ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ (CAPITAL BUDGETING) Επιμέλεια: Ειρήνη Μανωλοπούλου, Διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών, Διδάσκουσα Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων Πατρών σύμφωνα με το Π.Δ. 407/80

Εννοιολογικό πλαίσιο Ο προϋπολογισμός επενδύσεων κεφαλαίου αφορά στην διαδικασία κατά την οποία σχεδιάζονται οι δαπάνες μιας επιχείρησης σε μακροπρόθεσμα περιουσιακά στοιχεία τα οποία θα χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή ενός αγαθού ή μιας υπηρεσίας.  Αναφέρεται στην ανάλυση επενδυτικών σχεδίων από μια επιχείρηση και στην απόφαση αποδοχής ή απόρριψής τους. Ο προϋπολογισμός επενδύσεων κεφαλαίου περιλαμβάνει τις εξής διαδικασίες: Εξεύρεση επενδυτικών προτάσεων. Εκτίμηση πρόσθετων ταμειακών ροών της κάθε επενδυτικής πρότασης. Αξιολόγηση επενδυτικών προτάσεων και επιλογή τους βασισμένη σ’ ένα κριτήριο αποδοχής.

Μέθοδος Καθαρής Παρούσας Αξίας (Net Present Value-NPV) H Καθαρή Παρούσα Αξία (Κ.Π.Α.) είναι η διαφορά μεταξύ της Παρούσας Αξίας των Καθαρών Ταμειακών Ροών (Κ.Τ.Ρ.-CF) και του Κεφαλαίου που απαιτείται για την απόκτηση τους (Κόστος Επένδυσης / Κο- CFο). Αλγεβρικά η Κ.Π.Α. υπολογίζεται από τον εξής τύπο:  Αν ΚΠΑ>0 τότε η επένδυση γίνεται αποδεκτή.  ΑΝ ΚΠΑ<0 τότε η επένδυση δεν γίνεται αποδεκτή.  Αν ΚΠΑ=0 τότε o επενδυτής είναι αδιάφορος. !!! Το προεξοφλητικό επιτόκιο= Απαιτούμενη Απόδοση =Κόστος Κεφαλαίου

Μέθοδος Καθαρής Παρούσας Αξίας (Net Present Value-NPV) Πλεονεκτήματα --Η μέθοδος χρησιμοποιεί καθαρές ταμειακές ροές και όχι καθαρά κέρδη. --Η μέθοδος αναγνωρίζει την διαχρονική αξία του χρήματος. --Η αποδοχή ενός προγράμματος με καθαρή παρούσα αξία θετική αυξάνει και την αξία της επιχείρησης. Μειονεκτήματα --Η μέθοδος απαιτεί την ακριβή πρόβλεψη των μελλοντικών ταμειακών ροών (στην πραγματικότητα όχι τόσο απλή διαδικασία). --Η μέθοδος υποθέτει ότι το προεξοφλητικό επιτόκιο είναι σταθερό καθ’ όλη τη διάρκεια της επένδυσης (συχνά υπόθεση μη ρεαλιστική).

Μέθοδος Καθαρής Παρούσας Αξίας (Net Present Value-NPV) Παράδειγμα Έστω ότι η επιχείρηση ΧΧ σχεδιάζει να επενδύσει σ’ ένα πρόγραμμα με αρχικό κόστος € Έστω ότι αναμένονται οι πρόσθετες ταμειακές ροές που ακολουθούν και το προεξοφλητικό επιτόκιο είναι 10%. ΚΠΑ (ΝPV) = /(1+10%)^ /(1+10%)^ /(1+10%)^3= ,32=-2.103,68 <0 H επένδυση δεν γίνεται αποδεκτή. ΈτηΠρόσθετες ταμειακές ροές 1€ € €

Μέθοδος Εσωτερικού Βαθμού Απόδοσης (ΕΒΑ-Internal Rate of Return -IRR) O Εσωτερικός Βαθμός Απόδοσης (ΕΒΑ-IRR) είναι το προεξοφλητικό επιτόκιο το οποίο μηδενίζει την Καθαρά Παρούσα Αξίας μιας επένδυσης.  Αναφέρεται στο βαθμό απόδοσης που αναμένουμε από μια επένδυση. Είναι ουσιαστικά το εσωτερικό επιτόκιο που υπονοεί μια σειρά ΚΤΡ (CF). Αλγεβρικά o ΕΒΑ υπολογίζεται από τον εξής τύπο:  Αν ΕΒΑ (IRR)>i τότε η επένδυση γίνεται αποδεκτή.  ΑΝ ΕΒΑ(IRR)<i τότε η επένδυση δεν γίνεται αποδεκτή.  Αν ΕΒΑ(IRR)=i τότε o επενδυτής είναι αδιάφορος. i= ελάχιστη απαιτούμενη απόδοση/απόδοση καλύτερης εναλλακτικής

Μέθοδος Εσωτερικού Βαθμού Απόδοσης (EBA-Internal Rate of Return -IRR) Πλεονεκτήματα --Η μέθοδος χρησιμοποιεί καθαρές ταμειακές ροές και αναγνωρίζει την διαχρονική αξία του χρήματος. --Η μέθοδος δεν απαιτεί τον υπολογισμό της απαιτούμενης απόδοσης στην αρχή της διαδικασίας, αλλά στο τέλος διευκολύνοντας τα στελέχη. Μειονεκτήματα --Η μέθοδος απαιτεί την ακριβή πρόβλεψη των μελλοντικών ταμειακών ροών (στην πραγματικότητα όχι τόσο απλή διαδικασία). --Η μέθοδος υποθέτει ότι οι μελλοντικές ταμειακές εισροές επανεπενδύονται με επιτόκιο ίσο με το IRR. --Η μέθοδος υποθέτει διαφορετικά επιτόκια επανεπένδυσης για διαφορετικά προγράμματα της ίδιας επιχείρησης, παρότι οι προοπτικές επανεπένδυσης είναι κοινές. --Η μέθοδος μπορεί να οδηγήσει σε πολλαπλά αποτελέσματα.

Μέθοδος Εσωτερικού Βαθμού Απόδοσης (EBA-Internal Rate of Return -IRR) Παράδειγμα Έστω ότι η επιχείρηση ΧΧ σχεδιάζει να επενδύσει σ’ ένα πρόγραμμα με αρχικό κόστος € Έστω ότι αναμένονται οι πρόσθετες ταμειακές ροές που ακολουθούν και το προεξοφλητικό επιτόκιο είναι 12%. Για τον εσωτερικό βαθμό απόδοσης ισχύει: /(1+EBA)^ /(1+EBA)^ /(1+EBA)^3=0 άρα ΕΒΑ= 12,85% >12% Η επένδυση γίνεται αποδεκτή. ΈτηΠρόσθετες ταμειακές ροές 1€ € €

ΚΠΑ ή ΕΒΑ? Συμβατικές επενδύσεις (το αρχικό κεφάλαιο ακολουθείται από θετικές, μη αρνητικές καθαρές ταμειακές ροές) Η ΚΠΑ και ο ΕΒΑ οδηγούν στο ίδιο συμπέρασμα. Μη Συμβατικές επενδύσεις (το αρχικό κεφάλαιο ακολουθείται από θετικές και αρνητικές καθαρές ταμειακές ροές) Προτείνεται η χρήση της ΚΠΑ. Αμοιβαία αποκλειόμενες επενδύσεις Γενικότερα μεταξύ αμοιβαίων αποκλειόμενων επενδύσεων προτιμάται η επένδυση με την υψηλότερη ΚΠΑ ή τον υψηλότερο ΕΒΑ. Σε περίπτωση αντικρουόμενων αποτελεσμάτων μεταξύ ΚΠΑ και ΕΒΑ, προτείνεται η χρήση της ΚΠΑ καθώς δείχνει την αύξηση της περιουσίας των επενδυτών.

ΚΠΑ ή ΕΒΑ? Παράδειγμα (Συμβατική επένδυση) Έστω επένδυση σε ομόλογα διετούς διάρκειας από την οποία αναμένετε με βεβαιότητα € ευρώ στο τέλος του δεύτερου έτους. Ο εκδότης της ομολογίας απαιτεί σήμερα € Το κόστος ευκαιρίας του κεφαλαίου είναι 8,5%. Θα αγοράσετε την επένδυση; ΚΠΑ(NPV) = /(1+8,5%)^2= ,09=173,09 Η επένδυση γίνεται αποδεκτή. Για τον ΕΒΑ(IRR) ισχύει: /(1+EBA)^2=0 άρα ΕΒΑ=11,80%> 8,5%. Η επένδυση γίνεται αποδεκτή. ΚΟΙΝΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

ΚΠΑ ή ΕΒΑ? Παράδειγμα (Μη συμβατική επένδυση) Έστω ότι η επιχείρηση ΧΧ σχεδιάζει να επενδύσει σ’ ένα πρόγραμμα με αρχικό κόστος ευρώ. Έστω ότι αναμένονται οι πρόσθετες ταμειακές ροές που ακολουθούν και το προεξοφλητικό επιτόκιο είναι 15%. ΚΠΑ(NPV)= /(1+15%)^ /(1+15%)^2= = Η επένδυση δεν γίνεται αποδεκτή. Για τον ΕΒΑ (IRR) ισχύει: = /(1+ΕΒΑ)^ /(1+ΕΒΑ)^2=0 άρα ΕΒΑ1=30% και ΕΒΑ2=70%. Βάσει και των δύο ριζών η επένδυση γίνεται αποδεκτή (30%>15% και 70%>15%) ΑΝΤΙΚΡΟΥΟΜΕΝΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΈτοςΠρόσθετες ταμειακές ροές (22.100)

ΚΠΑ ή ΕΒΑ? Παράδειγμα (Αμοιβαία αποκλειόμενες επενδύσεις) Έστω ότι η επιχείρηση ΧΧ έχει να επιλέξει μεταξύ δύο αμοιβαία αποκλειόμενων επενδύσεων (Α και Β). Κόστος αρχικό Α=€2.000 και Κόστος αρχικό Β=€3.000 Έστω ότι αναμένονται οι πρόσθετες ταμειακές ροές που ακολουθούν και το προεξοφλητικό επιτόκιο είναι 9%. ΚΠΑ(Α)= /(1+9%)^1+800/(1+9%)^2+900/(1+9%)^3= ,51=10,51 ΚΠΑ (Β)= /(1+9%)^ /(1+9%)^ /(1+9%)^3= ,32= Επιλέγω την Β λόγω υψηλότερης ΚΠΑ. ΚΑΙ /(1+ΕΒΑ(Α))^1+800/(1+ΕΒΑ(Α))^2+900/(1+ΕΒΑ(Α))^3=0 άρα ΕΒΑ(Α)= 9,28% /(1+ΕΒΑ(Β))^ /(1+ΕΒΑ(Β))^ /(1+ΕΒΑ(Β))^3=0 άρα ΕΒΑ(Β)= 20,61%. Επιλέγω την Β λόγω υψηλότερου ΕΒΑ. Έτος Πρόσθετες ταμειακές ροές Α Πρόσθετες ταμειακές ροές Β

Τροποποιημένος Εσωτερικός Βαθμός Απόδοσης (Modified Internal Rate of Return-MIRR) O τροποποιημένος εσωτερικός βαθμός απόδοσης (MIRR) είναι το προεξοφλητικό επιτόκιο που εξισώνει την παρούσα αξία των εκροών με την παρούσα αξία της τελικής αξίας των εισροών. -Αν MIRR > απαιτούμενη απόδοση τότε επένδυση γίνεται αποδεκτή -Αν MIRR < απαιτούμενη απόδοση τότε επένδυση απορρίπτεται Πλεονεκτήματα --Ο τροποποιημένος εσωτερικός βαθμός απόδοσης υποθέτει ότι οι χρηματοροές επανεπενδύονται στο ίδιο κόστος κεφαλαίου ενώ ο ΕΒΑ υποθέτει ότι οι χρηματοροές επανεπενδύονται με κόστος τον ΕΒΑ της επένδυσης.

Μέθοδος της Μέσης Απόδοσης (Average Rate of Return) Η μέθοδος της Μέσης Απόδοσης δείχνει το ετήσιο καθαρό κέρδος το οποίο θα έχει κατά μέσο όρο μια επιχείρηση από την αποδοχή ενός επενδυτικού έργου. Μέση απόδοση= Μέσα ετήσια μελλοντικά καθαρά κέρδη/Αρχική επένδυση -Αν μέση απόδοση > απαιτούμενη απόδοση τότε επένδυση γίνεται αποδεκτή -Αν μέση απόδοση < απαιτούμενη απόδοση τότε επένδυση απορρίπτεται Πλεονεκτήματα --Η μέθοδος είναι απλή στον υπολογισμό της. Μειονεκτήματα --Η μέθοδος χρησιμοποιεί καθαρά κέρδη και όχι ταμειακές ροές. --Η μέθοδος αγνοεί τη διαχρονική αξία του χρήματος.

Μέθοδος της Περιόδου Επανείσπραξης (Payback period) Η μέθοδος της περιόδου επανείσπραξης (payback period) δείχνει το χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο ένα επενδυτικό έργο θα αποδώσει την αρχική του επένδυση. -Αν περίοδος επανείσπραξης<= επιθυμητή περίοδο επανείσπραξης τότε επένδυση γίνεται αποδεκτή -Αν περίοδος επανείσπραξης >επιθυμητή περίοδο επανείσπραξης τότε επένδυση απορρίπτεται Πλεονεκτήματα --Η μέθοδος είναι απλή στον υπολογισμό της. Μειονεκτήματα --Η μέθοδος αγνοεί τη διαχρονική αξία του χρήματος. --Η μέθοδος αγνοεί τις ταμειακές ροές που δημιουργούνται μετά την ανάκτηση της αρχικής επένδυσης.

Μέθοδος της Περιόδου Επανείσπραξης (Payback period) Παράδειγμα Έστω ότι η επιχείρηση ΧΧ σχεδιάζει να επενδύσει σ’ ένα πρόγραμμα με αρχικό κόστος € Έστω ότι αναμένονται οι πρόσθετες ταμειακές ροές που ακολουθούν και η μέγιστη επιθυμητή περίοδος επανείσπραξης ορίζεται στα 3 έτη. Τα πρώτα 2 έτη η επιχείρηση θα ανακτήσει = Το υπόλοιπο των ( ) θα ανακτήσει εντός του 3 ου έτους και θα είναι /70.000=0,43 έτη. Άρα η επένδυση ανακτάται σε διάστημα 2,43 έτη<3 έτη. Η επένδυση γίνεται αποδεκτή. ΈτοςΠρόσθετες ταμειακές ροές

Πηγές Βασιλείου Δ. και Ηρειώτης Ν. (2008) «Χρηματοοικονομική Διοίκηση-Θεωρία και Πρακτική», Εκδόσεις Rosili, Αθήνα Brealey R.A., Myers S.C. and Allen F., «Αρχές Χρηματοοικονομικής των Επιχειρήσεων», Utopia, 2013