Αυτόνομο Νευρικό σύστημα ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ 22/29-3-16 Σπύρος Ευθυμιόπουλος Αυτόνομο Νευρικό σύστημα Συμπαθητικό και Παρασυμαπθητικό

Νευρικό Σύστημα Κεντρικό Νευρικό Σύστημα Περιφερικό Νευρικό Σύστημα (επεξεργάζεται και αποθηκεύει πλη- ροφορίες. Στέλνει εντολές στα όργανα Περιφερικό Νευρικό Σύστημα (μεταφέρει πληροφορίες από και προς το ΚΝΣ) Εγκέφαλος Νωτιαίος Μυελός Σωματικό (αισθητικό, Κινητικό) Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα Αδένες, αγγεία, όργανα Συμπαθητικό Παρασυμπαθητικό

ΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το συμπαθητικό σύστημα αποτελείται από: 1. Προγαγγλιακούς νευρώνες που εντοπίζονται μεταξύ των τμημάτων Τ1 και L2 του νωτιαίου μυελού. 2. Γαγγλιακούς νευρώνες που βρίσκονται κοντά στην σπονδυλική στήλη Η συμπαθητική αλυσίδα γαγγλίων που βρίσκεται και από τις δύο πλευρές της σπονδυλικής στήλης. Ελέγχουν όργανα στο τοίχωμα του σώματος, στην θωρακική κοιλότητα και τα άκρα Στα προσπονδυλικά γάγγλια Οι νευρώνες τους νευρώνουν ιστούς και όργανα στην κοιλιοπυελική χώρα Προγαγγλιακοί νευρώνες μπορεί επίσης να συνάπτονται στο μυελό των επινεφριδίων

Συμπαθητική αλυσίδα και προσπονδυλικά γάγγλια

Η ΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ 2. Αναπτύσσουν παράπλευρους Οι προ-γαγγλιακοί νευράξονες εξέρχονται από το νωτιαίο μυελό μέσω της κοιλιακής ρίζας και μπορεί να: 1. Συνάπτονται σε γαγγλιακούς νευρώνες που βρίσκονται στην συμπαθητική αλυσίδα γαγγλίων και ελέγχουν όργανα στο τοίχωμα του σώματος, στην θωρακική κοιλότητα και τα άκρα 2. Αναπτύσσουν παράπλευρους νευράξονες που κινούνται ουραία ή κεφαλικά και συνάπτονται με γαγγλιακούς νευρώνες σε άλλα νευροτόμια.

Οι προγαγγλιακοί νευράξονες εξέρχονται από το νωτιαίο μυελό μέσω της κοιλιακής ρίζας και μπορεί να: Συνάπτονται με γαγγλιακούς νευρώνες που βρίσκονται σε προσπονδυλικά γάγγλια και νευρώνουν ιστούς και όργανα στην κοιλιοπυελική χώρα

Οι προγαγγλιακοί νευράξονες εξέρχονται από το νωτιαίο μυελό μέσω της κοιλιακής ρίζας και μπορεί να συνάπτονται απευθείας με χρωμιόφιλα κύτταρα του μυελού των επινεφριδίων

ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 1. Προετοιμάζει το σώμα για κρίση 2. Αυξάνει τον μεταβολικό ρυθμό 3. Αυξάνει τον αναπνευστικό ρυθμό 4. Αυξάνει τον ρυθμό της καρδιάς και την πίεση του αίματος 5. Αυξάνει την διανοητική εγρήγορση 6. Μειώνει την πέψη και ούρηση

ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΕΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ   Οι προγαγγλιακοί νευρώνες χρησιμοποιούν ακετυλοχολίνη που δρα μέσω νικοτινικών υποδοχέων και η επίδραση τους είναι πάντα διεγερτική. Οι συμπαθετικοί γαγγλιακοί νευρώνες χρησιμοποιούν: Νορεπινεφρίνη που δρα μέσω α (α1 και α2) και β (β1 και β2) αδρενεργικών υποδοχέων. Οι α1 αυξάνουν την απελευθέρωση ασβεστίου από το ΕΔ και η επίδραση είναι διεγερτική. Οι α2 μειώνουν τα ενδοκυττάρια επίπεδα του cAMP και η επίδραση είναι ανασταλτική. Διέγερση των β υποδοχέων αυξάνει την παραγωγή του cAMP. Η επίδραση των β1 είναι διεγερτική και των β2 είναι ανασταλτική. Ακετυλοχολίνη που δρά μέσω μουσκαρινικών υποδοχέων. ΝΟ. Νευροπεπτίδιο Y (NPY).

ΠΑΡΑΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το παρασυμπαθητικό σύστημα αποτελείται από: 1. Προγαγγλιακούς νευρώνες στο στέλεχος του εγκεφάλου και στην ιερή μοίρα του νωτιαίου μυελού. 2. Γαγγλιακούς νευρώνες μέσα η στην άμεση γειτονιά οργάνων.   Οι προγαγγλιακές ίνες του παρασυμπαθητικού συστήματος αποκλίνουν λιγότερο (1-6 η 8) από τις προγαγγλιακές ίνες του συμπαθητικού συστήματος (1-32). Οι προγαγγλιακοί νευρώνες νευρώνουν γαγγλιακούς νευρώνες ενός γαγγλίου που νευρώνουν ένα όργανο. Έτσι οι επιδράσεις της ενεργοποίησης του παρασυμπαθητικού είναι περισσότερο ειδικές και εντοπισμένες στο χώρο από αυτές του συμπαθητικού.

ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 1. Προετοιμάζει το σώμα για ηρεμία- χαλάρωση 2. Μειώνει τον μεταβολικό ρυθμό 3. Μειώνει τον αναπνευστικό ρυθμό 4. Μειώνει τον ρυθμό της καρδιάς Και την πίεση του αίματος 5. Προωθεί την πέψη και ούρηση

ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΕΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΠΑΡΑΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ   Όλοι οι προγαγγλιακοί και γαγγλιακοί νευρώνες του παρασυμπαθητικού συστήματος χρησιμοποιούν ακετυλοχολίνη η οποία δρα μέσω νικοτινικών και μουσκαρινικών υποδοχέων. Πολλοί παρασυμπαθητικοί νευρώνες εκλύουν επίσης νευροπεπτίδια όπως το αγγειοδραστικό πεπτίδιο (VIP).

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Αν και ορισμένα όργανα νευρώνονται μόνο από ένα από τα δυο συστήματα, τα πιο ζωτικά όργανα νευρώνονται τόσο από το συμπαθητικό όσο και από το παρασυμπαθητικό. Σε αυτή την περίπτωση έχουν συνήθως αντίθετες επιδράσεις.   Όργανο/Δομή Συμπαθητική Παρασυμπαθητική Δράση Δράση Κόρη οφθαλμού Διαστολή Συστολή Καρδιακός ρυθμός Αύξηση Μείωση Σφιγκτήρες Πεπτικού Σύσπαση Χαλάρωση

T1-L2 S2-s4 Στέλεχος Ιερή μοίρα Θωρακική Οσφυική μοίρα Κοντή ίνα Ιερή μοίρα Θωρακική Οσφυική μοίρα Κοντή ίνα Μακριά ίνα Ach+ Μακριά ίνα Ach+ Κοντή ίνα NE+/- Ach+/- Προετοιμάζει το σώμα για κρίση Αυξάνει τον μεταβολικό ρυθμό Αυξάνει τον αναπνευστικό ρυθμό Αυξάνει τον ρυθμό της καρδιάς Και την πίεση του αίματος Αυξάνει την διανοητική εγρήγορση Μειώνει την πέψη και ούρηση Προετοιμάζει το σώμα για ηρεμία- χαλάρωση Μειώνει τον μεταβολικό ρυθμό Μειώνει τον αναπνευστικό ρυθμό Μειώνει τον ρυθμό της καρδιάς Και την πίεση του αίματος Προωθεί την πέψη και ούρηση

ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ   Η λειτουργία του ΑΝΣ ρυθμίζεται από: 1. Κατιούσες οδούς από το εγκεφαλικό στέλεχος (δικτυωτό σχηματισμό, πυρήνες ραφής και του συμπλέγματος του υπομέλανα τόπου) 2. Αυτόνομα κέντρα όπως ο υποθάλαμος και το μεταιχμιακό σύστημα

Μεταγαγγλιονικές ίνες ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΩΜΑΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ + +- + +- Μεταγαγγλιονικές ίνες

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Fundamentals of Anatomy and Physiology, Fifth edition. Frederic H. Martini (2001). Published by Prentice-Hall, Inc. 2. Φυσιολογία του Ανθρώπου, 8η Έκδοση. Vander A., Sherman J., and Luciano D., (2001). Published by McGraw-Hill. Επιμέλεια Ελληνικής Έκδοσης Ν. Γελαδάς και Μ. Τσακόπουλος (Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης) 3. Fundamental Neuroscience, Zigmond MJ., Bloom FE., Landis SC., Roberts JL., Squire LR., (1999). Academic Press 4. Αρχές Φυσιολογίας 2η έκδοση. Berne RM and Levy MN (1996). Επιμέλεια Ελληνικής Έκδοσης Ηλίας Κούβελας. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (1999). 5. Principles of Anatomy and Physiology, 9th Edition. Tortora GJ and Grabowski SR (2000). Published by John Wiley and Sons