχανία και εμπόριο   Θέση: ΙΟΝΙΟΝ , ΤΑΒΒΙΒ   Ταξ. αρ.: 070.509495 SCH  Κατάσταση:    ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Παραδείγματα Συγγραφέας: GRECO, Albert, (Συγγραφέας) Σχετικοί Συντελεστές RODRIGUEZ, Clara E., 1944-, (Συγγραφέας) WHARTON, Robert M., (Συγγραφέας) Τίτλος: The culture and commerce of publishing in the 21st century / Albert N. Greco, Clara E. Rodriguez, and Robert M. Wharton Δημοσίευση/Διάθεση: Stanford : Stanford Business Books , 2007 Φυσική Περιγραφή: viii, 262 σ. : πιν. ; 26 εκ. ISBN: 978-0-8047-5031-8 Γλώσσα κειμένου: ΑγγλικήΣημειώσεις:Περιλαμβάνει βιβλιογραφικές αναφορές και ευρετήριο Aριθμός DEWEY: 070.50973, 22η εκδ.Θέματα: ΕΚΔΟΤΕΣ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ -- ΗΠΑ   Θέση: ΙΟΝΙΟΝ , ΤΑΒΒΙΒ   Ταξ. αρ.: 070.50973 GRE   Αντ.: 1  Κατάσταση:    Επιστροφή:19/11/12 20:30

Παραδείγματα Συγγραφέας: EPSTEIN, Jason, (Συγγραφέας) Τίτλος: Book business : publishing past, present and future / by Jason Epstein Δημοσίευση/Διάθεση: New York : Norton , 2002 Φυσική Περιγραφή: 204 σ. ; 21 εκ. ISBN: 0-393-32234-3 Γλώσσα κειμένου: ΑγγλικήΣημειώσεις:Περιέχει ευρετήριο Aριθμός DEWEY: 070.509, 22η έκδ. Θέματα: ΕΚΔΟΤΕΣ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ -- ΙΣΤΟΡΙΑ -- 20ός αιώνας

Παραδείγματα Συγγραφέας: Chartier, Roger, 1945-, (Συγγραφέας) Σχετικοί Συντελεστές Cochrane, Lydia G., (Μεταφραστής) Τίτλος: The order of books : readers, authors, and libraries in Europe between the Fourteenth and Eighteenth Centuries / Roger Chartier ; translated by Lydia G. Cochrane Δημοσίευση/Διάθεση: Cambridge : Polity Press , 1994 Φυσική Περιγραφή: 126 p. ; 21 cm. ISBN: 0-7456-1272-5 Γλώσσα κειμένου: Αγγλική Γλώσσα πρωτότυπου έργου: Γαλλική Μετάφραση του: L' ordre des livres Aριθμός DEWEY: 028.9094, 21η εκδ.Θέματα: Βιβλία και ανάγνωση -- Ευρώπη -- Ιστορία ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ -- ΕΥΡΩΠΗ -- ΙΣΤΟΡΙΑ Βιβλιοθήκες -- Ευρώπη -- Ιστορία

Παραδείγματα Συγγραφέας: OLSON, David R., (Συγγραφέας) Σχετικοί Συντελεστές Βαρνάβα-Σκούρα , Τζέλα , (Επιμελητής Έκδοσης) Βλαχόπουλος , Ι. Φ. , (Μεταφραστής) Τίτλος: Ο κόσμος πάνω στο χαρτί : οι εννοιακές και νοητικές επιπτώσεις της γραφής και της ανάγνωσης / David R. Olson ; επιστημονική επιμέλεια: Τζέλα Βαρνάβα-Σκούρα ; μετάφραση: Ι. Φ. Βλαχόπουλος Δημοσίευση/Διάθεση: Αθήνα : Παπαζήση , 2003 Φυσική Περιγραφή: xix, 335 σ. : εικ. ; 24 εκ. ISBN: 960-02-1651-7 (pbk.) Γλώσσα κειμένου: Ελληνική Μετάφραση του: The world on paper, the conceptual and cognitive implications of writing and reading Aριθμός DEWEY: 302.2244, 22η έκδ. Θέματα: Γραπτή επικοινωνία ΝΟΗΣΗ

Παραδείγματα Συγγραφέας: EISENSTEIN, Elizabeth L. Σχετικοί Συντελεστές ΤΟΜΑΝΑΣ , Βασίλης Τίτλος: Η τυπογραφική επανάσταση στις απαρχές της νεότερης Ευρώπης / Elizabeth L.Eisenstein ; μετάφραση Βασίλης Τομανάς Δημοσίευση/Διάθεση: Θεσσαλονίκη : Τυποφιλία , 2004 Φυσική Περιγραφή: 351 σ. ; 24 εκ. ISBN: 960-7285-31-X Γλώσσα κειμένου: Ελληνική Γλώσσα πρωτότυπου έργου: Αγγλική Μετάφραση του: The printing revolution in early modern Europe Aριθμός DEWEY: 686.2094, 22Θέματα: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑ -- ΕΥΡΩΠΗ -- ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΥΡΩΠΗ -- ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ

Παραδείγματα …

Θεματική Περιγραφή Η έννοια: Η σημασία Σύνολο από διαφορετικές προσεγγίσεις με στόχο την εξασφάλιση της ολοκληρωμένης και αποτελεσματικής πρόσβασης του χρήστη στο υλικό μιας συλλογής (δημοσιευμάτων ή/και πληροφοριών) με βάση τις θεματικές του αναζητήσεις Η σημασία Διαρκής αύξηση της σημασίας ως αποτέλεσμα, κυρίως, της μεγάλης ανάπτυξης στην παραγωγή δημοσιευμάτων, της πραγματικής “έκρηξης” των πληροφοριών που χαρακτηρίζει τον 20ο αιώνα Υλοποιείται με μια ή περισσότερες από τις ακόλουθες εργασίες: Ταξινόμηση (κατάταξη του τεκμηρίου, έπειτα από τη θεματική του ανάλυση, στη θεματική κατηγορία στην οποία ανήκει και απόδοση σε αυτό ενός περιγραφέα συμβόλου προερχόμενου από το χρησιμοποιούμενο ταξινομικό σύστημα) Ευρετηρίαση (εντοπισμός των θεμάτων που πραγματεύεται το τεκμήριο ή των πληροφοριών που περιέχει. Λέξεις-κλειδιά, θεματικές επικεφαλίδες…) Περίληψη Εξαγωγή Δεδομένων (εξαγωγή πρωτογενών πληροφοριών) 19

Θεματική Περιγραφή (2) Εργασία δυσχερής εξαιτίας ποικίλων παραγόντων, όπως: Το είδος και ο τύπος του δημοσιεύματος Το είδος και το επίπεδο επεξεργασίας ή παρουσίασης του περιεχομένου (π.χ. επιστημονικά ή εκλαϊκευτικά έργα κλπ.) Οι στόχοι που επιδιώκει, κατά τη διαπραγμάτευση του θέματος ο συγγραφέας ή δημιουργός του έργου Ο τρόπος που ο χρήστης αντιλαμβάνεται και προσλαμβάνει την πληροφορία, πράγμα που είναι άμεση συνάρτηση της προσωπικής του γενικότερης υποδομής (παιδείας, πνευματικού επιπέδου, νοοτροπίας, πληροφοριακών αναγκών κλπ.) Η, κατ’ αρχήν, υποκειμενική δυνατότητα του ευρετηριαστή να εντοπίσει το ή τα θέματα που φέρει το τεκμήριο 20

Διαδικασία (στάδια) θεματικής περιγραφής Γνωριμία Με το τεκμήριο Θεματική ανάλυση Επιλογή θεμάτων Διατύπωση όρων Επαλήθευση όρων Μετάφραση όρων 21

«Γλώσσες» θεματικής περιγραφής Η ανάγκη: Η ανάγκη της θεματικής περιγραφής να συμπυκνώσει το θεματικό περιεχόμενο ενός δημοσιεύματος και να το περιγράψει με όρους, λέξεις ή σύμβολα, ενός ελεγχόμενου συστήματος τέτοιων όρων Η έννοια: Ελεγχόμενο σύστημα όρων για την περιγραφή του θεματικού περιεχομένου των τεκμηρίων «Γλώσσα» γιατί: Χαρακτηρίζεται από «λεξιλόγιο», «γραμματική» και «συντακτικό» «Ελεγχόμενο» λεξιλόγιο: Έννοια και διαφορές από τη φυσική γλώσσα 22

«Γλώσσες» θεματικής περιγραφής: Συστατικά Λέξεις ή σύμβολα που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή του θεματικού περιεχομένου των τεκμηρίων. Λέξεις ή σύμβολα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την περιγραφή, αλλά, στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης γλώσσας θεματικής περιγραφής και για συγκεκριμένους λόγους, η χρήση τους δεν επιτρέπεται Σχέσεις μεταξύ των λέξεων ή συμβόλων, που συναποτελούν τη γλώσσα. Οι σχέσεις αυτές εκφράζουν ιεραρχικού χαρακτήρα (θεματική υπαγωγή ή παραλληλία όρων) ή άλλης μορφής σημασιολογικές συσχετίσεις μεταξύ όρων. Οι σχέσεις αυτές υποδηλώνονται, στα σχετικά δημοσιευμένα εργαλεία, με τα κατάλληλα σύμβολα Επεξηγηματικά κείμενα και σημειώσεις, σχετικά με τη χρήση των λέξεων ή των συμβόλων στο πλαίσιο της συγκεκριμένης γλώσσας θεματικής περιγραφής 23

Περιλήψεις Η έννοια Ο στόχος Οι αρχές Σύντομη, αυτάρκης, περιεκτική και ακριβής απόδοση των περιεχομένων ενός δημοσιεύματος Ο στόχος να βοηθήσει τον ερευνητή στην αξιολόγηση του βαθμού σχετικότητας και ενδιαφέροντος που παρουσιάζει για τις αναζητήσεις του το συγκεκριμένο δημοσίευμα Οι αρχές Το κείμενο μιας τέτοιας περίληψης δεν περιέχει, με κανένα τρόπο, κριτική του πρωτοτύπου έργου. Αποτελεί απολύτως ουδέτερη παρουσίαση του περιεχομένου του. Η περίληψη πρέπει να ακολουθεί τη διάταξη και μέθοδο παρουσίασης του περιεχομένου του πρωτοτύπου δημοσιεύματος και, οπωσδήποτε, να περιλαμβάνει τα κύρια σημεία του (απόψεις, συμπεράσματα, προτάσεις) Abstract και Summary: Οι διαφορές 24

Περιλήψεις: Τα είδη Πληροφοριακή περίληψη. Ενδεικτική περίληψη. Επιδιώκει να παρουσιάσει όσο περισσότερο είναι δυνατό από το ποσοτικό και ποιοτικό πληροφοριακό περιεχόμενο του πρωτογενούς δημοσιεύματος. Είναι ο “ιδανικός” τύπος περίληψης και εκείνος που είναι περισσότερο κατάλληλος για δημοσιεύματα που περιγράφουν πειραματική εργασία ή είναι αφιερωμένα σ’ ένα μοναδικό θέμα. Ενδεικτική περίληψη. Πρόκειται για ένα “ενδεικτικό” ή περιγραφικό οδηγό του τύπου του τεκμηρίου, του είδους του περιεχομένου του και των θεμάτων που διαπραγματεύεται. Υποχρεωτική επιλογή, όταν το πρωτογενές δημοσίευμα είναι ιδιαίτερα μεγάλο σε έκταση (π.χ. ένα βιβλίο) ή καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Πληροφοριακή-ενδεικτική περίληψη. Συνδυασμός των δύο παραπάνω προσεγγίσεων, που, στην πράξη, σημαίνει πληροφοριακή προσέγγιση των βασικών στοιχείων του τεκμηρίου και ενδεικτική κάλυψη των υπολοίπων. 25