Ενδοκρινολογικά Φαρμακα παθήσεων ενδοκρινών αδενων Χ Λιάπη Ενδοκρινολογος Αναπλ Καθηγήτρια Φαρμακολογιας Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

Υποθάλαμος GRH,CRH,TRH, LHRH, SRIH, PIF Ι Υπόφυση GH TSH, ACTH, FSH, LH, PRL, ADH Οκυτ Θυρεοειδης Τ3,Τ4 Παραθυρεοειδείς PTH Φλοιός επινεφριδίων Κορτιζόλη Πάγκρεας Ινσουλίνη, Γλυκαγόνη Γονάδες Ε2- Τεστοστερόνη

ΡΥΘΜΟΣ ΕΚΚΡΙΣΗΣ νυχθήμερος 20 4

ΡΥΘΜΟΣ ΕΚΚΡΙΣΗΣ μηνιαίος Υπόφυσιακές ορμόνες Κύκλος Ωοκυττάρου ωοθηκικές ορμόνες

ΡΥΘΜΟΣ ΕΚΚΡΙΣΗΣ σε σχεση με ηλικία

Ρύθμιση εκκρισης υποθαλαμικών ορμονών DΑDΑ 5HT ENDO NE PGL Παραδειγμα LHRH ή GnRH Ρύθμιση έκκρισης GnRH oscillator ή GnRh pulse generator Τροποποίηση έκκρισης GABA Γλουταμικό Οπιοειδή Ακετυλχολίνη Μελατονίνη Στεροειδή (-) Οιστρογονα (+) Έντονη άσκηση (-)

ΡΥΘΜΙΣΗ ΕΚΚΡΙΣΗΣ αξονα (υποθαλαμος- υπόφυση-περιφερικός αδένας) Παραδειγμα Μηχανισμού Παλίνδρομης ρυθμισης

ΡΥΘΜΙΣΗ ΕΚΚΡΙΣΗΣ αξονα (υποθαλαμος- υπόφυση-περιφερικός αδένας) TRH TSH T3 T4 παραδειγμα Υποθαλαμος Προσθια υπόφυση Θυρεοειδής Μηχανισμός Παλίνδρομης ρύθμισης

ΡΥΘΜΙΣΗ ΕΚΚΡΙΣΗΣ

Αφορά πιο πολύπλοκη ρυθμιση στην οποία συμμετεχουν η παραθορμόνη (PTH) και η βιταμίνη D ΡΥΘΜΙΣΗ ΕΚΚΡΙΣΗΣ Ασβεστιου PTH

RREAP-1 (RE) Η δράση των ορμονών επιτυγχάνεται με τη σύνδεση με τους υποδοχείς (και υπο- υποδοχείς) τους οι οποίοι είναι είτε στη μεμβράνη (πρωτεινικές ορμόνες) είτε στο κυτταρόπλασμα ή τον πυρήνα (αμίνες και στεροειδή). Παραδειγμα για υποδοχείς ορμονών στεροειδών

ΥΠΟΘΑΛΑΜΟΣ TSH ACTH PRL GH ADH OXYT FSH-LH LHRH GHRH PIF CRH TRH SRIH 1 2 ΥΠΟΦΥΣΗ 3 ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟΣ ΑΔΕΝΑΣ

ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΩΝ ΑΔΕΝΩΝ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΟΡΜΟΝΩΝ = ΥΠΟΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Επίπεδο βλάβης: 1.Υποθάλαμος 2. Υπόφυση 3. Περιφερικός αδένας ΥΠΕΡΕΚΚΡΙΣΗ ΟΡΜΟΝΩΝ= ΥΠΕΡΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Πηγη ορμονικής : 1.Υποθάλαμος υπερεκκρισης 2. Υπόφυση 3. Περιφερικός αδένας

ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΩΝ ΑΔΕΝΩΝ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΟΡΜΟΝΩΝ = ΥΠΟΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Θεραπευτική αντιμετώπιση : αντιμετώπιση του αιτίου και χορήγηση φυσικής ή συνθετικής ορμόνης σε δόση υποκατάστασης ΥΠΕΡΕΚΚΡΙΣΗ ΟΡΜΟΝΩΝ= ΥΠΕΡΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Θεραπευτική αντιμετώπιση : αντιμετώπιση του αιτίου και χορήγηση αναστολέων έκκρισης της ορμόνης

Υποθαλαμικές ορμόνες ΧΡΗΣΗ T R H G H R H GnR H CRH L H R H S R I F ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΥΠΟΦΥΣΗ Pituita =phlegm 1887: Minkowski 1900 Mutchinson:….. στην υπόφυση φαίνεται ότι έχουμε ένα είδος κέντρου που ελέγχει την αύξηση ολοκλήρου του σώματος, του οποίου η πάθηση εάν συμβεί νωρίς θα δώσει φαινόμενα γιγαντισμού και εάν συμβεί αργότερα συμπτώματα μεγαλακρίας. 1921: inj.υπόφυσης -> αύξηση – γοναδοτροφίνες 1927:(1909): Υποφυσεκτομή και συνέπειες (Smith) 1929: TSH (Aron, Loeb, Bassett) 1933: ACTH (Lollip) PRL (Riddle) FSH. LH. (Fevold) πιό συστηματική απομόνωση ορμονών η θεραπεία με GH πρόκληση ωορρηξίας με εκχύλισμα υπόφυσης 1962¨: 1η εγκυμοσύνη με γοναδοτροφίνες

ΥΠΟΘΑΛΑΜΟΣ TSH ACTH PRL GH ADH OXYT FSH-LH LHRH GHRH PIF CRH TRH SRIH ΥΠΟΦΥΣΗ GH Αυξητική ορμόνη

Ρυθμός εκκρισης GH

ΔΙΕΓΕΡΤΙΚΑ ΕΡΕΘΙΣΜΑΤΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ stress Ασκηση Υπνος Υπογλυκαιμία ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΑ GHRH L-DOPA Oρνιθίνη-Αργινίνη Ινσουλίνη

Ε μ μ ε σ ε ς δρασεις GH Αναβολικές μέσω IGFs σε - - σκελετό - αλλους ιστούς GH ΗΠΑΡ Αμεση δράση Εμμεση δράση Α μ ε σ ε ς δράσεις GH - Παραγωγή ΙGFs ( ήπαρ κ αλλού) - Διέργεση υδρόλυσης τριγλυκεριδίων σε λιπώδη ιστό - Διέργεση παραγωγής γλυκόζης Λιπώ δης ιστός

Ελλειψη αυξητικής ορμόνης (GH) ΥΠΟΦΥΣΙΑΚΟΣ ΝΑΝΙΣΜΟΣ ΑΙΤΙΑ Ιδιοπαθής ανεπάρκεια GH Καταστροφή υπόφυσης Ογκος υπόφυσης (π.χ αδένωμα) Ογκος περιοχής (π.χ Κρανιοφαρυγγίωμα) Φλεγμονη υπόφυσης (υποφυσίτις) Τραυματισμός υπόφυσης Αιμοχρωμάτωση κλπ

Υποφυσιακός νάνος και υποθυρεοειδικός νάνος

Διερευνηση αιτιολογίας Χορήγηση GH Βιοσυνθετική αυξητική ορμόνη Ανεπιθ Ενέργειες Ανάπτυξη αντισωμάτων Σακχαρώδης Διαβήτης Ηπατωμα Α ντιμετώπιση Υποφυσιακού νανισμού

Kak;h Κακή χρήση GH

Χρήση GH σε ηλικιωμένους

Υπερέκκριση αυξητικής ορμόνης

ΥΠΟΘΑΛΑΜΟΣ TSH ACTH PRL GH ADH OXYT FSH-LH LHRH GHRH PIF CRH TRH SRIH Αδενωμα ΥΠΌΦΥΣΗς

ΓΙΓΑΝΤΙΣΜΟΣ Υπερέκκριση αυξητικής ορμόνης (προ σύγκλεισης επιφύσεων)

υπερέκκριση GH μετά σύγκλειση επιφύσεων ΜΕΓΑΛΑΚΡΙΑ

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΜΕΓΑΛΑΚΡΙΑΣ Τραχειά χαρακτηριστικά προσώπου Αύξηση μεγέθους στα χέρια και πόδια Αύξηση μεγέθους οργάνων Λέπτυνση μαλακών ιστών Αρθραλγίες Υπερβολική εφίδρωση Απομάκρυνση οδόντων Παθολογική δοκιμ.ανοχής γλυκόζης Υπέρταση

MΕΓΑΛΑΚΡΙΑ Αιφνίδιος θάνατος (φλεγμονώδεις και εκφυλιστικές αλλοιώσεις στο φλεβοκοιλιακό και περικομβικό νευρικό πλέγμα) ) ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΑ (ειδική  Υπέρταση (15%-50% μεγαλακρικών)  Αθηροσκλήρωση

ΥΠΟΘΑΛΑΜΟΣ TSH ACTH PRL GH ADH OXYT FSH-LH LHRH GHRH PIF CRH TRH SRIH Η υπεκκριση υποφυσιακού αδενώματος μπορεί να συνοδευεται απο ανεπάρκεια αλλων ορμονών

ΜΕΓΑΛΑΚΡΙΑ Θεραπευτική αντιμετώπιση  Μείωση GH  Αντιμετώπιση –Υπέρτασης –Καρδιακής ανεπάρκειας –Αρρυθμιών  Αντιμετώπιση υπολειτουργίας περιφερικών αδένων 

Θεραπεία Μεγαλακρίας Εγχείρηση Ακτινοθεραπεία Βρωμοκρυπτίνη Σωματοστατίνη Μείωση GH

Σωματοστατινη S R I H Πεπτίδιο Προ S R I H – 28 S R I H – 14 Υποδοχεις S R I H παντού S S T R1 S S T R 2 S S T R 3 S S T R 4 S S T R 5

S R I H φυσική Τ ½ ( 1 – 2 min ) G H αναστολή: T S H P R L Γλυκαγόνης Ι ν σ ο υ λ ί ν η ς Γ Ε Σ εκκρίσεων Ανεπιθύμητες ενέργειες δυσαπορρόφηφη + στεατόρροια δυσπεψία-υποχλωρυδρία χολολιθίαση-ήπια διάρροια Διακοπή χορήγησης φυσικής σωματοστατίνης Rebound υπερέκκριση GH απο αδένωμα

G H αδενώματα (θεραπεία) Οκταπεπτίδιο Παρεντερική χορήγηση ( SC ) Τ ½ > Τ ½ φυσικής S R I H Καταστέλλει εκλεκτικά > GH απο ινσουλίνη (μειώνει το εύρος και τον αριθμό εκκριτικών αιχμών GH) - Μακροχρόνια αποτελέσματα μετά διακοπή - Ο Κ Τ Ρ Ε Ο Τ Ι Δ Η (συνθετική SRIH

S R I H octreotide Eνδείξεις χορήγησης G H αδενώματα Καρκινοειδή Ογκοι V I P ( συμπτώματα εξάψεις διάρροια ηλεκτρολυτικές διαταραχες) Ανεπ.Ενέργειες από την οκτρεοτίδη Μείωση κινητικότητας Γαστρεντερικού (ΓΕΣ) -΄΄- εκκρίσεων ΓΕΣ δυσαπορρόφηση ναυτία μετεωρισμός Παροδικός διαβήτης

Σ ω μ α τ ο σ τ α τ ί ν η και ανάλογα SRIH Οκτρεοτίδη. Λαντρεοτίδη Βαπρεοτίδη Μακρας δρασης ανάλογα κάθε 3 εβδομάδες Ανεπ Ενεργ: Διάρροια Ναυτία 50% Κοιλιακά άλγη προοδευτική  Χολολιθίαση

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣHΣ S R I Η σε όγκους  Αναστολή έκκρισης GH, ινσουλίνης πεπτιδικών ορμονών κ.λ.π.  Άμεση ή έμμεση (μέσω GH) αναστολή αυξητικών παραγόντων όπως IGF-I  Αναστολή αγγειογέννεσης  Τροποποίηση ανοσολογικής απάντησης  Αμεση αντιμιτωτική δράση στους όγκους μέσω υποδοχέων SRIF

Ο κ τ ρ ε ο τ ί δ η Άλλη ενδειξη Κιρσοί οισοφάγου  ηπατική ροή Δρά σε λεία μυικά κύτταρα αρτηριών σύσπαση  πίεση ηπατικής φλέβας  έκκριση ουσιών που οδηγούν σε υπέρταση πυλαίας Χορήγηση 250μg bolus -> 250μg /h IV