ΕΚΦΕ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ Χημεία Γ΄ Γυμνασίου Υπεύθυνος ΕΚΦΕ: Θεοχαρόπουλος Ιωάννης Μέτρηση pH διαλυμάτων οξέων και βάσεων Βαθμονόμηση pH-μέτρου Χημικές Αντιδράσεις Εισηγητής Στέφανος Κ. Ντούλας Χημικός MSc-MEd Συνεργάτης ΕΚΦΕ Αγίων Αναργύρων

1ο Πείραμα Μέτρηση του pH διαλυμάτων ορισμένων οξέων Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Υδροβολέας Ξύδι άχρωμο Ποτήρι ζέσεως 100ml (5) Χυμός Λεμονιού Ποτήρι ζέσεως 400ml Υδροχλωρικό Οξύ 1,5Μ Γυάλινη Ράβδος Ανάδευσης Αναψυκτικό τύπου σόδας Πεχαμετρικό χαρτί Απιονισμένο Νερό Πεχάμετρο Ετικέτες

2ο Πείραμα Μέτρηση του pH διαλυμάτων ορισμένων βάσεων Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Υδροβολέας Καθαριστικό Τζαμιών Ποτήρι ζέσεως 100ml (5) NaOH 4%w/v Ποτήρι ζέσεως 400ml Απιονισμένο Νερό Γυάλινη Ράβδος Ανάδευσης Πεχαμετρικό χαρτί Πεχάμετρο Ετικέτες

3ο Πείραμα Διαδοχικές εξουδετερώσεις οξέος από βάση 3ο Πείραμα Διαδοχικές εξουδετερώσεις οξέος από βάση Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Υδροβολέας Υδροχλωρικό Οξύ 1,5Μ Ποτήρι ζέσεως 100ml (1) NaOH 4%w/v Ποτήρι ζέσεως 400ml Μπλε βρωμοθυμόλης Γυάλινη Ράβδος Ανάδευσης Απιονισμένο Νερό Σταγονόμετρα (2) Ετικέτες

3ο Πείραμα Διαδοχικές εξουδετερώσεις οξέος από βάση 3ο Πείραμα Διαδοχικές εξουδετερώσεις οξέος από βάση Πορεία: Σε ποτήρι ζέσεως των 100ml προσθέτουμε 20ml Η20 και 2-3 στγ. δείκτη μπλε της βρωμοθυμόλης. Με το σταγονόμετρο προσθέτουμε 10 σταγόνες διαλύματος ΗCl. Με το άλλο σταγονόμετρο προσθέτουμε στάγδην και υπ’ ανάδευση διάλυμα ΝaOH μέχρι το διάλυμα να γίνει πράσινο. Προσθέτουμε άλλες δέκα σταγόνες διαλύματος NaOH. Με το άλλο σταγονόμετρο προσθέτουμε στάγδην και υπ’ ανάδευση διάλυμα ΗCl μέχρι το διάλυμα να γίνει πράσινο.

4ο Πείραμα To κρασί γίνεται νερό Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Ποτήρι ζέσεως των 400ml Υδροχλωρικό Οξύ πυκνό Κωνική φιάλη των 250ml (4) NaOH 0,5%w/v Κωνική φιάλη των 500ml (1) Φαινολοφθαλεΐνη Γυάλινη Ράβδος Ανάδευσης

4ο Πείραμα Το κρασί γίνεται νερό 4ο Πείραμα Το κρασί γίνεται νερό Πορεία: Τοποθετούμε πέντε κωνικές φιάλες στον πάγκο εργασίας δίπλα-δίπλα. Ρίχνουμε 2 σταγόνες δείκτη φαινολοφθαλεΐνη στην πρώτη και στην τρίτη κωνική. Στη δεύτερη και την τέταρτη κωνική δεν ρίχνουμε τίποτα. Στην πέμπτη κωνική ρίχνουμε περίπου 20ml πυκνό HCl. Όλες οι προσθήκες έχουν γίνει από πριν ώστε να μην τις γνωρίζουν οι μαθητές. Ρίχνουμε στις κωνικές ποσότητα (περίπου 80ml) διαλύματος ΝaΟΗ 0,5%w/v. Βλέπουμε τα χρώματα και συζητάμε με τους μαθητές. Αδειάζουμε το περιεχόμενο από τα 5 κωνικές στη μεγάλη κωνική όπου η τελευταία προσθήκη αποχρωματίζει λόγω του οξέος.

5ο Πείραμα Οξέα και Na2CO3 Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Ποτήρι ζέσεως των 400ml Διάλυμα HCl πυκνό Κωνική φιάλη των 250ml (4) Διάλυμα HCl 0,1Μ Mπαλόνια (4) Διάλυμα HCl 1Μ Γυάλινη Ράβδος Ανάδευσης Ξύδι Na2CO3 στερεό (*) Α)Διάλυμα HCl 0,1Μ: 1ml πυκνού και αραίωση στα 100ml B) Διάλυμα HCl 1Μ: 10ml πυκνού και αραίωση στα 100ml

5ο Πείραμα Οξέα και Na2CO3 Πορεία: Τοποθετούμε στα 4 μπαλόνια 15-20g Na2CO3(ίδια ποσότητα σε όλα). Στις 3 κωνικές φιάλες τοποθετούμε αντίστοιχα 100ml ΗCl 0,1Μ, 1Μ, πυκνό, και στην τελευταία κωνική 100ml ξύδι εμπορίου. Προσαρμόζουμε τα μπαλόνια στο στόμιο των κωνικών. Αδειάζουμε τα μπαλόνια. Παρατηρούμε τη διαφορετική έκλυση CO2 από τον όγκο των μπαλονιών που φουσκώνουν

6ο Πείραμα Αντίδραση διάσπασης - Χημικό Ηφαίστειο 6ο Πείραμα Αντίδραση διάσπασης - Χημικό Ηφαίστειο (ΝΗ4)2Cr2O7(s) → N2(g) + Cr2O3(s) + 4H2O(g) Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Πλέγμα Αμιάντου (ΝΗ4)2Cr2O7 στερεό Σταγονόμετρο Αιθανόλη Ογκομετρικός κύλινδρος Παρατηρήσεις: Ποσότητα (ΝΗ4)2Cr2O7 δύο κουταλιές Σχηματίζουμε ένα μικρό κώνο (ΝΗ4)2Cr2O7 πάνω στο πλέγμα αμιάντου Ρίχνουμε στη μέση του κώνου 2ml αιθανόλης Αναφλέγουμε και βλέπουμε το ηφαίστειο που σχηματίζεται κατά τη διάσπαση.

7ο Πείραμα Το δέντρο της Αφροδίτης –Απλή Αντικατάσταση 7ο Πείραμα Το δέντρο της Αφροδίτης –Απλή Αντικατάσταση 2ΑgNO3(aq) + Cu(s) → Cu(NO3)2(aq) + 2Ag(s) Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Ποτήρι ζέσεως των 500ml Έλασμα Cu Κύλινδρος συλλογής αερίων Διάλυμα ΑgNO3 Σπάγκος και ξυλάκι (3,4g σε 400ml) Παρατηρήσεις: Κόβουμε με το ψαλίδι το έλασμα σε σχήμα δέντρου, και κάμπτουμε τα «κλαδιά» ώστε να μην είναι επίπεδα. Προσαρμόζουμε το σπάγκο στο δέντρο το κρεμάμε στο ξυλάκι και το βυθίζουμε στο διάλυμα AgNO3 στον κύλινδρο αερίων. Απαιτείται πλήρης ακινησία για να εμφανιστούν οι αποθέσεις.

8ο Πείραμα Επίδραση ΚΙ σε (CH3COO)2Pb - Διπλή Αντικατάσταση (CH3COO)2Pb(aq) + 2KI(aq) → PbI2(s) + 2CH3COOK(aq) Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Ποτήρι ζέσεως των 100ml(2) Διάλυμα ΚΙ Δοκιμαστικός σωλήνας Διάλυμα (CH3COO)2Pb Γυάλινη Ράβδος Παρατηρήσεις: Αναμιγνύουμε στο δοκιμαστικό σωλήνα τα διαλύματα των αντιδράσεων και παρατηρούμε τα ιζήματα Τα διαλύματα παρασκευάζονται με διάλυση 1 κουταλιάς στερεού σε 50ml H2O

9ο Πείραμα Επίδραση Fe σε S και σύνθεση FeS Fe(s) + S(s) → FeS(s) Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Ύαλοι ωρολογίου(3) Σίδηρος, Fe σε σκόνη Δοκιμαστικός σωλήνας Θείο, S σε σκόνη Λύχνος Ξύλινη λαβίδα Γυάλινη Ράβδος Ποτήρι ζέσεως Μαγνήτης

Βιβλιογραφία Κ. ΓΙΟΥΡΗ ΤΣΟΧΑΤΖΗ, Διδακτική Πειραμάτων Χημείας, Εκδόσεις Ζήτη 2000 ΣΙΔΕΡΗ ΜΗΤΣΙΑΔΗ, Οδηγός Πειραμάτων Χημείας, Σαββάλας 1994 Π. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ, Π. ΠΑΠΑΘΕΟΦΑΝΟΥΣ,Φ. ΣΙΔΕΡΗ, Εργαστηριακός οδηγός Χημείας Γ΄ Γυμνασίου, ΟΕΔΒ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ, Χημεία ένα συναρπαστικό παιχνίδι, Εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη 2005 ΠΡΟΓΡΑΣΜΜΑ ΣΕΠΠΕ 18, Διδασκαλία Πειραμάτων Χημείας, Αθήνα 1999