ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΦΟΔΙΑΣΜΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Δρ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΩΤΣΙΟΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2016/2017

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΘΝΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΑΕΠ EΘΝΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ ΕΓΧΩΡΙΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ-ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΣΟΔΑ ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ-ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

ΕΘΝΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ Για την παρακολούθηση της οικονομικής κατάστασης μιας επιχείρησης χρησιμοποιούνται ένα λογιστικό σύστημα και πολλοί λογαριασμοί. Κατ' αντιστοιχία, για να υπάρχει πληροφόρηση για την κατάσταση και την πορεία της οικονομίας μιας χώρας και να είναι δυνατή η διενέργεια διαχρονικών συγκρίσεων ώστε να διαπιστώνεται η βελτίωση ή χειροτέρευση της απόδοσής της είναι απαραίτητη η ύπαρξη συστήματος εθνικών λογαριασμών.

ΕΘΝΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών ανέπτυξε ένα κοινό σύστημα εκτίμησης και παρουσίασης των εθνικών λογαριασμών. Τηρούνται με συγκεκριμένες αρχές, που σε μεγάλο βαθμό είναι ίδιες σε όλες τις χώρες. Στην χώρα μας η παρακολούθηση των εθνικών λογαριασμών γίνεται από την Υπηρεσία Εθνικών Λογαριασμών του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας.

ΕΘΝΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ Οι λογαριασμοί αυτοί μας δίνουν τη δυνατότητα να γνωρίζουμε την αξία του προϊόντος που έχει παραχθεί από την οικονομία σε μια ορισμένη χρονική περίοδο, τη συνολική κατανάλωση, τη συνολική επένδυση, τη μεταβολή των οικονομικών μεγεθών από την προηγούμενη χρονική περίοδο, το ποσό των φόρων που πληρώθηκε στο κράτος κ.λπ. Τα κυριότερα μακροοικονομικά μεγέθη που υπολογίζονται με τους εθνικούς λογαριασμούς είναι το Εγχώριο Προϊόν (domestic product), το Εθνικό Προϊόν (national product) και το Εθνικό Εισόδημα (national income).

ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Το είδος, η ποσότητα και η ποιότητα των προϊόντων που παράγονται σε μια χώρα κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου καθορίζουν το βιοτικό επίπεδο που μπορεί να έχει μια κοινωνία στο παρόν και στο μέλλον. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε πόσο είναι το συνολικό προϊόν που παράγεται σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Το συνολικό μέγεθος της παραγωγής δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί με την προσθήκη των ποσοτήτων των χιλιάδων προϊόντων που παράγονται.

ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Ο μόνος τρόπος για να γίνει εκτίμηση του μεγέθους της συνολικής παραγωγής είναι μέσω της χρηματικής αξίας του προϊόντος που παράγεται. Η αξία ενός προϊόντος είναι το γινόμενο της ποσότητας επί την τιμή του. Αν προστεθούν οι αξίες όλων των τελικών προϊόντων που παράγονται σε μια οικονομία βρίσκεται η αξία του συνολικού προϊόντος, που αναφέρεται ως εγχώριο προϊόν. Εγχώριο προϊόν είναι η συνολική χρηματική αξία των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια οικονομία κατά τη διάρκεια μιας ορισμένης χρονικής περιόδου.

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Για την παραγωγή του προϊόντος μιας ορισμένης χρονικής περιόδου αναλώνεται μέρος του κεφαλαίου που υπάρχει στην οικονομία. Αυτό ονομάζεται απόσβεση (depreciation). Το προϊόν περιλαμβάνει και την απόσβεση. Το προϊόν που περιλαμβάνει την αξία της απόσβεσης ονομάζεται Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, ΑΕΠ (gross domestic product ή GDP). Tο Aκαθάριστο Eγχώριο Προϊόν είναι η αξία όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια οικονομία κατά τη διάρκεια ενός έτους.

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Αν απ' αυτό αφαιρεθεί η απόσβεση, προκύπτει το Καθαρό Εγχώριο Προϊόν, ΚΕΠ (net domestic product ή NDP). Η παραγωγή μιας χρονικής περιόδου αντιπροσωπεύεται από το καθαρό εγχώριο προϊόν. Επειδή όμως είναι δύσκολο να υπολογιστεί με ακρίβεια η απόσβεση και, δεδομένου ότι το ύψος της βρίσκεται συνήθως σε μια ορισμένη σχέση με το ύψος του προϊόντος, χρησιμοποιείται συχνά το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ως μέτρο της επίδοσης της οικονομίας.

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Ας υποθέσουμε για παράδειγμα ότι σε μια οικονομία στη διάρκεια ενός έτους παρείχθησαν μόνο ψωμί, ρούχα και ιατρικές υπηρεσίες. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τις παραγόμενες ποσότητες των αγαθών και τις τιμές πώλησής τους. Αγαθά Ποσότητα Τιμή Αξία Ψωμί 50.000 κιλά 1€ 50.000€ Ρούχα 10.000 τεμάχια 40€ 400.000€ Ιατρικές Υπηρεσίες 2.000 επισκέψεις 30€ 60.000€ 510.000€ Η αξία όλων των αγαθών που παρείχθησαν στην οικονομία στην διάρκεια αυτού του έτους ήταν 510.000 €. Aυτό το οικονομικό μέγεθος ονομάζεται Aκαθάριστο Eγχώριο Προϊόν (A.E.Π.).

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Παρατηρήσεις O όρος εγχώριο σημαίνει ότι υπολογίζεται η αξία των αγαθών που παράγονται μέσα στην επικράτεια της χώρας ανεξάρτητα εάν ο παραγωγός είναι κάτοικος άλλης χώρας (π.χ. πολυεθνικές επιχειρήσεις). Όταν μεταβάλλονται οι τιμές των αγαθών μεταβάλλεται και το A.E.Π., ακόμα και αν δε μεταβληθούν οι παραγόμενες ποσότητές τους.

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Παρατηρήσεις Στο A.E.Π. υπολογίζεται η αξία των τελικών αγαθών, δηλαδή αυτών που αγοράζονται για τελική χρήση και όχι των ενδιάμεσων αγαθών, δηλαδή αυτών που αγοράζονται για περαιτέρω επεξεργασία. Περιλαμβάνεται για παράδειγμα η αξία του σταφυλιού που αγοράζει η νοικοκυρά και όχι η αξία του σταφυλιού που αγοράζει ο οινοπαραγωγός, αφού η αξία του θα συνυπολογιστεί στην αξία του κρασιού. Eάν στον υπολογισμό του A.E.Π. είχαμε αθροίσει και την αξία του κρασιού και την αξία του σταφυλιού που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή του, θα είχαμε κάνει διπλό υπολογισμό.

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Παρατηρήσεις Μια αύξηση στην τιμή του ΑΕΠ είναι σημάδι ανάπτυξης, ενώ μια μείωση του ΑΕΠ είναι σημάδι ύφεσης. Μια μακροχρόνια ύφεση ονομάζεται οικονομική κρίση. Πίνακας 1: Ελληνικό ΑΕΠ 1998-2014 Πίνακας 2: Οι 15 χώρες με το μεγαλύτερο ΑΕΠ

Ελληνικό ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές* (δις €) Έτος Ελληνικό ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές* (δις €) Ποσοστιαία αλλαγή 1998 121,99 - 1999 131,96 8,2 2000 137,95 4,5 2001 146,43 6,1 2002 156,62 7,0 2003 172,43 10,1 2004 185,81 7,8 2005 195,37 5,1 `2006 211,31 2007 222,77 5,4 2008 232,92 4,6 2009 231,64 -0,5 2010 227,32 -1,9 2011 215,08 -5,4 2012 193,74 -7,08 2013 182,05 -6,1 2014 179,08 -1,62 Πηγή: Eurostat

No Country GDP (2014) m $ Population (2014)  World 77,269,168 7,3 b  European Union 18,527,116 740 m 1  United States 17,348,075 322 m 2  China 10,356,508 1,34 b 3  Japan 4,602,367 126 m 4  Germany 3,874,437 81 m 5  United Kingdom 2,950,039 64 m 6  France 2,833,687 67 m 7  Brazil 2,346,583 205 m 8  Italy 2,147,744 60 m 9  India 2,051,228 1,27 b 10  Russia 1,860,598 146 m 11  Canada 1,785,387 35 m 12  Australia 1,442,722 23 m 13  South Korea 1,410,383 51 m 14  Spain 1,406,538 46 m 15  Mexico 1,291,062 121 m Πηγή: WorldBank

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Όσον αφορά το μέγεθος του ΑΕΠ εν συγκρίσει με άλλες χώρες, το ελληνικό ΑΕΠ είναι από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, παρά το μικρό πληθυσμιακό μέγεθος της χώρας (10,8 εκ. κάτοικοι, ενώ ο παγκόσμιος πληθυσμός είναι γύρω στα 7 δις). Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το 2013 η Ελλάδα ήταν η 43η μεγαλύτερη οικονομία στον πλανήτη βάσει Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, σε σύνολο 192 χώρων. Το 2008 ήταν στην 27η θέση!

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Το ονομαστικό AEΠ μετράει την αξία της παραγωγής κάθε έτους, υπολογισμένη με τις τιμές που ίσχυαν στο αντίστοιχο έτος. Eάν, όμως, μεταξύ των ετών αυξηθούν οι τιμές των αγαθών, το AEΠ θα εμφανίζεται αυξημένο, ενώ οι παραγόμενες ποσότητες των αγαθών μπορεί να έχουν παραμείνει σταθερές ή ακόμα και να έχουν μειωθεί. Δεν μπορούμε επομένως να καταλήξουμε σε ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με τη μεταβολή του επιπέδου οικονομικής δραστηριότητας της χώρας.

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Για να αφαιρεθεί από τον υπολογισμό του ΑΕΠ η επίδραση της μεταβολής των τιμών, χρησιμοποιείται ένας Δείκτης Τιμών ή αποπληθωριστής του ΑΕΠ. Με τη χρήση του Δείκτη Τιμών (ΔΤ) υπολογίζεται η αξία της παραγωγής κάθε έτους, με τις τιμές όμως των αγαθών που ίσχυαν σε ένα τυχαία επιλεγμένο έτος, που ονομάζεται έτος βάσης.

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Το Oνομαστικό ΑΕΠ είναι σε τρέχουσες τιμές. Το πραγματικό AEΠ ή ΑΕΠ σε σταθερές τιμές υπολογίζεται με τη χρήση του τύπου: Πραγματικό ΑΕΠ = (Ονομαστικό ΑΕΠ / Δείκτης Τιμών) * 100 Έχοντας αφαιρέσει την επίδραση των τιμών μπορούμε να συγκρίνουμε το ΑΕΠ σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, καθώς τώρα περιλαμβάνει μόνο μεταβολές στην παραγωγή. Σημείωση: Ο δείκτης τιμών είναι διαθέσιμος από την Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία.

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ ΑΕΠ σε σταθερές τιμές= (ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές/ Δείκτης Τιμών * 100 Έτος Επίπεδο Τιμών (€) Δείκτης τιμών (%) ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές (ονομαστικό) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές (πραγματικό) 2000 10 100 5.000€ 2001 12 120 7.000€ 5.833€ 2002 18 180 12.000€ 6.666€ 2003 15 150 9.000€ 6.000€

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Παρά τη μεγάλη χρησιμότητά τους οι δείκτες τιμών παρουσιάζουν όμως και ορισμένες αδυναμίες, οι κυριότερες από τις οποίες είναι οι ακόλουθες: Πρώτον, υπάρχει πρόβλημα επιλογής του έτους βάσης και του έτους για το οποίο υπολογίζεται ο δείκτης Δεύτερον, είναι δύσκολο να υπολογιστεί με ακρίβεια η σπουδαιότητά των προϊόντων μέσω των οποίων υπολογίζεται ο δέικτης τιμών Τρίτον, στην αύξηση των τιμών δεν λαμβάνεται υπόψη η βελτίωση της ποιότητας ή της αποτελεσματικότητας των προϊόντων.

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Σε εθνικό επίπεδο, η μέτρηση του ΑΕΠ (το οποίο συμβολίζουμε με Υ) γίνεται μέσω του τύπου: Y = C + I + G + NX Ο υπολογισμός του ΑΕΠ, είναι το άθροισμα 4 συστατικών: κατανάλωση (C), επένδυση (I), δημόσιες δαπάνες (G) και καθαρές εξαγωγές (NX) Κάθε ευρώ που δαπανάται και συμπεριλαμβάνεται στο ΑΕΠ τοποθετείται σε ένα από τα τέσσερα συστατικά. Tο σύνολο των τεσσάρων συστατικών πρέπει να ισούται με το ΑΕΠ.

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Y = C + I + G + NX Κατανάλωση (C): Η κατανάλωση είναι η δαπάνη των νοικοκυριών για αγαθά και υπηρεσίες. Τα αγαθά περιλαμβάνουν τις δαπάνες των νοικοκυριών σε διαρκή αγαθά, όπως αυτοκίνητα και συσκευές ή πλυντήρια και ψυγεία, καθώς και μη διαρκή αγαθά, όπως τρόφιμα και ρουχισμός. Οι «υπηρεσίες» περιλαμβάνουν άυλα αγαθά, όπως κούρεμα μαλλιών και ιατρική περίθαλψη. Οι δαπάνες των νοικοκυριών για την εκπαίδευση περιλαμβάνονται επίσης στην κατανάλωση (αν και θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι θα ταίριαζαν περισσότερο στην επόμενη κατηγορία). ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΩΤΣΙΟΣ 2015/16

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Y = C + I + G + NX Επένδυση (I): Η επένδυση είναι η αγορά αγαθών που θα χρησιμοποιηθούν στο μέλλον για την παραγωγή άλλων αγαθών και υπηρεσιών. Είναι το άθροισμα των αγορών κεφαλαιουχικού εξοπλισμού, αποθεμάτων και κτηρίων. Η επένδυση σε κτήρια περιλαμβάνει τις δαπάνες για νέες κατοικίες. Συμβατικά, δεχόμαστε ότι οι νέες κατοικίες αποτελούν δαπάνη των νοικοκυριών που ταξινομείται ως επένδυση και όχι ως κατανάλωση.

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Y = C + I + G + NX Δημόσιες Δαπάνες (G): Οι δημόσιες δαπάνες περιλαμβάνουν τις δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες που πραγματοποιούν η τοπική αυτοδιοίκηση και οι εθνικές κυβερνήσεις. Περιλαμβάνει τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων και τις δαπάνες για δημόσια έργα.

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Y = C + I + G + NX Καθαρές Εξαγωγές NX: Οι καθαρές εξαγωγές είναι η αξία των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται στην εγχώρια οικονομία και αγοράζονται από αλλοδαπούς (εξαγωγές) μείον την αξία των ξένων αγαθών και υπηρεσιών που πωλούνται στην εγχώρια οικονομία (εισαγωγές).

ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ Το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν υπολογίζεται από το λόγο του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος προς τον πληθυσμό και εκφράζει το εισόδημα που θα αντιστοιχούσε σε κάθε κάτοικο της χώρας αν η κατανομή του ήταν ίση. Π.χ Ελλάδα για το 2014: 173.000.000.000/10.800.000 = 16.018€ Παρ’ όλες τις σοβαρές αδυναμίες του είναι ένας δείκτης του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων μιας χώρας και χρησιμοποιείται για διεθνής συγκρίσεις.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΑΕΠ Κατά την εκτίμηση του προϊόντος της οικονομίας παρουσιάζονται διάφορα προβλήματα. Ο ακριβής υπολογισμός της συνολικής αξίας όλων των τελικών προϊόντων αποτελεί γιγαντιαίο έργο. Κατά τον υπολογισμό του προϊόντος αντιμετωπίζονται πολλές δυσκολίες, το είδος και η σοβαρότητα των οποίων εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την αποτελεσματικότητα του μηχανισμού συλλογής στατιστικών στοιχείων σε κάθε χώρα.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΑΕΠ Ένα σοβαρό πρόβλημα δημιουργείται από το ότι μέρος της παραγωγής αυτοκαταναλώνεται και δεν διοχετεύεται στην αγορά και, επομένως, είναι δύσκολος ο υπολογισμός της αξίας του. Επίσης, ορισμένες υπηρεσίες δεν εισέρχονται στην αγορά και είναι δύσκολος ο υπολογισμός της αξίας τους πχ. Ιδιοκατοίκηση. Η αξία των υπηρεσιών που προσφέρονται στα νοικοκυριά. Δεν προσμετράται η παραοικονομία. Δεν περιλαμβάνει τις υπηρεσίες του δημοσίου κ.ά.

ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ Εθνικό προϊόν είναι το προϊόν που παράγεται από συντελεστές παραγωγής που ανήκουν σε μόνιμους κατοίκους της χώρας. Το εθνικό προϊόν μιας χώρας μπορεί να παράγεται μέσα στην επικράτεια της ή σε άλλη χώρα. Ένα μέρος από το εγχώριο προϊόν μπορεί να παράγεται από συντελεστές παραγωγής που βρίσκονται στη χώρα αλλά ανήκουν σε μόνιμους κατοίκους άλλων χωρών. Το μέρος αυτό δεν περιλαμβάνεται στο εθνικό προϊόν της χώρας. Κατά τον ίδιο τρόπο μπορεί να παράγεται προϊόν έξω από την επικράτεια της χώρας, από συντελεστές παραγωγής που ανήκουν σε μόνιμους κατοίκους της. Το προϊόν αυτό συμπεριλαμβάνεται στο εθνικό προϊόν της χώρας, αλλά δεν αποτελεί μέρος του εγχώριου προϊόντος.

ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ Το Εθνικό Προϊόν μιας χώρας είναι ίσο με το εγχώριο προϊόν, δηλαδή με το προϊόν που παράγεται μέσα στην επικράτειά της, συν το προϊόν που παράγεται στο εξωτερικό από μόνιμους κατοίκους της χώρας, μείον το εγχώριο προϊόν που παράγεται από μόνιμους κατοίκους ξένων χωρών.

ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ Εάν στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) προστεθεί το καθαρό εισόδημα από το εξωτερικό προκύπτει το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν που εκφράζει τα εισοδήματα που δημιουργούνται από την απασχόληση παραγωγικών συντελεστών, ανεξάρτητα από το αν αυτοί βρίσκονται στην επικράτεια της χώρας ή στο εξωτερικό. Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν = Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν + καθαρό εισόδημα από το εξωτερικό.

ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ Εάν από το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν αφαιρεθούν οι αποσβέσεις προκύπτει το Καθαρό Εθνικό Προϊόν που εκφράζει το προϊόν (ή το εισόδημα) που μπορεί να καταναλωθεί χωρίς να μειωθεί η παραγωγική ικανότητα της οικονομίας αφού έχει αντικαταστήσει το υλικό κεφάλαιο που αναλώθηκε κατά τη συμμετοχή του στη παραγωγική διαδικασία. Καθαρό Εθνικό Προϊόν = Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν – Αποσβέσεις

ΕΘΝΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ Εάν από το Καθαρό Εθνικό Προϊόν αφαιρεθούν οι καθαροί έμμεσοι φόροι προκύπτει το Εθνικό εισόδημα που εκφράζει το εισόδημα που δημιούργησαν τα μέλη της κοινωνίας. Εθνικό Εισόδημα = Καθαρό Εθνικό Προϊόν – Καθαροί Έμμεσοι φόροι Ο λόγος που πρέπει να αφαιρεθούν οι έμμεσοι φόροι είναι ότι δεν αποτελούν αμοιβή παραγωγικών συντελεστών για τη συμμετοχή τους στην παραγωγή του προϊόντος της οικονομίας.

ΕΓΧΩΡΙΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ Εγχώριο εισόδημα (domestic income) ονομάζεται το σύνολο των εισοδημάτων που δημιουργούνται από την παραγωγή του προϊόντος της οικονομίας, δηλαδή το σύνολο των αμοιβών των παραγωγικών συντελεστών για τη συμβολή τους στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών. Το εγχώριο εισόδημα αποτελείται από: α) μισθούς, ημερομίσθια και άλλες αμοιβές της εργασίας, β) τόκους, που αντιπροσωπεύουν αμοιβή του συντελεστή κεφάλαιο, γ) έγγειο πρόσοδο, που είναι αμοιβή του συντελεστή γη και γενικά του φυσικού περιβάλλοντος, δ) κέρδη που είναι η αμοιβή της επιχειρηματικής δραστηριότητας και πρωτοβουλίας

ΕΓΧΩΡΙΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ Το εθνικό εισόδημα μιας χώρας είναι ίσο με το εγχώριο εισόδημα, συν το σύνολο των εισοδημάτων από το εξωτερικό που αντιπροσωπεύουν αμοιβές συντελεστών παραγωγής που βρίσκονται στο εξωτερικό αλλά ανήκουν σε μόνιμους κατοίκους της χώρας, μείον το σύνολο των εισοδημάτων που αντιπροσωπεύουν αμοιβές παραγωγικών συντελεστών που βρίσκονται στη χώρα αλλά ανήκουν σε μόνιμους κατοίκους ξένων χωρών.

ΕΓΧΩΡΙΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ Όταν το εγχώριο ή το εθνικό εισόδημα περιλαμβάνει και την αξία των αποσβέσεων αναφέρεται ως ακαθάριστο εγχώριο εισόδημα (gross domestic income) ή ακαθάριστο εθνικό εισόδημα, ΑΕΕ (gross national income),. Όταν αφαιρεθεί η απόσβεση, αναφέρεται ως καθαρό εγχώριο εισόδημα (net domestic income) ή ως καθαρό εθνικό εισόδημα, KEE (net national income) ή απλώς ως εγχώριο ή εθνικό εισόδημα.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ 1. Παροχή Δημόσιων Αγαθών και Υπηρεσιών: Άμυνα, ηλεκτρισμός, καθαριότητα, υγεία, παιδεία, δικαιοσύνη κτλ 2. Αναδιανομή του Εισοδήματος: Στήριξη χαμηλόμισθων πολιτών, αναδιανομή του πλούτου κ.ά. 3. Σταθεροποίηση της οικονομίας: Σταθερές τιμές, χαμηλός πληθωρισμός, χαμηλή ανεργία κ.ά. 4. Οικονομική ρύθμιση: Ρυθμιστικό περιβάλλον της οικονομίας, λειτουργία τραπεζικού συστήματος, έλεγχος ανταγωνισμού, έλεγχος τιμών, έλεγχος προσφερόμενων αγαθών και υπηρεσιών, έλεγχος μαύρης εργασίας, προστασία ιδιοκτησίας, προστασία περιβάλλοντος κ.ά.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ Δημόσια αγαθά είναι αγαθά που παρέχουν οφέλη σε ολόκληρη την κοινωνία, δεν αποκλείεται κανείς από τη χρήση τους και η κατανάλωση του ενός δεν περιορίζει την κατανάλωση του άλλου. Παραδείγματα είναι οι άμυνα, αυτοκινητόδρομοι, ηλεκτρισμός, καθαριότητα, υγεία, παιδεία, δικαιοσύνη κτλ Το κράτος υποχρεούται να παρέχει τα αγαθά αυτά σε κάθε κάτοικο της χώρας.

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Δημοσιονομική Πολιτική είναι η πολιτική διαχείρισης των οικονομικών του δημοσίου, που ακολουθείται, με αυξομείωση των φόρων (άμεσων ή έμμεσων) όπως και η αυξομείωση των δημοσίων δαπανών ανάλογα με τις επιλογές της κυβερνητικής ηγεσίας. Για την αντιμετώπιση των αναγκών του ο δημόσιος τομέας διενεργεί διάφορες δαπάνες π.χ μισθοί δημοσίων υπαλλήλων, ενοίκια για στέγαση διαφόρων υπηρεσιών, επενδύσεις κ.λ.π. Για την κάλυψη των δαπανών του το δημόσιο χρειάζεται έσοδα. Οι βασικές κατηγορίες δημοσίων εσόδων είναι οι φόροι, ο δανεισμός και η άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας. Τα δημόσια έσοδα και έξοδα συντονίζονται με τον προϋπολογισμό που συντάσσουν διάφοροι δημόσιοι φορείς.

ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Τα έσοδα και τα έξοδα των δημόσιων φορέων συντονίζονται με τον προϋπολογισμό που συντάσσουν οι διάφοροι δημόσιοι φορείς. Ο προϋπολογισμός του δημόσιου περιλαμβάνει ένα σύνολο λογαριασμών που αναφέρονται στις δαπάνες τις οποίες σχεδιάζει (το δημόσιο) να πραγματοποιήσει και τα έσοδα τα οποία προβλέπει να εισπράξει σε μια ορισμένη χρονική περίοδο, συνήθως στο επόμενο έτος.

ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Στην Ελλάδα συντάσσονται δυο κατηγορίες κρατικού προϋπολογισμού: ο τακτικός προϋπολογισμός ο οποίος δεν περιλαμβάνει τα τακτικά έσοδα και έξοδα του Κράτους όπως δηλώνει το όνομά του, αλλά τα τρέχοντα έσοδα και έξοδα και απότελεί ουσιαστικά ένα προϋπολογισμό εκμεταλλεύσεως 2) ο προϋπολογισμός δημοσίων επενδύσεων ο οποίος περιλαμβάνει τις δαπάνες επενδύσεων καθώς και τα έσοδα που προγραμματίζονται για τη χρηματοδότησή τους.

ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Λόγοι σύνταξης: Οι κυριότεροι λόγοι που επιβάλλουν τη σύνταξη του προϋπολογισμού από το Κράτος είναι: Με τον προϋπολογισμό το δημόσιο προγραμματίζει τις δαπάνες που προβλέπεται να πραγματοποιήσει καθώς και τα έσοδα που απαιτούνται για την κάλυψη αυτών των δαπανών στο επόμενο έτος. Με τον προϋπολογισμό κατανέμονται οι πόροι του Κράτους μεταξύ των διαφόρων αγαθών που παρέχονται από αυτό στους πολίτες της χώρας, και καθορίζεται έτσι τι και πόσο θα παραχθεί από τα αγαθά αυτά.

ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 3. Με τον προϋπολογισμό του το Κράτος μπορεί να συντονίζει τα μέσα άσκησης της δημοσιονομικής του πολιτικής προκειμένου να επιτύχει τους διάφορους στόχους που έχει θέσει. 4. Τέλος με τον προϋπολογισμό συντονίζονται τα μέσα του Κράτους προκειμένου να επιταχυνθεί ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης.

ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Η κατάρτιση του κρατικού προϋπολογισμού ανήκει στον Υπουργό των Οικονομικών και ενεργείται από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και ειδικότερα από τη Διεύθυνση Προϋπολογισμού. Ο Υπουργός των Οικονομικών, με βάση τη γενικότερη κυβερνητική πολιτική για το επερχόμενο έτος, και σε συνεργασία με τους άλλους υπουργούς της κυβέρνησης, προσαρμόζει τα μεγέθη των δαπανών, ώστε να επιτευχθούν οι κυβερνητικοί στόχοι στο δημοσιονομικό τομέα. Για να πετύχει την ισοσκέλιση του προϋπολογισμού ή να δημιουργήσει πλεόνασμα, ο Υπουργός των Οικονομικών συνήθως σε αναπροσαρμογές των δαπανών κάθε υπουργείου.

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ Οι δημόσιες δαπάνες διακρίνονται σε δυο βασικές κατηγορίες ανάλογα με το τρόπο που επηρεάζουν την παραγωγή και τα εισοδήματα: Α. Δημόσιες δαπάνες για προϊόντα και υπηρεσίες Β. Μεταβιβαστικές πληρωμές

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ Α. Δημόσιες δαπάνες για προϊόντα και υπηρεσίες Οι δημόσιες δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες διακρίνονται σε δυο βασικές κατηγορίες: Τρέχουσες δαπάνες του δημοσίου ή δαπάνες κατανάλωσης: Στην κατηγορία αυτή δημοσίων δαπανών περιλαμβάνονται δαπάνες του δημοσίου για αγορά καταναλωτικών αγαθών και που ικανοποιούν ανάγκες στο παρόν. Καταναλωτικές δαπάνες του δημοσίου αποτελούν οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων, οι δαπάνες για αγορά αναλώσιμων, δαπάνες για την συντήρηση των οχημάτων που χρησιμοποιούν οι διάφοροι δημόσιοι φορείς (π.χ υπουργικά αυτοκίνητα, αυτοκίνητα της αστυνομίας κ.λ.π)

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ Α. Δημόσιες δαπάνες για προϊόντα και υπηρεσίες Δαπάνες για δημόσιες επενδύσεις: Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται οι δαπάνες του δημοσίου για την απόκτηση κεφαλαιουχικών αγαθών, δηλαδή αγαθών που ικανοποιούν ανάγκες για μεγάλο χρονικό διάστημα. Δαπάνες δημοσίων επενδύσεων αποτελούν οι δαπάνες για την κατασκευή δρόμων, έργων αποχέτευσης, κατασκευή λιμενικών εγκαταστάσεων, αεροδρομίων κ.λ.π.

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ Β. Μεταβιβαστικές πληρωμές Οι μεταβιβαστικές πληρωμές του δημοσίου διακρίνονται σε δυο κατηγορίες: Μεταβιβάσεις προς τα νοικοκυριά: Σε αυτή την κατηγορία μεταβιβαστικών πληρωμών περιλαμβάνονται δαπάνες όπως επιδόματα ανεργίας, διάφορες συντάξεις, οικογενειακά επιδόματα κ.α Μεταβιβάσεις προς τις επιχειρήσεις: Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται διάφορες επιδοτήσεις δηλαδή δαπάνες οι οποίες προορίζονται για την ενισχυση διαφόρων κλάδων, τους οποίους το δημόσιο θέλει να αναπτύξει όπως είναι οι επιδοτήσεις που δίνονται στους παραγωγούς διαφόρων γεωργικών προϊόντων, οι επιδοτήσεις σε διάφορους βιομηχανικούς κλάδους κ.λ.π.

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ Β. Μεταβιβαστικές πληρωμές Μια άλλη διάκριση των μεταβιβάσεων του δημοσίου είναι σε μεταβιβάσεις εισοδήματος και σε μεταβιβάσεις κεφαλαίου: Μεταβιβάσεις εισοδήματος: Εδώ περιλαμβάνονται δαπάνες για την ενίσχυση του εισοδήματος των νοικοκυριών π.χ επιδόματα Μεταβιβάσεις κεφαλαίου: Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται μεταβιβάσεις εισοδήματος για την ενίσχυση του κεφαλαίου των επιχειρήσεων π.χ η επιδότηση του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού των επιχειρήσεων

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ Β. Μεταβιβαστικές πληρωμές Μια τελευταία διάκριση των μεταβιβάσεων του δημοσίου είναι σε μεταβιβάσεις στο εσωτερικό και μεταβιβάσεις στο εξωτερικό ανάλογα με το εάν εκείνοι που τις παίρνουν είναι στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό. Οι μεταβιβαστικές πληρωμές δεν προσμετρώνται στην καταμέτρηση των δημοσίων δαπανών κατά τον υπολογισμό του ΑΕΠ, διότι προσμετρώνται στην κατανάλωση.

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ Ταξινόμηση των δημοσίων δαπανών κατά λειτουργία Για να είναι σε θέση η εκάστοτε κυβέρνηση αλλά και το κοινωνικό σύνολο να μελετήσει αλλά και να αξιολογήσει ευκολότερα τις δημόσιες δαπάνες τις ομαδοποιούμε σε ομοειδείς κατηγορίες. Παράδειγμα: Όλες οι δαπάνες μιας χώρας που σχετίζονται με την εκπαίδευση τις ταξινομούμε σε δαπάνες παιδείας, τις δαπάνες που προορίζονται για την προστασία της υγείας του κοινωνικού συνόλου τις ομαδοποιούμε σε δαπάνες υγείας κ.λ.π

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ Ταξινόμηση των δημοσίων δαπανών κατά λειτουργία Η ομαδοποίηση των διαφόρων δημοσίων δαπανών ανάλογα με το σκοπό που εξυπηρετεί η κάθεμια από αυτές ονομάζεται λειτουργική ταξινόμηση των δημοσίων δαπανών. Η ομαδοποίηση αυτή των δημόσιων δαπανών ανάλογα με τη λειτουργία που εκπληρώνουν έχει μεγάλη σημασία επειδή διευκολύνει την εκάστοτε κυβέρνηση να αξιολογεί καλύτερα τις δημόσιες δαπάνες και να χρησιμοποιεί παραγωγικά τους πόρους του δημόσιου τομέα. Επίσης διευκολύνει το κοινωνικό σύνολο να κρίνει κατά πόσο η κάθε κυβέρνηση αξιοποιεί σωστά αι ορθολογικά αυτούς τους πόρους.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΣΟΔΑ Για να καλύψει τις δαπάνες του ο δημόσιος τομέας χρειάζεται έσοδα. Έτσι καταφεύγει σε διάφορα μέσα για την εξαίρεση των αναγκαίων εσόδων. ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιες πιστεύεται ότι είναι οι βασικές πηγές δημοσίων εσόδων: 1) Οι φόροι 2) Ο δανεισμός 3) Η άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας 4) Η πώληση περιουσιακών στοιχείων 5) Τα προγράμματα χρηματοδότησης

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΣΟΔΑ Φόροι: Οι φόροι είναι η υποχρεωτική καταβολή χρηματικών ποσών από τους ιδιώτες προς το δημόσιο χωρίς να είναι υποχρεωμένο το δημόσιο να καταβάλλει στους ιδιώτες κάποια ειδική αντιπαροχή. Οι φόροι αποτελούν την κυριότερη πηγή εσόδων του δημοσίου καθώς και τη βασική πηγή χρηματοδότησης των δημοσίων δαπανών.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΣΟΔΑ Το αντικείμενο με βάση το οποίο υπολογίζονται οι φόροι ονομάζεται φορολογική βάση. Φορολογική βάση σήμερα αποτελούν: 1) το εισόδημα για τα φυσικά πρόσωπα 2) τα κέρδη για τα νομικά πρόσωπα 3) η περιουσία 4) η δαπάνη των φορολογούμενων Φορολογική Μονάδα είναι το πρόσωπο που υποχρεούται να καταβάλλει το φόρο στο δημόσιο. Ως φορολογούμενες μονάδες μπορεί να είναι τόσο τα φυσικά όσο και τα νομικά πρόσωπα (ιδιώτες, επιχειρήσεις, οργανισμοί κ.λ.π). Επίσης φορολογούμενες μονάδες σε ορισμένους φόρους αποτελούν κάποια μέλη μιας οικογένειας, ενώ σε άλλους φόρους φορολογούμενη μονάδα είναι όλη η οικογένεια. Φορολογικός Συντελεστής είναι το ποσό του φόρου που αντιστοιχεί σε κάθε μια μονάδα φορολογικής βάσης. Ο φορολογικός συντελεστής εκφράζεται ως ποσοστό επί τοις εκατό.

ΔΗΜΟΣΙΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ Όταν τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού είναι ίσα με τα έξοδα, θεωρούμε ότι ο προϋπολογισμός είναι ισοσκελισμένος. Αντίθετα, βέβαια όταν τα έσοδα δεν είναι ίσα με τα προβλεπόμενα έξοδα ο προϋπολογισμός δεν είναι ισοσκελισμένος. 1) Αν τα έξοδα είναι μεγαλύτερα από τα έσοδα τότε λέμε ότι ο προϋπολογισμός είναι ελλειμματικός, δηλαδή εμφανίζει έλλειμμα. 2) Αν τα έξοδα είναι μικρότερα από τα έσοδα τότε λέμε ότι ο προϋπολογισμός είναι πλεονασματικός, δηλαδή εμφανίζει πλεόνασμα.

ΔΗΜΟΣΙΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ Έτος Δις € ως % του ΑΕΠ 1998 -5,12 -4,2 1999 -5,14 -3,9 2000 -5,09 -3,7 2001 -6,54 -4,5 2002 -7,46 -4,8 2003 -9,73 -5,6 2004 -13,94 -7,5 2005 -10,06 -5,2 2006 -12,10 -5,7 2007 -14,47 -6,5 2008 -22,88 -9,8 2009 -36,16 -15,7 2010 -24,11 -10,9 2011 -19,96 -9,6 2012 -17,20 -8,9 2013 -23,10 -12,7 2014 -6,26 -3,5 Πηγή: Eurostat

ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ-ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ Ο δανεισμός αποτελεί πηγή εσόδων για τους δημόσιους φορείς και κυρίως για το Κράτος. Πολλές φορές τα έσοδα που εισπράττει το δημόσιο από τη φορολογία ή από άλλες πηγές δεν είναι αρκετά για να καλύψει τις συνολικές του δαπάνες. Ένας άλλος λόγος για τον οποίο το δημόσιο προσφεύγει σε δανεισμό είναι η χρηματοδότηση επενδύσεων που θα προσδώσουν έσοδα στο μέλλον.

ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ-ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ Αποτέλεσμα της παρουσίας ελλειμμάτων και της ανάγκης του δημόσιου δανεισμού είναι η συσσώρευση του δημόσιου χρέους. Το κράτος δανείζεται μέσω της έκδοσης ομολόγων και αμοιβαίων κεφαλαίων, τα οποία διατίθενται στην εγχώρια και τις διεθνείς κεφαλαιαγορές.

Έτος Δημόσιο Χρέος σε Δις € ως % του ΑΕΠ 1998 115,67 94,5 1999 122,33 94,0 2000 140,97 103,4 2001 151,86 103,7 2002 159,21 101,7 2003 168,02 97,4 2004 183,15 98,6 2005 195,42 100,0 2006 224,20 106,1 2007 239,30 107,4 2008 263,28 112,9 2009 299,68 129,7 2010 329,51 148,3 2011 355,14 170,3 2012 303,93 157,2 2013 318,70 175,1 2014 317,94 177,1 Πηγή: Eurostat

Οι μεγαλύτερες χώρες βάσει ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος τους ως ποσοστό ΑΕΠ No Country/Region Nominal GDP (Millions of US$) (2012) Government Debt as % of GDP (2012) Source 1 European Union 17,371,618 85,2% Eurostat 2 United States 16,799,700 99,4% IMF 3 China 9,181,377 28,7% PRC Min. of Finance 4 Japan 4,901,532 211,7% Japan Min. of Finance 5 Germany 3,635,959 88.3% 6 France 2,737,361 90,6% 7 United Kingdom 2,535,761 89,1% 8 Brazil 2,242,854 54,2% Banco Central Do Brazil 9 Russia 2,118,006 11,7% Russian Federal State Statistics Service 10 Italy 2,071,955 127%

ΑΣΚΗΣΗ 1 Αγαθά Ποσότητα Τιμή Προϊόν Α 50.000 1€ Προϊόν Β 10.000 40€ Προϊόν Γ 200 580€ Υπηρεσία Α 2.000 30€ Υπηρεσία Β 30.000 24€ 1. Υπολογίστε το ΑΕΠ της χώρας. 2. Ποιο θα ήταν το κατά κεφαλή ΑΕΠ αν ο πλυθησμός της χώρας ήταν 10.000 κάτοικοι.

ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές (ονομαστικό) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές (πραγματικό) ΑΣΚΗΣΗ 2 Έτος Επίπεδο Τιμών (€) Δείκτης τιμών (%) ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές (ονομαστικό) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές (πραγματικό) 2005 10 5.000€ 2006 15 10.000€ 2007 16 12.000€ 2008 18 1. Συμπληρώστε τα κενά και σχολιάστε την πορεία του ΑΕΠ της χώρας.

ΑΣΚΗΣΗ 3 Υπολογίστε το ΑΕΠ και κ.κ. ΑΕΠ της χώρας με πληθυσμό 100.000 κατοίκους από τα κάτωθι μακροοικονομικά δεδομένα: Κατανάλωση 214.000.000€ Επένδυση 32.000.000€ Δημόσιες δαπάνες 187.000.000€ Εισαγωγές 24.000.000 Εξαγωγές 55.000.000€

ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2011 ΑΣΚΗΣΗ 4 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2011 ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΣΟΔΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΞΟΔΑ Φόροι 250.000€ Παιδεία 13.000€ Ενοίκια 34.000€ Άμυνα 223.000€ Κέρδη 82.000€ Υγεία 181.000 Πώληση περιουσιακών στοιχείων 73.000€ Υποδομές 22.000€ Ο προϋπολογισμός της χώρας είναι ελλειμματικός ή πλεονασματικός; Πόσο είναι το έλλειμμα ή πλεόνασμα;

ΑΣΚΗΣΗ 5 ΑΕΠ χώρας Δημόσιο Χρέος χώρας Χρεός ως ποσοστό ΑΕΠ 130.450.000.000 91.780.000.000 145.230.000.000 112.450.000.000 162.320.000.000 150.930.000.000 159.780.000.000 160.420.000.000 167.210.000.000 190.630.000.000 Υπολογίστε το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ και σχολιάστε την πορεία του.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΘΝΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΑΕΠ EΘΝΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ ΕΓΧΩΡΙΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ-ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΣΟΔΑ ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ-ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ