Θεσμοί προσχολικής αγωγής στην Ευρώπη Ενότητα 1 η : Αντικείμενο και εννοιολογικοί προσδιορισμοί Παντελής Κυπριανός Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η. 1

Σκοποί ενότητας Συγκριτική Ιστορία του θεσμού της προσχολικής αγωγής στην Ελλάδα και στην Ευρώπη με έμφαση σε τρείς πτυχές: του παιδιού, των παιδαγωγών και της οικογένειας Κατάσταση του θεσμού σήμερα διεθνώς, ιδιαίτερα στην Ευρώπη Επιδράσεις της προσχολικής αγωγής στην εν γένει ανάπτυξη του παιδιού (γνωστική, ηθική, κοινωνική….) 2

Περιεχόμενα ενότητας Έννοιες και πράγματα Η προσχολική εκπαίδευση ως δίκτυο Ιδιαιτερότητες της προσχολικής αγωγής 3

Έννοιες και πράγματα Ποικιλία όρων τόσο στο παρελθόν όσο και σήμερα για το θεσμό. Αυτό δείχνει τη διαφορετική εικόνα που έχουμε για το περιεχόμενό του και τις κατά καιρούς αλλαγές στις αντιλήψεις μας για το παιδί και το θεσμό. 4

Έννοιες και πράγματα Χρήση πολλών όρων Στο παρελθόν (Άσυλο, μητρικό σχολείο, παιδικός κήπος) Σήμερα Νηπιαγωγείο –νήπιο Προσχολική Αγωγή Πρωτο-σχολική εκπαίδευση Προ-δημοτική εκπαίδευση Ανάλυση των παραπάνω όρων 5

Η προσχολική εκπαίδευση ως δίκτυο Δίκτυο σχέσεων και περιβάλλοντα Όπως όλοι οι θεσμοί της τυπικής εκπαίδευσης (δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο, πανεπιστήμιο) η προσχολική εκπαίδευση μπορεί να εννοιολογηθεί ως δίκτυο έξι στοιχείων που λειτουργούν στο πλαίσιο του εθνικού και του διεθνούς περιβάλλοντος. Κάθε στοιχείο αλληλεπιδρά με τα υπόλοιπα (βλέπε εικόνα 1) 6

Η προσχολική εκπαίδευση ως δίκτυο Εικόνα 1 7

Ιδιαιτερότητες της προσχολικής αγωγής Παράγοντες που συντελούν στην διαμόρφωση της προσχολικής αγωγής 8

Ιδιαιτερότητες της προσχολικής αγωγής Παιδί. Κυρίως η ηλικία. Αυτό σημαίνει δύο πράγματα. 1. Ηλικιακά Προσδιορισμένη γνωστική ανάπτυξη. 2. Ειδική σχέση με τους ενήλικες, εκπαιδευτικούς και γονείς κατά πρώτον. Η ηλικία αποτυπώνεται ιδιαίτερα σε δύο άλλους τομείς. 1. Τον Χώρο και τη διαμόρφωσή του. Είναι προφανές ότι τόσο η ανάγκη σε ερεθίσματα και επικοινωνία όσο και η σωματική διάπλαση του παιδιού επιβάλλουν ειδική διαμόρφωση του χώρου έτσι ώστε να μπορεί να ικανοποιήσει στοιχειωδώς την αναγκαιότητα για αυτενέργεια. 2. Λόγω της ηλικίας του παιδιού, η προσχολική αγωγή επηρεάζεται λιγότερο από το διεθνές και εθνικό περιβάλλον, ιδιαίτερα σε θέματα κατάρτισης και εργασίας. Αντίθετα μπορεί να υπόκειται σε ισχυρές ιδεολογικές πιέσεις. 9

Τέλος ενότητας Αντικείμενο και εννοιολογικοί προσδιορισμοί 10

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 11

Βιβλιογραφία Κυπριανός, Π. (2004), Συγκριτική ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης, Βιβλιόραμα, Αθήνα. Κυπριανός Π. (2007), Παιδί, Οικογένεια, Κοινωνία. Ιστορία της προσχολικής αγωγή από τις απαρχές έως τις μέρες μας, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα Πιαζέ, Ζ. (1988), Η ψυχολογία της νοημοσύνης, Καστανιώτης, Αθήνα. 12

Σημειώματα 13

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Κυπριανός Παντελής. «Θεσμοί Προσχολικής Αγωγής στην Ευρώπη». Έκδοση: 1.0. Αθήνα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 15

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 16

Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Οποιοδήποτε έργο δεν αναφέρεται, έχει δημιουργηθεί από το διδάσκοντα του μαθήματος ή/και την Τμηματική Ομάδα Εργασίας και παρέχεται με την ίδια άδεια CC BY-NC-SA