ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑ Αναισθησιολογία Μάθημα 1ο ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑ ΖΗΣΗΣ ΜΗΤΣΙΟΣ Μαιευτήρας Γυναικολόγος

Η αναισθησία λέγεται πως πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε από τον Έλληνα φιλόσοφο Διοσκουρίδη τον Πρώτο π.χ αιώνα όπου χρησιμοποίησε ρίζα του φυτού μανδραγόρα σε διάλυμα αλκοόλης, ώστε να μειώσει το άγχος των ασθενών πριν το χειρουργείο Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν διάφορα βότανα Οι Κινέζοι χρησιμοποιούσαν σαν αναλγητικό την ινδική κάνναβι Επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας χρησιμοποιήθηκε το όπιο Αργότερα εμφανίστηκαν το χλωριούχο αιθύλιο, χλωροφόρμιο, υποξείδιο του αζώτου με Ο2 Σημαντικές όμως ήταν οι χρήσεις των βαρβιτουρικών (πεντοθάλης) και των μυοχαλαρωτικών (κουράριο, σουκκινυλοχολίνη)

Η χρήση του όρου με την σύγχρονη έννοια αποδίδεται στον Oliver Wendell Holmes, που τον πρότεινε το 1846 για να περιγράψει την κατάσταση της αιθεροποίησης , που προκάλεσε η πρώτη χορήγηση αιθέρα από τον W. Morton στην Βοστόνη 16 Οκτωβρίου του 1846 για την διενέργεια χειρουργικής επέμβασης Στη συνέχεια ανακαλύφθηκαν και άλλα αναισθητικά φάρμακα Το 1950 στην Αγγλία οι Jackson Rees και Cecil Gray, διαχωρίζουν την αναισθησία σε τρεις βασικές και ξεχωριστές καταστάσεις : νάρκωση, αναλγησία, μυοχάλαση

ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑ: Ιατρική ειδικότητα χορήγηση αναισθησίας, καταστολής ή αναλγησίας σε ασθενείς που υποβάλλονται σε χειρουργικές, διαγνωστικές ή θεραπευτικές παρεμβάσεις Πόνος (Οξύς, Χρόνιος) Χειρουργική Μαιευτική ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑ Απεικόνιση Ακτινοθεραπεία Ενδοσκοπήσεις Λιθοτρυψία Έρευνα Διδασκαλία Εντατική Ιατρική Αναζωογόνηση Επείγουσα Ιατρική

ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Απουσία όλων των αισθήσεων, αφής, απώλεια αίσθησης της θερμοκρασίας, θέση σώματος, πόνου και συνείδησης Ιατρική πράξη που προκαλεί παροδική, αναστρέψιμη και προκαθορισμένου χρόνου καταστολή του πόνου και των συνοδών της αντιδράσεων (αισθητικά, σπλαχνικά, σωματικά, αυτόνομα/συμπαθητικοτονικά) Παθολογική (παθήσεις νευρικού συστήματος) και προκλητή (χορήγηση φαρμάκων)

ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Απάντηση του οργανισμού στα βλαπτικά χειρουργικά ερεθίσματα Αισθητικά αντανακλαστικά (αντίληψη – μνήμη του πόνου) Κινητικά αντανακλαστικά (αυτόματη απόσυρση ερεθιζόμενου μέλους) Αυτόνομα αντανακλαστικά (αιμοδυναμικά, αναπνευστικά, ορμονικά) ΑΝΑΠΝΟΗ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΟΡΜΟΝΙΚΗ ΕΦΙΔΡΩΤΙΚΗ ΠΟΝΟΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ↑ΑΠ/↑ΚΣ ΙΔΡΩΤΑΣ ΒΛΑΠΤΙΚΟ ΕΡΕΘΙΣΜΑ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Η αναισθητική τεχνική χαρακτηρίζεται από ένα η περισσότερα απο τα ακόλουθα στοιχεία: ΑΝΑΛΓΗΣΙΑ Μειωμένη ή καταργημένη αντίληψη του πόνου με η χωρίς απώλεια συνείδησης ΜΥΙΚΗ ΧΑΛΑΣΗ Απώλεια σωματικών και αναπνευστικών κινήσεων ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΑΥΤΟΝΟΜΩΝ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΩΝ Περιορισμός αιμοδυναμικών ή ορμονικών αντιδράσεων ΥΠΝΩΣΗ Απώλεια συνείδησης Η αναλγησία, η μυϊκή χάλαση και η καταστολή της δραστηριότητας του αυτόνομου νευρικού συστήματος αποτελούν επιθυμητό συμπλήρωμα της αναισθησίας για τη διευκόλυνση της εγχείρησης και όχι στοιχεία της αναισθησίας. Είναι μεμονωμένες δράσεις ειδικών φαρμάκων και όχι απαραίτητα των αναισθητικών φαρμάκων

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ Ανάλογα με το επίπεδο του νευρικού συστήματος, κεντρικό η περιφερικό, όπου τα αναισθητικά φάρμακα δρούν για να καταστείλουν την αντίληψη του πόνου η αναισθησία χωρίζεται σε: Γενική αναισθησία με αυτόματη αναπνοή με ελεγχόμενο αερισμό Περιοχική αναισθησία Επισκληρίδιος αναισθησία Ραχιαία αναισθησία Αποκλεισμός πλέγματος Αποκλεισμός νεύρου Τοπική αναισθησία η διήθηση

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ Παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή Ανάγκες που δημιουργεί η χειρουργική επέμβαση (επεμβάσεις κοιλίας, θώρακα, κρανίου) Εμπειρία και επιδεξιότητα του αναισθησιολόγου Προτιμήσεις του ασθενούς Προτιμήσεις του χειρουργού

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Η γενική αναιθησία διαχωρίζεται από την περιοχική κατά το ότι συνοδεύεται από ύπνωση. Κατά την διάρκεια της, όπως και στο κώμα, το άτομο δεν αντιλαμβάνεται ούτε θυμάται το βλαπτικό ερέθισμα γιατί βρίσκεται σε ύπνωση (φαρμακευτικό κώμα) Ειδικά χαρακτηρίζεται από: Απώλεια συνείδησης Απώλεια εκούσιων και αντανακλαστικών μυϊκών κινήσεων Ύπνωση Αναλγησία (Δεν θυμάται, ούτε αντιλαμβάνεται το βλαπτικό ερέθισμα) Χωρίς να επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό η αναπνοή, η κυκλοφορία και άλλες ζωτικές λειτουργίες Όταν η επέμβαση ολοκληρωθεί ο ασθενής ανανήπτει προοδευτικά και μεταφέρεται στην αίθουσα ανάνηψης

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Χρήση φαρμάκων που δρουν στο ΚΝΣ, με συνοδεία απώλειας συνείδησης Μετά την απομάκρυνση του αναισθητικού επανέρχονται όλες οι λειτουργίες Χωρίζονται σε: Εισπνεόμενα αναισθητικά εισέρχονται στον οργανισμό με την αναπνοή. Αέρια αναισθητικά Πτητικά αναισθητικά Ενδοφλέβια αναισθητικά εισέρχονται με την κυκλοφορία. Πιο σπάνια Χορήγηση από το ορθό Χορήγηση από το στόμα

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ I Ταχεία και ήρεμη έναρξης δράσης II Καταστολή, ύππνωση, αμνησία III Όχι ανεπιθύμητες διεγχειρητικές επιπτώσεις IV Ταχεία ανάνηψη χωρίς ανεπιθύμητες μετεγχειρητικές αντιδράσεις

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Φάσεις γενικής αναισθησίας: Εισαγωγή Συντήρηση Ανάνηψη Εκτός από αυτές, κάθε αναισθητική τεχνική περιλαμβάνει δυο ακόμα βασικά μέρη: Προ-αναισθησιολογική και προ – εγχειρητική αξιολόγηση και προετοιμασία Προ-νάρκωση Η γενική κατάσταση της υγείας του ασθενή εξετάζεται από τον αναισθησιολόγο προεγχειριτικά λαμβάνοντας το ιατρικό ιστορικό και μέσω απεικονιστικών και εργαστηριακών εξετάσεων. Ανάλογα με προϋπάρχουσες παθήσεις μπορεί να ζητηθεί εξέταση από άλλες ιατρικές ειδικότητες

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Φάσεις γενικής αναισθησίας: Εισαγωγή Είναι η φάση που έχει σκοπό να αρχίσει την διεργασία της αναισθησίας γρήγορα και ευχάριστα με την πρόκληση φαρμακευτικής ύπνωσης, ώστε ο ασθενής να μην αισθάνεται το βλαπτικό ερέθισμα. Χορήγηση δραστικού αναισθητικού παράγοντα (ενδοφλέβιος η πτητικός) Υποστήριξη του αερισμού Διασωλήνωση της τραχείας εφόσον χρειάζεται Χορήγηση Ο2 + αναισθητικό Φάση υψηλού κινδύνου λόγω των μεταβολών του οργανισμού.

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Φάσεις γενικής αναισθησίας: Συντήρηση Έιναι η φάση κατά την οποία ο ασθενής διατηρείται κοιμισμένος όσο χρόνο χρειάζεται να διενεργηθεί η χειρουργική επέμβαση. Χορήγηση αναισθητικών παραγόντων (πτητικούς, ενδοφλέβιους κτλ) Ενδοφλέβια οπιούχα ( Μορφίνη, Πεθιδίνη κτλ) Μυοχαλαρωτικά εφόσον απαιτείται Ο2 σε μεγάλες συγκεντρώσεις Συνεχής παρακολούθηση (monitoring) της καρδιαγγειακής και αναπνευστικής λειτουργίας, με σκοπό την πρόληψη και αντιμετώπιση παρενεργειών η επιπλοκών.

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Φάσεις γενικής αναισθησίας: Ανάνηψης Έιναι η φάση που χαρακτηρίζεται από την διακοπή της αναισθησίας και την αφύπνιση του ασθενούς. Αρχίζει με το τέλος της επέμβασης και διαρκεί μέχρις ότου ο ασθενής είναι τελείως ξύπνιος και έχει επανακτήσει όλες τις λειτουργίες που έχουν επηρεασθεί από την αναισθησία. Διακόπτεται η χορήγηση αναισθητικών φαρμάκων Χορηγούνται ειδικά αντίδοτα (Ατροπίνη, Νεοστιγμίνη) Ελέγχεται η ικανότητα αυτόματης αναπνοής πρίν αποσωληνωθεί η τραχεία Φάση φυσιολογικού stress (παρακολούθηση στην αίθουσα ανάνηψης) Μεταφορά σε ΜΕΘ, ΜΑΦ η συμβατικό τμήμα νοσηλείας

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Εξοπλισμός για διασφάλιση αεραγωγού και υποστήριξη αερισμού: Αναρρόφηση Εξοπλισμός διασωλήνωσης Δυο λαρυγγοσκόπια με τρία γλωσσοπίεστρα το καθένα Ενδοτραχειακοί σωλήνες Αεραγωγοί Λοιπό υλικό Συσκευή τύπου ambu με ασκό αποθήκευσης οξυγόνου Υλικά για υποστήριξη της κυκλοφορίας: Ενδοφλέβιοι καθετήρες Σύριγγες Υγρά και φάρμακα

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ Αλλεργία σε φάρμακα Παρενέργειες των φαρμάκων Κακοήθης υπερθερμία Έλλειψη χολινεστεράσης και επιμήκυνση της δράσης των φαρμάκων Καρδιακό ή εγκεφαλικό επεισόδιο Διαταραχή του αερισμού των πνευμόνων Λαρυγγόσπασμος Βρογχόσπασμος Πνευμοθώρακας Ναυτία και έμετος Τραυματισμός των οδόντων Προβλήματα στα μάτια Βλάβη σε νεύρα από κακή θέση του ασθενή Αιμορραγία από τη μύτη ή το στόμα Θρόμβωση Εγκεφαλική βλάβη

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Τεχνικές γενικής αναισθησίας (με βάση αν χρειάζεται μυοχάλαση η όχι) Με αυτόματη αναπνοή Αναισθητική προσωπίδα (μάσκα) Ενδοτραχειακού σωλήνα Λαρυγγική μάσκα Β. Με ελεγχόμενο αερισμό Ενδοτραχειακή διασωλήνωση Μηχανικός αερισμός Απόλυτες ενδείξεις γενικής αναισθησίας οι επεμβάσεις στο θώρακα, άνω κοιλία και κεφαλή.

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Γενική αναισθησία με αυτόματη αναπνοή και προσωπίδα Ο ασθενής αναπνέει το μείγμα Ο2 και αερίων και αναισθητικών, που του χορηγείται από το μηχάνημα, μέσω μάσκας που εφαρμόζεται αεροστεγώς στο πρόσωπό του. Ενδείξεις Σύντομες επεμβάσεις (επιφάνεια σώματος, άκρα, περίνεο) Πλεονεκτήματα Ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει σπίτι του σε λίγες ώρες Μειονεκτήματα και περιορισμοί Εισρόφηση γαστρικού περιεχομένου Πτώση της γλώσσας στον οπίσθιο φάρυγγα Λαρυγγόσπασμος Πιθανός υπαερισμός

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Γενική αναισθησία με αυτόματη αναπνοή και προσωπίδα

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Γενική αναισθησία με αυτόματη αναπνοή και λαρυγγική μάσκα Για όλες τις περιπτώσεις που διατηρείται η αυτόματη αναπνοή και η επέμβαση δεν είναι ολιγόλεπτη. Ενδείξεις Σε περιπτώσεις που χρειάζεται να διατηρηθεί η βατότητα του αεραγωγού του ασθενούς και να προφυλαχτεί από τυχόν εισρόφηση. Περιπτώσεις δύσκολης διασωλήνωσης Επεμβάσεις μέσης διάρκειας Ηλικιωμένοι χωρίς δόντια Μειονεκτήματα και αντενδείξεις Ίδιες με την προσωπίδα Ανατομικές ανωμαλίες η τραύματα προσώπου Ασθενής που απαιτούν μηχανικό αερισμό με μεγάλες πιέσεις

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Γενική αναισθησία με αυτόματη αναπνοή και λαρυγγική μάσκα

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Γενική αναισθησία με αυτόματη αναπνοή και ενδοτραχειακή διασωλήνωση Τεχνική που χρησιμοποιείται πλέον λιγότερο λόγω της εισαγωγής της λαρυγγικής μάσκας Ενδείξεις, πλεονεκτήματα και περιορισμοί Ότι και στην τεχνική με την λαρυγγική μάσκα

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Γενική αναισθησία με ελεγχόμενο αερισμό και ενδοτραχειακή διασωλήνωση Είναι η τεχνική που χρησιμοποιείται στις επεμβάσεις που απαιτείται μυοχάλαση και γίνεται με συνδυασμό αναισθητικών φαρμάκων, μυοχαλαρωτικών και οπιούχων καθώς και με υποστήριξη της αναπνοής με μηχανικά μέσα η χειροκίνητα. Ενδείξεις Επεμβάσεις ανω κοιλίας, θώρακος, κεφαλής, Ν/Χ Ασθενείς σε διαφορετική θέση εκτός της ύπτιας Ασθενείς υψηλού κινδύνου (καρδιοπαθείς, βαρέως πάσχοντες) Πλεονεκτήματα Λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες Σταθερή καρδιοαναπνευστική λειτουργία Μειονεκτήματα Παράταση της δράσης των φαρμάκων κατά την μετεγχειριτική περίοδο με πιθανή καταστολή του αναπνευστικού συστήματος.

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Γενική αναισθησία με ελεγχόμενο αερισμό και ενδοτραχειακή διασωλήνωση

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΠΡΟΝΑΡΚΩΣΗ Είναι η χορήγηση πριν την εγχείρηση και αναισθησία φαρμάκων που έχουν στόχο Την ανακούφιση του άγχους του ασθενούς Πρόληψη αλλεργικών αντιδράσεων Προφύλαξη για πνευμονική εισρόφηση Ανακούφιση του προεγχειριτικού πόνου Πρόκληση περιεγχειρητικής αμνησίας Μείωση των εκκρίσεων (αντιέμεση, σιελόρροιας)

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΡΟΝΑΡΚΩΣΗΣ Αγχολυτικά ( βενζοδιαζεπίνες - προκαλούν προεγχειρητική αμνησία) Οπιούχα ( ανακούφιση του πόνου πχ κατάγματα, οξεία κοιλία) Καταπραϋντικά (Φαινοθειαζίνες - προκαλούν υπνηλία) Αντιεμετικά ( μειώνουν τον κίνδυνο πνευμονικής εισρόφησης) Αντιχολινεργικά ( κατασταλτική επίδραση) Οδός χορήγησης Από του στόματος (per os) Ενδομυϊκή οδός (IM) Ενδοφλέβια οδός (ΙV) Διαορθική οδός (per rectum) Ο χρόνος χορήγησης της προνάρκωσης είναι 1-2 ώρες για ΙΜ και 3-4 ώρες στην peros/perectum.

ΕΙΔΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΡΟΝΑΡΚΩΣΗΣ