ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ι Σχολικός εκφοβισμός και εθνοπολιτισμική ετερότητα: Μια διερεύνηση σε δημόσια σχολεία α’θμιας & β’θμιας εκπαίδευσης στην Κύπρο. Διδάσκων : Αναπληρωτής Καθηγητής Νικολάου Γεώργιος

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

σχολικός εκφοβισμός (bullying) Ένας μαθητής θεωρείται θύμα σχολικού εκφοβισμού όταν εκτίθεται συνεχώς και για μεγάλο χρονικό διάστημα σε αρνητικές πράξεις από έναν ή περισσότερους μαθητές. Ως αρνητική πράξη θεωρείται όταν κάποιος ηθελημένα προκαλεί ύβρη ή δυσανεξία σε κάποιον άλλο. Οι αρνητικές πράξεις μπορούν να εκδηλωθούν με φυσική επαφή, με λεκτικό τρόπο, με χειρονομίες ή με ηθελημένο αποκλεισμό από μία ομάδα. Επιπλέον, μεταξύ θύματος και θύτη θα πρέπει να υπάρχει διαφορά δύναμης, έτσι ώστε το θύμα να μην μπορεί να υπερασπισθεί τον εαυτό του. Ο σχολικός εκφοβισμός εκδηλώνεται χωρίς εμφανή πρόκληση. D. Olweus Ένας μαθητής θεωρείται θύμα σχολικού εκφοβισμού όταν εκτίθεται συνεχώς και για μεγάλο χρονικό διάστημα σε αρνητικές πράξεις από έναν ή περισσότερους μαθητές. Ως αρνητική πράξη θεωρείται όταν κάποιος ηθελημένα προκαλεί ύβρη ή δυσανεξία σε κάποιον άλλο. Οι αρνητικές πράξεις μπορούν να εκδηλωθούν με φυσική επαφή, με λεκτικό τρόπο, με χειρονομίες ή με ηθελημένο αποκλεισμό από μία ομάδα. Επιπλέον, μεταξύ θύματος και θύτη θα πρέπει να υπάρχει διαφορά δύναμης, έτσι ώστε το θύμα να μην μπορεί να υπερασπισθεί τον εαυτό του. Ο σχολικός εκφοβισμός εκδηλώνεται χωρίς εμφανή πρόκληση. D. Olweus

εθνοπολιτισμική ετερότητα & εκφοβισμός 1/3 Τις τελευταίες δεκαετίες έχει αυξηθεί το μεταναστευτικό ρεύμα από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες και τον αναπτυσσόμενο κόσμο προς τις χώρες της Μεσογείου, μεταξύ αυτών και την Κύπρο. Αυξημένη παρουσία αλλοδαπών μαθητών στα κυπριακά σχολεία όλων των βαθμίδων. Το φαινόμενο του bullying υπήρχε και πριν από το μεταναστευτικό ρεύμα. Αναρωτιόμαστε, ωστόσο, αν η αλλαγή της σύνθεσης του μαθητικού πληθυσμού επηρεάζει – και με ποιο τρόπο – το φαινόμενο.

εθνοπολιτισμική ετερότητα & εκφοβισμός 2/3 Υπάρχει διαφορά ως προς τη θυματοποίηση ανάμεσα σε γηγενείς και αλλοδαπούς μαθητές; Υπάρχει διαφορά ως προς το είδος του εκφοβισμού ανάμεσα στις δύο κατηγορίες; Σε ποιους μιλούν για το πρόβλημα οι γηγενείς και οι αλλοδαποί; – Το τελευταίο σημείο είναι σημαντικό για τη Συμβουλευτική στο σχολείο.

εθνοπολιτισμική ετερότητα & εκφοβισμός 3/3 Αντιφατικά ερευνητικά δεδομένα. – Δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ γηγενών και αλλοδαπών ως προς τη θυματοποίηση (Boulton, 1995; Eslea and Mukhtar, 2000; McKenny, Pepler, Craig and Connolly,2006; Fandrem et al., 2009). – Οι γηγενείς διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο θυματοποίησης (Hanish and Guerra, 2000; Strohmeier and Spiel, 2003; Strohmeier et. al 2008). – Οι εθν(οτ)ικές μειονότητες και οι αλλοδαποί διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο θυματοποίησης (Graham & Juvonen, 2002; von Grunigen et al., 2010).

MABE: Active and socially constructive methodology to fight against bullying  Συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Πρόγραμμα Δάφνη.  Ημερομηνία έναρξης: Ιανουάριος  Διάρκεια: 2 χρόνια.  Συντονιστής: University of Ca ' Foscari (Venice).  Στόχος: ευαισθητοποίηση ολόκληρης της σχολικής κοινότητας για την αντιμετώπιση του προβλήματος, με την ταυτόχρονη συμμετοχή μαθητών και εκπαιδευτικών.

συμμετέχοντες  ΕΛΛΑΔΑ (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) : Σλοβενία και Κύπρος.  ΡΟΥΜΑΝΙΑ : Ισπανία και Γαλλία.  ΙΤΑΛΙΑ : Γερμανία, Πορτογαλία και Βουλγαρία.

το δείγμα στην Κύπρο 1/2 4 Δημοτικά Σχολεία 2 Γυμνάσια

το δείγμα στην Κύπρο 2/2

συλλογή δεδομένων ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Εργαλεία:  Ερωτηματολόγια για γηγενή παιδιά.  Ερωτηματολόγια για αλλοδαπά παιδιά. Αναφορά σε όλες τις μορφές εκφοβισμού (φυσικός, λεκτικός, ψυχολογικός), όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (εκπαιδευτικούς, γονείς, συμμαθητές) και σε όλους τους χώρους.  Συνεντεύξεις για βοήθεια στην συμπλήρωση του ερωτηματολογίου (μικροί μαθητές, αλλόγλωσσοι). Ανάλυση:  Στατιστικό πακέτο SPSS.

ερωτήματα Εάν οι συμμετέχοντες:  έχουν βιώσει περιστατικό εκφοβισμού και τι μορφή είχε.  υπήρξαν θύματα εκφοβισμού.  έχουν εκφοβίσει ποτέ.  έχουν ποτέ αναζητήσει στήριξη και από ποιον. Αναζήτηση στατιστικά σημαντικών διαφορών ανάμεσα σε Κύπριους και Μη Κύπριους Μαθητές.

«Κατά τη γνώμη σου, στο σχολείο σου, υπάρχουν παιδιά που συμπεριφέρονται άσχημα στα παιδιά από άλλες χώρες;»

«Κατά τη γνώμη σου, με ποιο τρόπο κάποια παιδιά εκφοβίζουν τους αλλοδαπούς συμμαθητές σας στο σχολείο;» Στατιστική σημαντικότητα:  2. p=0,010 ( 39% - 54,2% )  4. p=0,018 ( 38% - 51,8% )  6. p=0,000 ( 19,4% – 41% )  7. p=0,005 ( 22% - 36,1% )

«Κατά τη γνώμη σου, υπάρχουν στο σχολείο σου παιδιά από άλλες χώρες που συμπεριφέρονται άσχημα στους Κύπριους μαθητές;» Στατιστική σημαντικότητα: p=0,037

«Πόσες φορές υπέστης άσχημη συμπεριφορά από Κύπριους ή αλλοδαπούς συμμαθητές σου κατά τους τελευταίους τρεις μήνες;»

«Πόσες φορές εσύ συμπεριφέρθηκες άσχημα σε Κύπριους ή αλλοδαπούς συμμαθητές σου κατά τους τελευταίους τρεις μήνες;»

Στο σχολείο μιλάς γι’ αυτό που σου συμβαίνει;

Σε ποιον προτιμάς να μιλάς στο σχολείο;

Έξω από το σχολείο μιλάς γι’ αυτό που σου συμβαίνει;

Σε ποιον προτιμάς να μιλάς εκτός σχολείου;

συμπεράσματα – συζήτηση 2/2  Επιβεβαίωση της υπόθεσης ότι η εθνοπολιτισμική διαφορά επηρεάζει την εμφάνιση του σχολικού εκφοβισμού, τουλάχιστον ως προς τη θυματοποίηση.  Οι αλλοδαποί μαθητές φαίνεται να θυματοποιούνται περισσότερο από τους γηγενείς.  Ο εκφοβισμός είναι κυρίως λεκτικός – ψυχολογικός και σπανιότερα εκδηλώνεται με σωματική βία.  Μέσα στο σχολείο, ο εκφοβισμός εκδηλώνεται κυρίως στις τουαλέτες.  Οι Κύπριοι μαθητές μιλούν για το πρόβλημά τους στο σχολείο.  Οι Μη Κύπριοι μαθητές μιλούν κυρίως στο σπίτι.  Κύπριοι και γηγενείς προτιμούν να μιλούν σε συμμαθητή τους που εμπιστεύονται.  Εκτός σχολείου, οι Κύπριοι μιλούν σε έμπιστό τους φίλο. Οι αλλοδαποί στους γονείς τους..

συμπεράσματα – συζήτηση 2/2 Χωρίς να έχουμε εμπειρικά δεδομένα, μπορούμε να υποθέσουμε ότι η γλώσσα δημιουργεί ανασχέσεις στους Μη Κύπριους μαθητές, ώστε να απευθυνθούν στους εκπαιδευτικούς όταν θυματοποιούνται. Στην Κύπρο υπάρχει ο θεσμός του βοηθού εκπαιδευτικού, αλλά δεν αξιοποιείται από τους Μη Κύπριους μαθητές. Το γενναιόδωρο δίκτυο κοινωνικής πρόνοιας της Κύπρου, το οποίο συμπεριλαμβάνει και τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, σε περιόδους κρίσης επιφέρει τη στοχοποίησή τους. Η Συμβουλευτική έχει πεδίο δράσης τόσο στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της επικοινωνίας όσο και σ’ αυτή της στήριξης των θυμάτων

Επίσης...  Τι γνωρίζεις σχετικά με τους Κύπριους/Μη Κύπριους συμμαθητές σου;  Οι Μη Κύπριοι συμμαθητές σου έχουν τι έχουν μάθει σχετικά με την Κύπρο χάρη σε σένα;  Γλώσσα.  Το Κυπριακό Ζήτημα.  Ιστορία του Νησιού.  Εκδρομές σε αξιοθέατα.  Φαγητό.  Ανάπαυση, ξεκούραση.  Γλώσσα.  Το Κυπριακό Ζήτημα.  Ιστορία του Νησιού.  Εκδρομές σε αξιοθέατα.  Φαγητό.  Ανάπαυση, ξεκούραση.  Γλώσσα.  Τραγούδια.  Φαγητό.  Παιχνίδια  Γλώσσα.  Τραγούδια.  Φαγητό.  Παιχνίδια

Επόμενα βήματα  Η ολοκλήρωση της επεξεργασίας των δεδομένων μας.  Η πρόταση στα σχολεία συγκεκριμένων πρακτικών για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!

Τέλος Ενότητας

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Σημειώματα

Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ.

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Αναπληρωτής Καθηγητής Νικολάου Γεώργιος. «ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ι. Σχολικός εκφοβισμός και εθνοπολιτισμική ετερότητα: Μια διερεύνηση σε δημόσια σχολεία α’θμιας & β’θμιας εκπαίδευσης στην Κύπρο». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1]