Μετεγχειρητικές επιπλοκές ΤΕΙ Λάρισας Δ. Παπαγόρας Τμήμα νοσηλευτικής

Προεγχειρητική εκτίμηση Χειρουργική επέμβαση Μετεγχειρητική παρακολούθηση Μετεγχειρητικές επιπλοκές

Ο στόχος κάθε χειρουργικής επέμβασης: επίλυση του προβλήματος + ανεπίπλεκτη – ομαλή ανάρρωση Ομαλή ανάρρωση = επάνοδος του ασθενούς στη προηγούμενη κατάσταση του

Κριτήρια ομαλής ανάρρωσης Επάνοδος των λειτουργιών των οργανικών συστημάτων αναπνευστικό:απουσία λοίμωξης πεπτικό: διατροφή – κενώσεις ουροποιητικό:ούρηση τραύμα:επούλωση μυοσκελετικό:κινητικότητα ΚΝΣ:διαύγεια Καρδιαγγειακό:πίεση σφύξεις

Μετεγχειρητική παρακολούθηση Υποστηρίζει την ομαλή ανάρρωση Αναλγησία Χορήγηση υγρών Προληπτική χορήγηση αντιβιοτικών Προληπτική χορήγηση αντιπηκτικών Φυσικοθεραπεία Άρτια εκτέλεση χειρουργική επέμβασης Σωστή επιλογή αναισθησίας

Μετεγχειρητικές επιπλοκές Οποιαδήποτε απόκλιση από την αναμενόμενη μετεγχειρητική πορεία Φυσική συνέπεια ( after effect) Αποτυχία θεραπείας (failure to cure)

Μετεγχειρητική επιπλοκή Η βαρύτητα της επιπλοκής είναι συνάρτηση της πολυπλοκότητας της χειρουργικής επέμβασης της γενικής κατάστασης του ασθενούς

Μετεγχειρητικές επιπλοκές Απόκλιση από την μετεγχειρητική πορεία Νοσηρότητα Θνητότητα

Μετεγχειρητικές Επιπλοκές προδιαθεσικές παράμετοι Γενικοί προδιαθεσικοί παράγοντες (+ φάρμακα, μεταγγίσεις) Παθολογικό υπόστρωμα νόσου Χειρουργική επέμβαση

Μετεγχειρητική επιπλοκές Μη ειδικές με την επέμβασηΕιδικές με την επέμβαση Χειρουργικό τραύμα Χειρουργικό πεδίο (Αιμορραγία Διαταραχές επούλωσης Λοίμωξη) Ατελεκτασία Ουρολοίμωξη Επιπολής θρομβοφλεβίτιδα Νεφρική ανεπάρκεια Καρδιαγγειακές επιπλοκές Φλεβικό θρομβοεμβολικό σύνδρομο Επιπλοκές από το ΚΝΣ Μετεγχειρητικός ειλεός Σήψη

Μετεγχειρητικές επιπλοκές γενικοί επιβαρυντικοί παράγοντες Τιμές αλβουμίνης Ηλικία Πολυπλοκότητα επέμβασης Επείγουσα κατάσταση Νεοπλασίες Ουρία πλάσματος Απώλεια βάρους τους τελευταίους μήνες Σακχαρώδης διαβήτης Παχυσαρκία Φυσική και λειτουργική κατάσταση του ασθενούς Λευκοκυττάρωση – λευκοπενία Νόσος τελικού σταδίου Φάρμακα Μεταγγίσεις

Πρόληψη επιπλοκών Προεγχειρητική εκτίμηση Χειρουργική επέμβαση Μετεγχειρητική παρακολούθηση Βελτίωση Καταστάσεων (διακοπή καπνίσματος) Πρόληψη

Μετεγχειρητικές επιπλοκές Καλή ενημέρωση Ρεαλιστική κατανόηση εκ μέρους του ασθενούς Συνεργασία – εμπιστοσύνη ασθενούς και ιατρού

Μετεγχειρητικές επιπλοκές Οι μτχ επιπλοκές πρέπει να προλαμβάνονται –αποφεύγονται Κατάλληλη επέμβαση για τον κατάλληλο ασθενή Να υπάρχει (επι)-γνώση για το επίπεδο της θνητότητας Έγκαιρη αναγνώριση - ολιστική αντιμετώπιση των μτχ επιπλοκων

Μετεγχειρητικές επιπλοκές: γενικοί προδιαθεσικοί παράγοντες μεγάλη ηλικία Κακοήθεια Περιφερική αγγειοπάθεια Καρδιαγγειακή νόσος Πνευμονική νόσος Νεφρική νόσος Πολυφαρμακία

Μετεγχειρητικέ επιπλοκές: γενικοί προδιαθεσικοί παράγοντες Καρδιαγγειακή νόσος Πνευμονολογικά προβλήματα Ο συνδυασμός των δυο επιβαρυντικών παραμέτρων αυξάνει γεωμετρικά τον κίνδυνο των επιπλοκών

Μετεγχειρητικές επιπλοκές: γενικοί παράγοντες κινδύνου σακχαρώδης διαβήτης Μεταβολικές διαταραχές (υπερ- υπο – γλυκαιμία, διαβητική κετοξέωση) Λοίμωξη (φαγοκυτταρική ικανότητα πολυμορφοπυρήνων κακή αιμάτωση περιφερικά) Διαταραχές επούλωσης Περιφερική αγγειακή νόσος Νεφρική ανεπάρκεια

Μετεγχειρητικές επιπλοκές: γενικοί προδιαθεσικοί παράγοντες παχυσαρκία Αναισθησιολογικές δυσκολίες (θέση ασθενούς, τοποθέτηση καθετήρων, αερισμός) Καρδιοαναπνευστική δυσλειτουργία Χειρουργικές δυσκολίες (παρασκευή αιμόσταση) (η απώλεια βάρους δυστυχώς δεν αποδείχτηκε παράμετρος μείωσης της νοσηρότητας)

Μετεγχειρητικές επιπλοκές: γενικοί παράγοντες κινδύνου φάρμακα Αντιβιοτικά Αναφυλακτοειδείς αντιδράσεις Αντίσταση μικροοργανισμών Ψευδομεμβρανώδης κολίτιδα Νεφρική ανεπάρκεια Ωτοτοξικότητα

Μετεγχειρητικές επιπλοκές: γενικοί παράγοντες κινδύνου φάρμακα Κορτικοστεροειδή Κινητικότητα / φαγοκυτταρική ικανότητα πολυμορφοπύρηνων Ευθραστότητα τριχοειδών αγγείων Υπολειμματική ανταπόκριση στο στρες της ασθένειας + χειρουργείου Καθυστερημένη διάγνωση Κυτοτοξικά + ανοσοκατασταλτικά φάρμακα

Μετεγχειρητικές επιπλοκές: γενικοί παράγοντες κινδύνου μετάγγιση Ασυμβατότητα Συνέπειες από την μακρόχρονη αποθήκευση (κακή οξυγονομεταφορά, αύξηση όξινης κιτρικής δεξτρόζης) Μετάδοση ιογενών νοσημάτων Ανοσοκαταστολή

Μετεγχειρητικές επιπλοκές: παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με το παθολογικό υπόστρωμα της νόσου Αποφρακτικό ίκτερος Διαταραχές πηκτικότητας Διαταραχές επούλωσης Ανοσοκαταστολή Διαταραχές νεφρικής λειτουργίας

Μετεγχειρητικές επιπλοκές: παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με το παθολογικό υπόστρωμα της νόσου Κακοήθεια Θρομβοφιλία (φλεβική θρομβοεμβολική νόσος) Διαταραχές επούλωσης

Μετεγχειρητικές επιπλοκές: παράγοντες που σχετίζονται με την χειρουργική επέμβαση Λαπαροενδοσκοπική χειρουργική Ορθοπεδική χειρουργική Χειρουργική άνω κοιλίας (ρήξη αναστόμωσης, αιμορραγία, χειρουργική λοίμωξη) Θωρακοχειρουργική Γυναικολογικές επεμβάσεις Παρατεταμένες επεμβάσεις

Μετεγχειρητικές επιπλοκές Γενικές (μετά από οποιαδήποτε επέμβαση) Ειδικές (σχετίζονται με την επέμβαση)

1ου βαθμού:οποιαδήποτε απόκλιση από τη αναμενόμενη φυσιολογική μετεγχειρητική πορεία που δεν απαιτεί κανενός είδους παρέμβαση (είτε φαρμακευτική*, χειρουργική ή ενδοσκοπική) *φάρμακα που όταν χορηγούνται δεν θεωρείται ότι υπήρξε επιπλοκή: αντιεμετικά, αντιπυρετικά, αναλγητικά, διουρητικά, ηλεκτρολύτες, φυσικοθεραπεία 2ου βαθμού:απαιτείται φαρμακευτική αγωγή (με εξαίρεση τα προαναφερόμενα φάρμακα) 3ου βαθμού:απαιτείται χειρουργική, ενδοσκοπική, ή υπό ακτινολογική υποβοήθηση παρέμβαση Βαθμός ΙΙΙα:παρέμβαση χωρίς γενική αναισθησία Βαθμός ΙΙΙβ:παρέμβαση υπό γενική αναισθησία 4ου βαθμού:απειλητική για την ζωή επιπλοκή που απαιτεί νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Παρακολούθησης Βαθμός IVα:ανεπάρκεια ενός οργάνου Βαθμός IVβ ανεπάρκεια πολλών οργάνων 5ου βαθμού:Θάνατος

Ατελεκτασία πνεύμονος Ουρολοίμωξη Επιπολής φλεβοθρόμβωση Μετεγχειρητικός ειλεός Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση

Γενικές Μετεγχειρητικές επιπλοκές φλεβική θρομβοεμβολική νόσος Παχυσαρκία Ηλικία Κακοήθεια Ορθοπεδικές επεμβάσεις Παρατεταμένος χρόνος χειρουργείου Ιστορικό φλεβοθρόμβωσης Αντισυλληπτικά 1000 χειρουργικές επεμβάσεις 100 επεισόδια φλεβικής θρομβοεμβολική νόσος 10 επεισόδια πνευμονικής εμβολής 1 θάνατος

Γενικές Μετεγχειρητικές επιπλοκές φλεβική θρομβοεμβολική νόσος Προφύλαξη !!!! Κινητοποίηση του ασθενούς μετεγχειρητικά Κάλτσες πρόληψης φλεβοθρόμβωσης Καλή ενημέρωση Αποτελεσματική αναλγησία Προφυλακτική χορήγηση αντιπηκτικών

Γενικές Μετεγχειρητικές επιπλοκές: επιπλοκές από το αναπνευστικό σύστημα Παράγοντες κινδύνου Κάπνισμα Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια Επεμβάσεις θώρακος Επεμβάσεις άνω κοιλίας (μέση τομή) Ηλικία

Μετεγχειρητικές Επιπλοκές Μη ειδικές με την επέμβαση Επιπλοκές Από το Αναπνευστικό Ατελεκτασία Πνευμονία Πνευμονίτιδα από εισρόφηση ΑRDS & ALI Πνευμονική Εμβολή

Μετεγχειρητικές Επιπλοκές Μη ειδικές με την επέμβαση Καρδιαγγειακές Επιπλοκές Αρτηριακή Υπέρταση Περιεγχειρητική Ισχαιμία και Έμφραγμα Καρδιογενές schock Αρρυθμίες Καρδιακή ανεπάρκεια

Μετεγχειρητικές Επιπλοκές Μη ειδικές με την επέμβαση Επιπλοκές από το ουροποιητικό Επίσχεση ούρων (> 7ώρες) PrerenalRenalPostrenal HemorrhageToxins (contrast, sepsis)Ureter ligation Hypovolemi a Drugs (aminoglycoside, amphotericin)Bladder dysfunction Cardiac failure Pigment nephropathy (myoglobin, hemoglobin) Urethral obstruction Dehydration Οξεία νεφρική ανεπάρκεια

Μετεγχειρητικές Επιπλοκές Μη ειδικές με την επέμβαση Επιπλοκές από το Γαστρεντερικό Σύστημα Μετεγχειρητικός ειλεός Αιμορραγία ανώτερου ή κατώτερου πεπτικού Ψευδομεμρβανώδης κολίτιδα

Μετεγχειρητικές Επιπλοκές Μη ειδικές με την επέμβαση Επιπλοκές από Κεντρικό Νευρικό Σύστημα Delirium Dementia Psychosis AEE

Μετεγχειρητικές Επιπλοκές Μη ειδικές με την επέμβαση Ωτορινολαρυγγολογικές Επιπλοκές Επίσταξη Παραρινοκολπίτιδα Κώφωση Παρωτίτιδα

Μετεγχειρητικές επιπλοκές: χειρουργική λοίμωξη Ενδογενή μικρόβια: Πηγή μόλυνσης χειρουργικών τομών Επεμβάσεις πεπτικού συστήματος: επιρρέπεια σε λοιμώξεις Κατηγοροποίηση τομών χειρουργικών επεμβάσεων ανάλογα με το ενδογενές φορτίο μικροοργανισμών Καθαρές επεμβάσεις: θυρεοειδής, βουβωνοκήλη Δυνητικά μολυσμένες: προγραμματισμένες επεμβάσεις πεπτικού Μολυσμένες επεμβάσεις: διάτρηση παχέως εντέρου Ρυπαρές επεμβάσεις: κοπρανώδης περιτονίτιδα Η συχνότητα επιμόλυνσης, νοσηρότητας, θνητότητας αυξάνει* από τις καθαρές προς τις ρυπαρές τομές – επεμβάσεις

Μετεγχειρητικές επιπλοκές: χειρουργική λοίμωξη *Ο κίνδυνος της χειρουργικής λοίμωξης αυξάνει σε Σακχαρώδη διαβήτη Λήψη κορτικοστεροειδών Προχωρημένη ηλικία Ανοσοκαταστολή Αιμάτωμα (ανεπαρκής αιμόσταση) Κακή θρέψη Αποφρακτικός ίκτερος

Μετεγχειρητικές επιπλοκές: χειρουργική λοίμωξη προφύλαξη Α. Εντόπιση ασθενών με αυξημένο κίνδυνο χειρουργικών λοιμώξεων Περιορισμός των παραγόντων κινδύνου (αν είναι εφικτό) Άρτια εκτέλεση χειρουργικής επέμβασης (αιμόσταση, αποφυγή δημιουργία τρίτων χώρων, αποστειρωμένο περιβάλλον) Προφυλακτική χορήγηση αντιβιοτικών Ξύρισμα περιοχής (ειδικές μηχανές, πριν από την χειρουργική επέμβαση)

Μετεγχειρητικές επιπλοκές: χειρουργική λοίμωξη προφύλαξη Εντόπιση το ασθενή με αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης Επιλογή κατάλληλου αντιβιοτικού σε σχέση με την επέμβαση Αποσαφήνιση ιστορικού αλλεργίας Χορήγηση αντιβιοτικού πριν από την εγχείρηση (maximum 1 h) Επανάληψη της δόσης αν η εγχείρηση > 3 ώρες Μια δόση είναι αρκετή Διακοπή του αντιβιοτικού υποχρεωτικά μετά από 24 ώρες

Μετεγχειρητικές επιπλοκές: χειρουργική λοίμωξη προφύλαξη Τα αντιβιοτικά δεν (πρέπει να) είναι υποκατάστατα -Άρτια – «ευγενική» χειρουργική τεχνική -Εξασφάλιση αιμόστασης -Αποφυγή «στραγγαλισμού ιστών» -Προσεκτική χρήση διαθερμίας

Μετεγχειρητικές επιπλοκές: χειρουργική λοίμωξη διάγνωση / θεραπεία Στοιχεία φλεγμονώδους αντίδρασης τραύματος Ερυθρότητα Πόνος Θερμότητα Οίδημα Εκροή πύου Διάνοιξη – παροχέτευση συλλογής

Ειδικές Μετεγχειρητικές επιπλοκές: ρήξη αναστόμωσης Απώλεια στεγανότητας της αναστόμωσης με αποτέλεσμα την διαφυγή εντερικού υλικού εντός της κοιλίας (α) διάσπαση ολική ή μεγάλης έκτασης (β) μικρή διάσπαση Μεγάλη ή μικρή διαφυγή εντερικού περιεχομένου

Αναστομώσεις Οισοφάγος – νήστιδα Οισοφάγος - παχύ έντερο Στομάχι λεπτό έντερο Λεπτό έντερο – λεπτό έντερο Λεπτό έντερο – παχύ έντερο Παχύ έντερο – παχύ έντερο Παχύ έντερο – ορθό

Ειδικές Μετεγχειρητικές επιπλοκές: ρήξη αναστόμωσης Υποθρεψία Μεγάλη ηλικία Ανοσοκαταστολή Ισχαιμία Φλεγμονή «Τάση αναστόμωσης»

Ειδικές Μετεγχειρητικές επιπλοκές: ρήξη αναστόμωσης κλινική εκδήλωση Πυρετός Μη ομαλή μετεγχειρητική πορεία Ειλεός (δυσπραγία πεπτικού) Συρίγγια Κοιλιακό άλγος

Μετεγχειρητικές επιπλοκές Ειδικές με την επέμβαση Επιπλοκές από το τραύμα Ύγρωμα (ορώδης συλλογή) [επεμβάσεις κινητοποίησης δέρματος] Αιμάτωμα (ασπιρίνη, διαταραχή πηκτικότητας, βήχας, υπέρταση) Διάσπαση τραύματος Λοίμωξη τραύματος

Διάσπαση τραύματος Μερικός ή πλήρης αποχωρισμός ορισμένων ή όλων των στιβάδων του εγχειρητικού τραύματος Εκσπλάγχνωση 1 – 3 % των ενδοκοιλιακών επεμβάσεων

Διάσπαση τραύματος Συστηματικοί παράγοντες Ηλικία Ανοσοκαταστολή Παχυσαρκία Κορτικοστεροειδή Σακχαρώδης διαβήτης Ουραιμία Ίκτερος Σήψη Καρκινική καχεξία

Διάσπαση τραύματος Τοπικοί παράγοντες Κακή τεχνική σύγκλεισης Αυξημένη ενδοκοιλιακή πίεση Καθυστέρηση επούλωσης τραύματος