Η Προστασία των Δικαιωμάτων των Επιβατών και η επικείμενη Τροποποίηση του Καν. (ΕΚ) 261/2004. Στρατής Γ. Γεωργιλάς, Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω, LL.M. (i) (Cantab.), G – H Chambers, Head of Chambers, Athens, GR

Εισαγωγικές Παρατηρήσεις: Από τις 210 δικαιοδοσίες (βάση δεδομένων ΙΑΤΑ) οι 59 έχουν θεσπίσει κάποιο καθεστώς προστασίας των επιβατών. Εσχάτως, Αργεντινή, Βραζιλία, Καναδάς, Ισραήλ, Μολδαβία, Νιγηρία, Τουρκία, Φιλιππίνες και ΗΠΑ υιοθέτησαν σχετική νομοθεσία. Η Ε.Ε. και το Μεξικό πρόκειται να τροποποιήσουν εν ισχύι καθεστώς. ΕΑΕ, AΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Η αντίδραση του ICAO Ζητήματα προστασίας των επιβατών είχαν συζητηθεί σ’ επίπεδο Επιτροπών Εργασίας, χωρίς να παραχθεί κάποιο νομικά δεσμευτικό κείμενο. Μάιος 2013: η ΙΑΤΑ πρότεινε εγγράφως στον ICAO την υιοθέτηση καταλόγου αναπαλλοτρίωτων & θεμελιωδών αρχών για την προστασία των επιβατών – 11 Σημεία της ΙΑΤΑ. ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Τα 11 Σημεία της ΙΑΤΑ (Σύνοψη) Οι θεμελιώδεις αρχές πρέπει: να είναι σαφείς και σε αρμονία προς τις υπάρχουσες διεθνείς συμβάσεις, ιδίως Μ1999, να υπογραμμίζουν τον κεντρικό ρόλο της αγοράς, επιτρέποντας στους επιβάτες να επιλέξουν τον αερομεταφορέα που ανταποκρίνεται στο τιμολογιακό και υπηρεσιακό επίπεδο των προσδοκιών τους, να παρέχουν στους επιβάτες το δικαίωμα επαναδρομολόγησης, επιστροφής χρημάτων ή αποζημίωσης, στις περιπτώσεις άρνησης επιβίβασης και ακύρωσης πτήσης, όταν οι συνθήκες βρίσκονται εντός του κύκλου ευθύνης των αερομεταφορέων, να παρέχουν στους επιβάτες το δικαίωμα επαναδρομολόγησης, επιστροφής χρημάτων ή φροντίδας και προστασίας, στις περιπτώσεις καθυστέρησης, όταν οι συνθήκες βρίσκονται εντός του κύκλου ευθύνης των αερομεταφορέων, ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Τα 11 Σημεία της ΙΑΤΑ (Συνέχεια) Οι θεμελιώδεις αρχές πρέπει: να ενθαρρύνουν την πρόσβαση των επιβατών στην πληροφόρηση των νομίμων και συμβατικών δικαιωμάτων τους, να διασφαλίζουν ανάλογη βοήθεια σε άτομα μειωμένης κινητικότητας και αποτελεσματικές διαδικασίες υποβολής παραπόνων, να τηρούν την αρχή της αναλογικότητας και ν’ αναγνωρίζουν τις καταστάσεις πέραν του ελέγχου των αερομεταφορέων, όταν υλοποιούν δικαιώματα των επιβατών, να είναι συγκρίσιμες προς το νομικό καθεστώς που ισχύει για άλλα είδη μεταφοράς, να διασφαλίζουν ότι οι προβλεπόμενες υποχρεώσεις που σχετίζονται με τη φροντίδα, τη βοήθεια και την αποζημίωση κατανέμονται δίκαια και με σαφήνεια, μεταξύ των διαφόρων εμπλεκομένων παρόχων υπηρεσιών. ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Ώρα για Τροποποίηση; Πρόταση γι’ αναθεώρηση ορισμένων διατάξεων του Κανονισμού (Μάρτιος 2013) με σκοπούς: την αυθεντική ερμηνεία «γκρίζων» διατάξεων, τη σύσταση νέων δικαιωμάτων, την ενίσχυση των διοικητικών – κυρωτικών μηχανισμών και την επιβολή αναλογικού ποσοτικού περιορισμού ευθύνης στην υποχρέωση πρόνοιας στις περιπτώσεις «εξαιρετικών συνθηκών». Θέση Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου & Επιτροπής Μεταφορών & Τουρισμού (21 Ιανουαρίου 2013). Υπερψηφίστηκε (5 Φεβρουαρίου 2014). Ιούνιος 2014: αναμένεται Συμβούλιο Υπουργών Μεταφορών για υιοθέτηση Θέσης (Γενική Προσέγγιση). ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Συγκριτική Επισκόπηση Προτάσεων Ευρ. Επιτροπής & Ευρ. Κοινοβουλίου Αυθεντική ερμηνεία «γκρίζων» περιοχών: Επιτροπή Οι Αερομεταφορείς υποχρεούνται να παράσχουν επιτόπου ουσιώδη πληροφόρηση της κατάστασης όχι αργότερα από 30 λεπτά μετά την προγραμματισμένη ώρα αναχώρησης. Η αόριστη νομική έννοια «εξαιρετικές συνθήκες» προσδιορίζεται με την υιοθέτηση ενδεικτικού περιπτωσιολογικού καταλόγου. Θεσπίζεται σχετική απαγόρευση της πρακτικής του non-show. Κοινοβούλιο Όμοια. Η αόριστη νομική έννοια «εξαιρετικές συνθήκες» προσδιορίζεται με την υιοθέτηση αποκλειστικού περιπτωσιολογικού καταλόγου. Όμοια. ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Συγκριτική Επισκόπηση (συν.) Αυθεντική ερμηνεία «γκρίζων» περιοχών: Επιτροπή Εξομοιώνονται με ματαιωθείσες πτήσεις εκείνες που εκτρέπονται σε Α/Λ διαφορετικό από αυτόν του προορισμού ή επιστρέφουν στον Α/Λ αναχώρησης. Το δικαίωμα παροχής βοήθειας σε περίπτωση καθυστ έ ρησης καθίσταται απαιτητό μετά από 2 ώρες. Κοινοβούλιο Όμοια. Το δικαίωμα παροχής βοήθειας σε περίπτωση καθυστ έ ρησης καθίσταται αμέσως απαιτητό. ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Συγκριτική Επισκόπηση (συν.) Αυθεντική ερμηνεία «γκρίζων» περιοχών: Επιτροπή Η υποχρέωση πρόνοιας καλύπτει και τις περιπτώσεις βλάβης του τάπητα του Α/Λ (αναψυκτικά, κλιματισμός, ιατρική φροντίδα, χρήση WC) και συνοδεύεται από δικαίωμα αποβίβασης των επιβατών σε περίπτωση καθυστέρησης πάνω από 5 ώρες. Κοινοβούλιο Σε περιπτώσεις tarmac delays, αν η καθυστέρηση ξεπερνά την 1 ώρα, ο αερομεταφορέας έχει υποχρέωση προνοίας (αναψυκτικά, κλιματισμός, ιατρική φροντίδα, χρήση WC). Όταν η καθυστέρηση φθάνει τις 2 ώρες, οι επιβάτες έχουν δικαίωμα αποβίβασης, εκτός αν υπάρχουν ζητήματα ασφάλειας. Στην περίπτωση καθυστέρησης 3 ωρών και πάνω, οι επιβάτες έχουν δικαίωμα αποζημίωσης, πτήσης επιστροφής και re- routing (reimbursement, return flight and rerouting), και πρέπει να ενημερωθούν σχετικά. ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Συγκριτική Επισκόπηση (συν.) Αυθεντική ερμηνεία «γκρίζων» περιοχών: Επιτροπή Δικαίωμα λήψης αποζημίωσης για μεγάλη καθυστέρηση: - ενδοκοινοτικές πτήσεις ή πτήσεις έως 3500 km, μετά από 5 ώρες καθυστέρηση, - πτήσεις 3500 – 6000 km, μετά από 9 ώρες καθυστέρηση, - πτήσεις πάνω από 6000 km, μετά από 12 ώρες καθυστέρηση Κοινοβούλιο Δικαίωμα λήψης αποζημίωσης για μεγάλη καθυστέρηση: - πτήσεις 2500 km ή λιγότερα, μετά από 3 ώρες καθυστέρηση - ενδοκοινοτικές πτήσεις πάνω από 2500 km και άλλες πτήσεις 2500 – 6000 km, μετά από 5 ώρες καθυστέρηση, - πτήσεις πάνω από 6000 km, 7 ώρες καθυστέρηση. ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Συγκριτική Επισκόπηση (συν.) Αυθεντική ερμηνεία «γκρίζων» περιοχών: Επιτροπή Σε περίπτωση που ο επιβάτης δεν προλαβαίνει να επιβιβασθεί σε πτήση ανταπόκρισης (connecting flight) και πρόκειται για μία σύμβαση αερομεταφοράς, εάν η απώλεια της ανταπόκρισης οφείλεται σε καθυστέρηση ή α λλαγή στο πρόγραμμα της αρχικής πτήσης: - Ο αερομεταφορέας της ανταπόκρισης υποχρεούται να παράσχει βοήθεια, εάν η αναμονή είναι μεγαλύτερη των 2 ωρών. - Ο αερομεταφορέας της πρότερης πτήσης ενέχεται προς αποζημίωση. - Το ύψος της αποζημίωσης ορίζεται λαμβανομένης υπόψει της διάρκειας της καθυστέρησης πέρα από τον προγραμματισμένο χρόνο άφιξης στον τελικό προορισμό. Κοινοβούλιο Εάν η απώλεια της ανταπόκρισης οφείλεται σε αλλαγή στο πρόγραμμα της αρχικής πτήσης ή καθυστέρηση 90 λεπτών ή παραπάνω: -Ο αερομεταφορέας της προηγούμενης πτήσης υποχρεούται να παράσχει βοήθεια. -Ο αερομεταφορέας της πρότερης πτήσης ενέχεται προς αποζημίωση. -Το ύψος της αποζημίωσης ορίζεται λαμβανομένης υπόψει της διάρκειας της καθυστέρησης πέρα από τον προγραμματισμένο χρόνο άφιξης στον τελικό προορισμό. ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Συγκριτική Επισκόπηση (συν.) Αυθεντική ερμηνεία «γκρίζων» περιοχών: Επιτροπή Εάν ο αερομεταφορέας δεν μπορεί να προωθήσει (re-route) τον επιβάτη με δικά του μέσα εντός 12 ωρών, οφείλει ν’ αποτανθεί σε άλλους αερομεταφορείς ή άλλα μέσα μεταφοράς. - Κοινοβούλιο Εάν ο αερομεταφορέας δεν μπορεί να προωθήσει (re-route) τον επιβάτη με δικά του μέσα εντός 8 ωρών, οφείλει ν’ αποτανθεί σε άλλους αερομεταφορείς ή άλλα μέσα μεταφοράς. Σε περίπτωση παραπομπής στο άρθ. 7 του Κανονισμού (δικαίωμα αποζημίωσης), το ποσό της αποζημίωσης πρέπει ν’ αποτιμάται ως εξής: € για ταξίδια μέχρι 2500 km ή λιγότερα, € για ταξίδια από 2500 km έως 6000 Km € για ταξίδια 6000 km ή περισσότερα. ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Συγκριτική Επισκόπηση (συν.) Αυθεντική ερμηνεία «γκρίζων» περιοχών: Επιτροπή - Κοινοβούλιο Σε περιπτώσεις ακύρωσης μίας πτήσης, το δικαίωμα επιλογής μεταξύ αποζημίωσης, re-routing ή συνέχισης του ταξιδιού αργότερα την ίδια ημέρα ή άλλη ημέρα ανήκει στον επιβάτη. ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Συγκριτική Επισκόπηση (συν.) «Νέα» Δικαιώματα υπέρ των Επιβατών: Επιτροπή Ανέξοδη διόρθωση των εσφαλμένων καταχωρηθέντων στοιχείων του επιβάτη έως και 48 ώρες πριν την προγραμματισμένη πτήση. Ανέξοδη δήλωση αξίας όλων των κινητών που μεταφέρονται - αντίστοιχη υποχρέωση διαφάνειας στις καταχωρήσεις αερομετ/φορέα (έμμεση επαύξηση ευθύνης Σ.Μ.1999) για επιτρεπόμενο βάρος αποσκευών & πρόσβασης σε μηχανισμό παραπόνων με εξουσία αποκατάστασης – ενοποιημένο PIR (property irregularity report). Κοινοβούλιο Όμοια ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Συγκριτική Επισκόπηση (συν.) «Νέα» Δικαιώματα υπέρ των Επιβατών: Επιτροπή Μικρά μουσικά όργανα μεταφέρονται υποχρεωτικά στην καμπίνα. - Κοινοβούλιο Μικρά μουσικά όργανα πρέπει να επιτρέπονται στην καμπίνα. Όταν ένας επιβάτης ακυρώνει μία πτήση, ο αερομεταφορέας υποχρεούται να του επιστρέψει τους φόρους που ο πρώτος έχει ήδη καταβάλει. Όταν ο αερομεταφορέας μεταφέρει την πτήση τουλάχιστον 3 ώρες πριν την προγραμματισμένη ώρα αναχώρησης, πρέπει να προσφέρει στους επιβάτες re- routing ή να καταβάλει αποζημίωση. ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Συγκριτική Επισκόπηση (συν.) «Νέα» Δικαιώματα υπέρ των Επιβατών: Επιτροπή - Κοινοβούλιο Σε περίπτωση ακύρωσης πτήσης λόγω πτώχευσης ή αναστολής δραστηριοτήτων του αερομεταφορέα, οι επιβάτες δικαιούνται αποζημίωση, πτήση επιστροφής στον τόπο αναχώρησης, re- routing και δικαίωμα πρόνοιας. Αντίστοιχα σε επιβάτες που δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα το ταξίδι τους οφείλεται αποζημίωση. ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Συγκριτική Επισκόπηση (συν.) Ενίσχυση Διοικητικών – Κυρωτικών Μηχανισμών: Επιτροπή Eπαύξηση του βαθμού ελέγχου και του συντονισμού/ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των εθνικών αρχών. Υποχρέωση αερομεταφορέων να διατηρούν και να εφαρμόζουν σαφείς διαδικασίες αντιμετώπισης παραπόνων και ν’ απαντούν στα αιτήματα/καταγγελίες εντός 2 μηνών. Κοινοβούλιο Όμοια ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Συγκριτική Επισκόπηση (συν.) Ενίσχυση των Διοικητικών – Κυρωτικών Μηχανισμών: Επιτροπή Θεσμοθέτηση εναλλακτικού τρόπου επίλυσης των διαφορών. Ρητή αναγνώριση του δικαιώματος αναγωγής (για ό,τι τυχόν καταβάλλουν οι αερομεταφορείς σε περιπτώσεις παροχής πρόνοιας ή καταβολής αποζημίωσης) έναντι τρίτων, που συμμετείχαν ή συντέλεσαν στο γεγονός που πυροδότησε την ευθύνη του αερομεταφορέα. Κοινοβούλιο Όμοια ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Συγκριτική Επισκόπηση (συν.) Ενίσχυση των Διοικητικών – Κυρωτικών Μηχανισμών: Επιτροπή - Κοινοβούλιο Η Ευρ. Επιτροπή πρέπει να εξασφαλίζει την ενημέρωση των επιβατών δημοσιεύοντας λίστα με αερομεταφορείς που συστηματικά δε συμμορφώνονται στον Κανονισμό. ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Συγκριτική Επισκόπηση (συν.) Αναλογικός Ποσοτικός Περιορισμός Ευθύνης των αερομεταφορέων παροχής βοήθειας σε «εξαιρετικές περιπτώσεις»: Επιτροπή Δικαίωμα παροχής καταλύματος καταρχήν 3 διανυκτρεύσεις με μέγιστο κόστος 100 ευρώ ανά επιβάτη ανά διανυκτέρευση. Εξαίρεση (μη παροχή): αερομεταφορές με μικρά αεροσκάφη (λιγότερες από 80 θέσεις) πτήση λιγότερη από 250 km. Επάνοδος στον κανόνα εάν (i) πρόκειται για πτήσεις με/από ανταπόκριση (connecting flights) ή (ii) επιβάτες είναι ΑΜΕΑ και συνοδοί τους, εγκυμονούσες, πρόσωπα με ιατρική φροντίδα ή ασυνόδευτοι ανήλικοι. Κοινοβούλιο Ο αερομεταφορέας δύναται να περιορίσει το δικαίωμα παροχής καταλύματος σε 5 διανυκτερεύσεις. Αν ο επιβάτης οργανώσει μόνος του τη διαμονή του, μπορεί να περιορίσει το κόστος σε 125 ευρώ/επιβάτη/διανυκτέρευση, υπό την προϋπόθεση ότι η ακύρωση/καθυστέρηση της πτήσης δεν θα μπορούσε να αποφευχθεί ακόμα κι αν όλα τα εύλογα μέτρα είχαν ληφθεί. Κανόνας χωρίς εξαίρεση. ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Η κοινή θέση της ΑΕΑ/ΕLFAA/ERA/IACA/IATA : H IATA δήλωσε «απογοητευμένη» από την Πρόταση της Ευρ. Επιτροπής: Πιθανή αντινομία προς τα προβλεπόμενα σε Σ.Μ/1999 σε πτήσεις με ανταπόκριση. Ο περιορισμός της ένστασης των «εξαιρετικών συνθηκών» σε 2 πτήσεις παραγνωρίζει την πραγματικότητα --- ευρύτερος αντίκτυπος. Η αντιμετώπιση της εκτροπής μίας πτήσης ως «ματαίωση» θα επιβαρρύνει την παροχή υπηρεσιών --- ζητήματα με αποφάσεις κυβερνήτη για την ασφάλεια της πτήσης. Η ΑΕΑ κάλεσε το Ευρ. Κοινοβούλιο (4ΦΕΒ2014) να υιοθετήσει «μία ρεαλιστική πολιτική» & να μην αποστεί των προτάσεων της Ευρ. Επιτροπής σε τρία ζητήματα: Το χρονικό σημείο πυροδότησης της ευθύνης. Τον ενδεικτικό περιπτωσιολογικό κατάλογο για τις έκτακτες περιστάσεις. Τη μη απαγόρευση της πρακτικής του «non-show». ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Το γενικό σχόλιο της ΙΑΤΑ Τα προβλεπόμενα χρηματικά ποσά δεν έχουν αποζημιωτικό αλλά κυρωτικό χαρακτήρα: «Εάν το στυλό BIC που έχουμε δε λειτουργεί δεν αναμένουμε να λάβουμε ένα Mont Blanc γι’ αποζημίωση!» Tony Tyler, π. CEO IATA. ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

O Kανονισμός έπρεπε να είχε από καιρού αναθεωρηθεί! Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις (ιδίως του Ευρ. Κοιν.) κινούνται προς την κατεύθυνση της έτι περαιτέρω διεύρυνσης της προστασίας του επιβάτη. Η νομοθετική επικύρωση κάποιων ακτιβιστικών δικαστικών αποφάσεων, αντί μίας εξ υπαρχής αξιολόγησης, θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από αυτά που επιχειρεί να επιλύσει. ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

Πρόκειται για νέο δείγμα «ιμπεριαλιστικής» ευρωπαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας; Το υποσύστημα της Ε.Ε. συνιστά παράδειγμα νομικού κατακερματισμού του οικουμενικού συστήματος των αερομεταφορών; Τί θα συμβεί εάν ο ΙCAO ρυθμίσει εξειδικευμένα το ζήτημα κατά διάφορο τρόπο; ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ! Q + A? ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers