5. Δικαστική προστασία στην ΕΕ

Σημασία και κατανομή αρμοδιοτήτων Σημασία δικαστικής επίλυσης διακρατικών διαφορών (Διαφορές και πόλεμοι, β παγκόσμιος πόλεμος, ΕΚΑΧ, σεβασμός του rule of law, παράδειγμα Ελληνοτουρκικές διαφορές, παραπομπή στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης, συνυποσχετικό, Διεθνές δίκαιο) Κατανομή αρμοδιοτήτων (διαφορές κατά την εφαρμογή του δικαίου ΕΕ στα Κμ από τα εθνικά δικαστήρια, προδικαστική παραπομπή).

Θεσμική σημασία του ΔΕΕ Η δικαιοδοσία είναι δεσμευτική, δεν εξαρτάται από τη συναίνεση των Κρατών μελών. Οι ιδιώτες έχουν πρόσβαση στο δικαστήριο (όχι στο Διεθνές δίκαιο) Οι διενέξεις είναι νομικές και όχι πολιτικές. Τήρηση δικαίου αλλά και πρώθηση των σκοπών της ΕΕ (τελολογική και συστηματική ερμηνεία). Η βούληση των Κμ δεδομένη (όχι ΚΕΠΠΑ, ΚΠΑΑ) Κινητήριος μοχλός: αρχές, υποχρεώσεις (διακρίσεις ιθαγένειας, άμεση ισχύ, αμ. αναγνώριση).

Δόμηση δικαστικής προστασίας Α. Ειδικές αρμοδιότητες (αρμοδιότητες διεθνούς, διοικητικού και συνταγματικού χαρακτήρα). Η γενική αρμοδιότητα επίλυσης των διαφορών στα Κμ (διαφορές μεταξύ ιδιωτών, μεταξύ ιδιωτών και κρατικών διοικήσεων) Επέκταση των αρμοδιοτήτων (ανταγωνισμός, κυρώσεις και πλήρη δικαιοδοσία, ευρωπαϊκοί τίτλοι διανοητικής ιδιοκτησίας) Β. Αρχές διαδικασίας (α) οργανωτικές (γραπτό και προφορικό στάδιο) β) δικονομικές (εξεταστική, διάθεσης, συγκεντρωτική, ισότητα των διαδίκων, εκατέρωθεν ακρόαση).

Προσφυγή ακυρώσεως α) Προϋποθέσεις Παραδεκτού: 1) ακυρωτέα πράξη, [νομοθετικές πράξεις, πράξεις ΕΚ, ΕΣ κλπ που παράγουν νομικά αποτελέσματα έναντι τρίτων. Όχι εθνικών πράξεων που εκτελούν το δίκαιο της ΕΕ. Δεσμευτικές πράξεις. Πράξεις ΕΚ. ΚΕΠΠΑ]. 2) Ενεργητική νομιμοποίηση [ι) προνομιακοί διάδικοι, Κμ, ΕΚ, Συμβούλιο, Επιτροπή, ιι) ΕΣ, ΕΚΤ, Επιτροπή Περιφερειών, διαφύλαξη των προνομίων τους, ιιι) φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ατομικές αποφάσεις, κανονιστικές πράξεις και όρος άμεσης και ατομικής επίδρασης.

Λόγοι ακυρώσεως β) Λόγοι ακυρώσεως: 1. Αναρμοδιότητα: ΕΚΤ, οικονομική και νομισματική πολιτική). 2. Παράβαση ουσιώδους τύπου: δικαίωμα άμυνας και ανταγωνισμός. 3. Παράβαση κανόνα δικαίου δικαίου: γενικές αρχές. 4. Κατάχρηση εξουσίας: ΕΚΤ και αγορά ομολόγων γ) Ακύρωση απόφασης: αναδρομικότητα.

Προσφυγή κατά παραλείψεως α) Προϋποθέσεις παραδεκτού: 1. υποχρέωση απόφασης [υποχρέωση προσφυγής κατά Κμ] 2. Ενεργητική νομιμοποίηση, προνομιακοί διάδικοι, φυσικά ή νομικά πρόσωπα [άμεση και ατομική επίδραση] 3. πρόσκληση προς απόφαση β) Ύπαρξη υποχρέωσης απόφασης γ) Διαπίστωση παράλειψης και ενέργεια

Ένσταση παρανομίας Αν προσφυγή κατά μιας ατομικής απόφασης που βασίζεται σε ένα παράνομο κανονισμό, που δεν έχει ακυρωθεί, τότε προβάλλεται ένσταση παρανομίας. Λόγοι, αναρμοδιότητα, παράβαση ουσιώδους τύπου, παράβαση κανόνα δικαίου, κατάχρηση εξουσίας. Το βάσιμο της ένστασης παρανομίας συνεπάγεται το ανεφάρμοστο της γενικής πράξης και την ακύρωση της ατομικής απόφασης.

Προσφυγή αποζημίωσης Αστική ευθύνη, συμβατική και εξωσυμβατική ευθύνη. «Σύμφωνα με τις γενικές αρχές του δικαίου που είναι κοινές στα δίκαια των Κμ». α) Προϋποθέσεις παραδεκτού (ενεργητική νομιμοποίηση, ο ζημειωθείς, προθεσμία πέντε χρόνια, παθητική νομιμοποίηση το όργανο που προέβη στη ζημιογόνο πράξη (πράξη που εκδόθηκε από το Συμβούλιο με πρόταση της Επιτροπής, πράξη πολιτικής ομάδας, όργανα της ΕΕ, εν ονόματι και για λογαριασμό της.

Όροι β) Προϋποθέσεις ευθύνης: ι. Παράνομη συμπεριφορά: «κατά την εκτέλεση» : κάθε ανεπάρκεια (αμελή διαχείριση, παραβίαση εμπιστευτικότητας), κανονιστική δραστηριότητα: σοβαρή παράβαση ενός «υπερκείμενου κανόνα που προστατεύει τους ιδιώτες, πχ ατομικά δικαιώματα. ιι) ζημία: πραγματική, προσωπική, και το διαφυγόν κέρδος, και η ηθική αποζημίωση. ιιι) αιτιώδης σύνδεσμος: πρόσφορη αιτία.

Προσφυγή κατά κράτους μέλους Προϋποθέσεις παραδεκτού: παράβαση υποχρέωσης, αποστολή προειδοποίησης, επιστολή οχλήσεως, αιτιολογημένη γνώμη, αν όχι συμμόρφωση, τότε προσφυγή (και από άλλα Κμ. Βάσιμο προσφυγής: πράξεις ασυμβίβαστες με τις Συνθήκες, ανώτερη βία, κυβερνητική κρίση, οικονομικές κα κοινωνικές δυσχέρειες. Διαπίστωση της παράβασης: μη ακυρότητα του εθνικού μέτρου, αναστολή ισχύος των εθνικών μέτρων.

Προδικαστική απόφαση Α. Παραπομπή από εθνικά δικαστήρια (επίλυση διαφορών, κατ’ αντιμωλία διαδικασία, πχ όχι ο διευθυντής φορολογικών υπηρεσιών, όχι οι διαιτητές). Ευχέρεια και υποχρέωση παραπομπής: υποχρέωση όταν οι αποφάσεις του δεν υπόκεινται σε ένδικα μέσα. Όχι αν ήδη νομολογία ή η πράξη είναι σαφής. Υποχρέωση για όλους όταν τίθεται θέμα κύρους της πράξης της ΕΕ.

Συνέπειες Β. Προδικαστική απόφαση: ι) αρμοδιότητα μόνο από το εθνικό δικαστήριο, όχι οι διάδικοι, το ΔΕΕ δεν πρέπει να ερμηνεύει το εθνικό δίκαιο, όμως ναι εμμέσως, όχι απάντηση σε υποθετικά ή τεχνικά ερωτήματα, το συντομότερο δυνατόν όταν η δίκη αφορά πρόσωπο υπό κράτηση. ιι) Η προδικαστική απόφαση είναι δεσμευτική. Αρχές του δεδικασμένου και της ασφάλειας δικαίου (Όχι νέα εκδίκαση λόγω μεταγενέστερης και διαφορετικής νομολογίας του ΔΕΕ)