ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΜΑΘΗΜΑ 3: Ικανότητα προσοχής και μνήμη ΙΕΚ ΑΙΓΕΑΣ – ΠΡΟΠΟΝΗΤΗΣ ΑΘΛΗΜΑΤΩΝ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΜΑΘΗΜΑ 3: Ικανότητα προσοχής και μνήμη Μουστάκα Φρίντα Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής MSc, Med, PhD

προσοχη Μια περιορισμένη πνευματική πηγή ή δυνατότητα επεξεργασίας πληροφοριών Ψυχολογία: οι άνθρωποι έχουν μια περιορισμένη δυνατότητα να επεξεργάζονταιπληροφορίες από το περιβάλλον ή να προσέχουν περισσότερα από 1 ή 2 πράγματα τη φορά

Διαδοχικότητα Εστιάζουμε πρώτα σε ένα ερέθισμα, έπειτα σε ένα άλλο, και σπάνια, δύσκολα σε 2 ερεθίσματα ταυτόχρονα

Καλή εκτέλεση της δευτερεύουσας δεξιότητας Διαθέσιμη προσοχή για τη δευτερεύουσα ειδικότητα Διαθέσιμη προσοχή για τη δευτερεύουσα ειδικότητα Προσοχή που απαιτείται για μια απλή κύρια δεξιοτητα Προσοχή που απαιτείται για σύνθετη κύρια δεξιοτητα Καλή εκτέλεση της δευτερεύουσας δεξιότητας Μέτρια εκτέλεση της δευτερεύουσας δεξιότητας

Περιορισμένη ικανότητα προσοχής Πολύ σημαντική στην κατανόηση της υψηλού επιπεδου επιδέξιας εκτέλεσης Τη στιγμή της εκτέλεσης της δεξιότητας υπάρχει μια αφθονία διαθέσιμων πληροφοριών που θα μπορούσαν να αποασχολήσουν την προσοχή των εκτελεστών Μερικές από αυτές τις πληροφορίες είναι σχετικές και μερικές όχι

Η πρόκληση για τον εκτελεστή είναι να διαχειριστεί τη διαθέσιμη προσοχή, λαμβάνοντας τις σωστές αποφάσεις αναφορικά με το ποιές πληροφορίες να προσέξει

Προκλήσεις για τη διαδικασία μεθόδευσης πληροφοριών Αναγνώριση ερεθίσματος: παράλληλη μεθόδευση πληροφοριών Ένα είδος μεθόδευσης πληροφοριών που επιτρέπει στον άνθρωπο να χειριστεί ταυτόχρονα 2 ή περισσότερες ροές πληροφοριών Συνήθως αφορά το στάδιο αναγνώρσης ερεθίσματος

ΜΑΥΡΟ Ή ΚΑΦΕ

Επίδραση Stroop Ο ανταγωνισμός μεταξύ της απάντησης στο όνομα του χρώματος (π.χ. Καφέ) και στο χρώμα του μελανιού με το οποίο παρουσιάζεται η λέξη. Η επίδραση αυτή αποδεικνύει οτι η επεξεργασία δύο ερεθισμάτων (της μορφής της λέξης και του χρώματος της λέξης) μπορεί να γίνει ταυτόχρονα και πιθανότατα στο στάδιο αναγνώρισης της απάντησης (Stroop, 1935)

Προκλήσεις για τη διαδικασία μεθόδευσης πληροφοριών Επιλογή απάντησης Ελεγχόμενη μεθόδευση Ένας τύπος επεξεργασίας πληροφοριών που είναι αργός, διαδοχικός εκούσιος και απαιτεί προσοχή. Κυριαρχεί στα αρχικά στάδια μάθησης

Προκλήσεις για τη διαδικασία μεθόδευσης πληροφοριών Επιλογή απάντησης Αυτοματοποιημένη μεθόδευση Ένας τύπος επεξεργασίας πληροφοριών που είναι γρήγορος και παράλληλος, συχνά ακούσιος και δεν απαιτεί προσοχή. Κυριαρχεί στα επόμενα στάδια μάθησης Πραγματοποιείται ακούσια και αποτέλεσμα μεγάλης εξάσκησης

Μονάδες παραγωγής Μονάδες που αναπτύσσονται με την εξάσκηση, οι οποίες επιτρέπουν στους επιδέξιους εκτελεστές να χειριστούν αυτόματα (δηλ. χωρίς προσοχή) ορισμένα στοιχεία της επεξεργασίας πληροφοριών

Κόστος της αυτοματοποίησης Η αυτοματοποιημένη εκτέλεση έχει πλεονεκτήματα σε άτομα που ενεργούν σε ένα πειβάλλον σταθερό και προβλέψιμο. Μπορεί, όμως, να οδηγήσει σε ακατάλληλες ή λανθασμένες απαντήσεις σε περιβάλλον που οι αντίπαλοι παράγουν την τελευταία στιγμή διαφορετικές και μη αναμενόμενες ενέργειες Πιο αποτελεσματική στις κλειστές δεξιότητες

Εξάσκηση για την αυτοματοποίηση Αποτελεσματικότερη όταν περιλαμβάνει συνθήκες σταθερής αντιστοίχησης ερεθίσματος – απάντησης (μία συνθήκη εκτέλεσης όπου ένα δεδομένο μοτίβο ερεθισμάτων απαιτεί πάντα την ίδια απάντηση)

Εξάσκηση για την αυτοματοποίηση Διαφέρει από μία μεταβαλλόμενη αντιστοίχηση ερεθίσματος – απάντησης (μία συνθήκη εκτέλεσης όπου ένα δεδομένο μοτίβο ερεθισμάτων απαιτεί διαφορετικές απαντήσεις σε διαφορετικές συνθήκες)

Προγραμματισμός απάντησης : οργάνωση διαδοχικών κινήσεων Μια ξιφομάχος κινεί το ξίφος προς τον ώμο της αντιπάλου, αλλά γρήγορα αλλάζει την κατέυθυνση της κίνησης και αντί του ώμου έρχεται σε επαφή με τον κορμό. Η απάντηση αργεί – χάνει τον πόντο

Προσποίηση στον αθλητισμό: Ο ρόλος της περιόδου ψυχολογικής ανετοιμότητας Οι καλαθοσφαιριστές προσποιούνται οτι θα κάνουν ένα σουτ, λίγο πριν σουτάρουν τη μπάλα (σύνθετη ενέργεια). Ο αμυντικός αντιδρά στην προσποίηση χάνοντας τη δυνατότητα να σταματήσει το πραγματικό σουτ. Ο εκτελεστής οργανώνει αυτή την ακολουθία ως μία ενιαία μονάδα όπως θα έκανε για οποιαδήποτε άλλη κίνηση στο στάδιο προγραμματισμού - απάντησης

Η προσποίηση για να είναι πετυχημένη πρέπει να είναι ρεαλιστική Η πρώτη κίνηση πρέπει να απέχει από τη δεύτερη κατά ένα χρονικό διάστημα (Διάστημα Μεταξύ των Ερεθισμάτων) περίπου 50 – 60 ms Εαν το ΔΜΕ είναι μικρότερο απο αυτό ο αμυντικός παίκτης μπορεί να αγνοήσει την προσποίηση και να αποαντήσει γρήγορα στο συνδυασμό προσποίηση – σουτ Εαν το ΔΜΕ είναι μεγαλύτερο ο αμυντικός έχει το χρόνο να ολοκληρώσει την απάντηση στην προσποίηση και στη συνέχεια να αποντήσει γρήγορα στο σουτ σαν να ήταν το μοναδικό ερέθισμα

Ενοποίιηση παραγόμενης κίνησης Η πράξη της οργάνωσης και της παραγωγής διαφορετικών κινήσεων ως ενιαία μονάδα. Ένα κοινό γνώρισμα της επιδέξιας εκτέλεσης

Παράδειγμα Ένα άτομο σηκώνει το χέρι για να αποτρέψει μία πέτρα που έρχεται προς το πρόσωπό του, εαν όμως ταυτόχρονα ακουστεί ένας δυνατός ήχος από άλλη κατεύθυνση, το άτομο μετακινεί το μάτι για να ανιχνεύσει την πηγή του και πιθανόν να τραυματιστεί Το σύστημα για να αποτρέψει αυτό προστατεύει την πρώτη κίνηση από άλλες ανταγωνιστικές ενέργειες σε χιλιοστά του δευτερολέπτου, επιτρέποντας την ενέργεια που χαρακτηρίστηκε αρκετά σημαντική να επιλεγεί για να συνεχίσει την πορεία της χωρίς διακοπές για να επιτευχθεί ο επιθυμητός στόχος (αποφυγή τραυματισμού).

Ταυτόχρονη παραγωγή διαφορετικών κινήσεων Μπορείτε να τρίβετε την κοιλιά σας και συγχρόνως να χτυπάτε ελαφρά το κεφάλι σας; Είναι σαν τα χέρια να αρνούνται να κάνουν δύο διαφορετικά πράγματα και καταλήγουν να κάνουν την ίδια κίνηση Οι ταυτόχρονες κινήσεις και των δύο χεριών παρέχουν πληροφορίες για μερικές από τιε αρχές που υπαγορεύουν γενικότερα τον συντονισμό των άκρων

Ο ρόλος του συγχρονισμού και του ρυθμού Είναι εύκολο να εκτελούμε ταυτόχρονες κινήσεις των χεριών όταν τα μοτίβα τους είναι ίδια και για τα 2 χέρια και ακόμα ευκολότερο όταν τα μοτίβα είναι «καθρεύτης» το ένα του άλλου..

Οι αμφίχειρες κινήσεις έχουν μία κοινή χρονική δομή δεδομένου οτι οι μυϊκές δυνάμεις στα δύο χέρια που παράγουν τις διάφορες κινήσεις ενεργοποιούνται ταυτόχρονα και με τον ίδιο ρυθμό - συγχρονισμός Η χωρική δομή αυτών των κινήσεων δεν περιορίζεται τόσο έντονα (π.χ. μπορούμε με το ένα χέρι να γράφουμε ένα σχήμα με μικρές κινήσεις και μικρό μέγεθος και με το άλλο να γράφουμε το ίδιο σχήμα σε μεγάλο μέγεθος με μεγάλες κινήσεις ) Παρόλο που η χωρική διαφοροποίηση των κινήσεων αλλάζει, η χρονική τους δομή παραμένει ίδια και για τα 2 χέρια

Είναι πολύ δύσκολο να παραχθούν αμφίχειρες κινήσεις στις οποίες τα δύο χέρια κινούνται με διαφορετικούς ρυθμούς Παράδειγμα Χτυπάτε με σταθερό ρυθμό το αριστερό χέρι, χτυπώντας όσο το δυνατόν γρηγορότερα με το δεξί Ο αμφίχειρος κινητικός έλεγχος λειτουργεί καλύτερα όταν οι 2 κινήσεις συνδυάζονται ή «ενοποιούνται» σαν μία και όχι δύο

ΤΑ ΤΡΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΝΗΜΗΣ Η διατήρηση της δυνατότητας για γνώση ή κίνηση η οποία αποτελείται από τρία στοιχεία: την αισθητηριακή καταγραφή μικρής διάρκειας τη μνήμη μικρής διάρκειας τη μνήμη μακράς διάκειας

Οι επιστήμονες της κίνησης υποστηρίζουν οτι η εξάσκηση έχει ως αποτέλεσμα την αποθήκευση στη μνήμη κάποιας ικανότητας για παραγωγή κινήσεων

Κιναισθητικά ή περιβαλλοντικά ερεθίσματα Μέσω επιλεκτικής προσοχής Μέσω επανάληψης Μνήμη μικρής διάρκειας Μνήμη μακράς διάρκειας Αισθητηριακή καταγραφή μικρής διάρκειας Παραγωγή κίνησης

Αισθητηριακή καταγραφή μικρής διάρκειας Το πιο περιφερειακό σύστημα μνήμης που διατηρεί εισερχόμενες πληροφορίες ανάλογα με το είδος τους (ακουστικές, οπτικές) μέχρι το άτομο να τις αναγνωρίσει Πιστεύεται οτι είναι σχεδόν απεριόριστη σε χωρητικότητα αλλά εξαιρετικά μικρή σε διάρκεια

Μνήμη μικρής διάρκειας Παρότι σημαντική ποσότητα πληροφοριών περνά από την ΑΚΜΔ , πολύ λίγες φθάνουν στο συνειδητό επίπεδο Η επιλεκτική λειτουργία της προσοχής οδηγεί στην επιλογή μερικών πληροφοριών από την ΑΚΜΔ για περαιτέρω επεξεργασία στη μνήμη μικρής διάρκειας ΜΜΔ Είναι ένα είδος προσωρινού χώρου εργασίας όπου οι πληροφορίες υποβάλλονται σε επεξεργασία από τις ελεγχόμενες διαδικασίες μεθόδευσης πληροφοριών

Μνήμη μικρής διάρκειας Το σύστημα μνήμης που επιτρέπει στους ανθρώπους να ανακτούν, να κάνουν πρόβα, να επεξεργάζονται και να μεταφέρουν πληροφορίες από τη ΑΚΜΔ Είναι περιορισμένη σε χωρητικότητα και μικρή σε διάρκεια

Τα πειράματα έχουν δείξει οτι για ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών, η ΜΜΔ συγκρατεί το περισσότερο 7+ 2 στοιχεία

Μνήμη μικρής διάρκειας Διατηρούν τις πληροφορίες στη ΜΜΔ μόνο αν κατευθύνουν την προσοχή τους, αν επαναφέρουν, προβάρουν, επαναλαμβάνουν ή συσχετίζουν με άλλα στοιχεία. Αν κατευθύνουν την προσοχή τους αλλού, ξεχνούν ένα μέρος του περιεχομένου, μπορεί να τα ξεχάσουν και όλα, ίσως και μέσα σε 30s

Μνήμη μικρής διάρκειας Κλασσικό παράδειγμα αυτής της συνθήκης είναι οταν προσπαθούμε να θυμηθούμε έναν τηλεφωνικό αριθμό, κατόπιν ψάχνουμε κάτι άλλο ή ενεργοποιούμε το κινητό μας και μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα ξεχνάμε τον αριθμό. Η ΜΜΔ είναι το στοιχείο της μνήμης το οποίο οι άνθρωποι χρησιμοποιούν όταν προετοιμάζονται και όταν εκτελούν δραστηριότητες

Μνήμη μακράς διάρκειας ΜΜΑΔ Αποτελεί το λειτουργικό χώρο αποθήκευσης των εμπειριών που οι άνθρωποι συσσωρεύουν κατά τη διάρκεια της ζωής τους Τα πειράματα έχουν δείξει οτι είναι απεριοριστη όσον αφορά τη χωρητικότητα, αλλά και το χρονικό διάστημα για το οποίο διατηρούνται οι πληροφορίες Δραστηριότητες που δεν τις ξεχνάμε, παρόλο που δεν έχουμε εξασκηθεί για χρόνια

Μνήμη μακράς διάρκειας Ο λόγος που δεν μπορούμε να θυμηθούμε το όνομα κάποιου ή τον αριθμό του είναι διότι δεν μπορούμε να τα βρούμε στη ΜΜΑΔ, (οι ψυχολόγοι το ονομάζουν αποτυχία ανάκλησης από την ΜΜΑΔ) και όχι διότι δεν είναι πλέον αποθηκευμένο εκεί

Μνήμη μακράς διάρκειας Ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι κωδικοποιούν τις πληροφορίες για αποθήκευση είναι πιθανά πολύ αφηρημένος, με επιμελημένες συνδέσεις με άλλες αποθηκευμένες πληροφορίες και με πολλές πιθανές μορφές (π.χ. εικόνες, σκέψεις, συναισθήματα και αναπαραστάσεις ενεργειών)

Μνήμη μακράς διάρκειας Οι πληροφορίες φθάνουν στη ΜΜΑΔ ως αποτέλεσμα ελεγχόμενης και γενικά επίπονης διαδικασίας (περιλαμβάνοντας ενέργειες όπως η πρόβα και η σύνδεση των νέων πληροφοριών με τις προηγούμενες μαθημένες) η οποία πραγματοποιείται στη ΜΜΔ

Μνήμη μακράς διάρκειας Η μάθηση μιας νέας δεξιότητας (πχ το σερβις στο τένις) είναι πιθανόν να περιλαμβάνει την ανάκτηση άλλων μαθημένων κινήσεων (πχ ρίψης) και την τροποποίησή τους στην ΜΜΔ για την παραγωγή της κίνησης

Μνήμη μακράς διάρκειας Μόνο αφότου εκτελεστούν πολλές προσπάθειες διαμορφώνεται μια μόνιμη απεικόνιση στην ΜΜΑΔ. Καθώς ο ασκούμενος εξασκείται στη διαδικασία έυρεσης, της ανάκλησης, της πρόβας και της βελτίωσης της απεικόνισης, την οποία και αποθηκεύουν, γίνεται πιο εύκολο για τον ασκούμενο να ανακτήσει την απεικόνιση από την ΜΜΑΔ και να τη χρησιμοποιήσει όποτε τη χρειαστεί