Γλωσσική Κατάκτηση ΜΑΘΗΜΑ 11 Σπυριδούλα Βαρλοκώστα

Κατάκτηση σημασιολογίας Λεξική σημασιολογία Προτασική σημασιολογία Κατάκτηση Λεξιλογίου Βασικό Ειδικό (ποσοδείκτες) Εμβέλεια ποσοδεικτών Υπονοήματα Κατάκτηση σημασίας γραμματικών κατηγοριών Χρόνος Όψη

Ποσοδεικτικότητα Οι φυσικές γλώσσες εκφράζουν τις γενικεύσεις μέσω διαφορετικών κατηγοριών Ποσοδεικτικοί προσδιοριστές (quantificational determiners) (every, all, a, three, few) Ποσοδεικτικά επιρρήματα (adverbs of quantification) (always, usually)

Ποσοδείκτες Κατηγορήματα όπως το μίλησε στην πρόταση (1) έχουν ατομικά ορίσματα (individual arguments) (1) Ο Γιώργος μίλησε στον Πέτρο. Μιλάω (γ, π) Σε προτάσεις με ποσοδείκτες, όπως η (2), αναφερόμαστε σε ποσότητα ατόμων: (2) Ο Γιώργος μίλησε με κάποιους/τέσσερις/πολλούς/λίγους φοιτητές.

Ποσοδείκτες «Οι ποσοδεικτικές εκφράσεις μας δίνουν τη δυνατότητα να εκφράζουμε γενικεύσεις μέσα στη γλώσσα, δηλαδή, να μη μιλάμε μόνο για ιδιότητες συγκεκριμένων ατόμων αλλά να δηλώνουμε ποια ποσότητα ατόμων μέσα σε ένα περιβάλλον έχει μια συγκεκριμένη ιδιότητα» (Chierchia & McConnell-Ginet 2000, ).

Ποσοδείκτες (3) Ο Γιώργος μίλησε με κάποιους φοιτητές.  x(Μιλάω (γ, x)) Οι υπαρκτικοί ποσοδείκτες (existential quantifiers) (  x) δηλώνουν ότι αυτό που περιγράφεται από το κατηγόρημα αφορά μέρος του συνόλου των οντοτήτων που έχουν την ιδιότητα που περιγράφεται από την ονοματική φράση (ΟΦ) σε μια συγκεκριμένη κατάσταση.

Ποσοδείκτες (6) Ο Γιώργος μίλησε με όλους τους φοιτητές.  x(Μιλάω (γ, x)) Οι καθολικοί ποσοδείκτες (universal quantifiers) (  x) δηλώνουν ότι αυτό που περιγράφεται από το κατηγόρημα αφορά όλο το σύνολο των οντοτήτων που έχουν την ιδιότητα που περιγράφεται από την ονοματική φράση (ΟΦ) σε μια συγκεκριμένη κατάσταση.

Ποσοδείκτες Οι ποσοδείκτες περιορίζονται από την ονοματική φράση (ΟΦ) με την οποία συνδέονται συντακτικά. Αυτή η ΟΦ είναι μέσα στο σημασιολογικό τους πεδίο. (7) Ο Γιώργος μίλησε με κάποιους φοιτητές. (8) Ο Γιώργος μίλησε με όλους τους φοιτητές. Κοιτάμε το σύνολο των φοιτητών και ελέγχουμε αν ο Γιώργος μίλησε σε τουλάχιστον 2 φοιτητές (πρόταση 7) ή σε όλους τους φοιτητές (πρόταση 8). Η ΟΦ φοιτητές είναι μέσα στο σημασιολογικό πεδίο των ποσοδεικτών.

Ποσοδείκτες Μερικές φορές οι ποσοδείκτες περιορίζονται και από άλλες ΟΦ μέσα στην ίδια πρόταση: (9) Κάθε παιδί έφαγε μια πίτσα. Καθολική ερμηνεία με ευρύ πεδίο (universal wide scope reading): Για κάθε x τέτοιο που το x είναι παιδί υπάρχει ένα y τέτοιο που το y είναι πίτσα και το x έφαγε το y. Υπαρκτική ερμηνεία με ευρύ πεδίο (existential wide scope reading): Υπάρχει ένα y τέτοιο που το y είναι πίτσα, για κάθε x τέτοιο που το x είναι παιδί και το x έφαγε το y. Ανύψωση του Ποσοδείκτη (Quantifier Raising) στη Λογική Δομή.

Υπονοήματα Η έννοια της σχετικότητας του ποσού ως προς τους ποσοδεικτικούς προσδιορισμούς εισάγει την έννοια της κλιμάκωσης (κλίμακας), από την αρνητική προς τη θετική τιμή με ενδιάμεση διαβάθμιση. Δηλ. οι ποσοδείκτες παρατάσσονται σε μια κλίμακα με διαβαθμίσιμη πληροφοριακή ισχύ, η οποία ξεκινά από το αριστερό άκρο με την πιο θετική τιμή (ΟΛΑ) και καταλήγει στο δεξί άκρο με την πιο αρνητική τιμή (ΚΑΝΕΝΑ) και ενδιάμεσες τιμές. ΟΛΑ, τα περισσότερα, πολλά, μερικά, λίγα, ΚΑΝΕΝΑ

Υπονοήματα Οι ποσοδείκτες έχουν ‘λογική/τυπική σημασία’ (logical meaning), η οποία βασίζεται στην αριθμητική σχέση μεταξύ των στοιχείων ενός συνόλου Τυπική σημασία των ποσοδεικτών σε ένα σύνολο 5. all5/5 most3-4/5 and possibly 5/5 some2-4/5 and possibly 5/5 none0/5

Υπονοήματα Εκτός όμως από την τυπική σημασία, υπάρχει και η συναγόμενη σημασία (inferred meaning), η οποία συνδέεται με τον βαθμό πληροφορητικότητας. A: Have you travelled to any EU country? B: I have travelled to some of them.  some, but not all (συναγόμενη σημασία)

Υπονοήματα Η δυνατότητα συνεπαγωγής ερμηνειών που δεν εκφράζονται μέσα από ρητές δηλώσεις του ομιλητή περιγράφεται από το Συνομιλιακό Αξίωμα της Ποσότητας/Πληροφορηκότητας, που αποτελεί επιμέρους συνθήκη της Αρχής της Συνομιλίας του Grice (1975). Η συνεισφορά σου να περιέχει τόσες πληροφορίες όσες χρειάζεται (σε σχέση με τους άμεσους στόχους της συνομιλίας). Να μην περιέχει η συνεισφορά σου περισσότερες πληροφορίες από όσες χρειάζεται.

Κατάκτηση Οι μελέτες επικεντρώνονται στο σημασιολογικό πεδίο των ποσοδεικτών και στα υπονοηματικά χαρακτηριστικά των ποσοδεικτών.

Κατάκτηση Brooks & Braine (1996) ( 10) All of the men are carrying a box Όλοι οι άνδρες κουβαλάνε ένα κουτί. (11) There is a man carrying all the boxes Ένας άνδρας κουβαλάει όλα τα κουτιά. Επιλογή εικόνας από αγγλόφωνα παιδιά 4-10 ετών Εικόνα 1: 3 άνδρες που κουβαλάει ο καθένας από ένα κουτί ενώ 2 κουτιά δεν κουβαλιούνται από κανέναν Εικόνα 2: 1 άνδρας κουβαλάει 3 κουτιά ενώ 2 άνδρες δεν κουβαλάνε τίποτα Σωστή αντιστοίχιση της Εικ.1 με την 10 και της Εικ.2 με την 11 (83% στα 4χρονα και πάνω από 90% στα 5χρονα). Συμπέρασμα: Τα παιδιά κατανοούν ότι οι ποσοδείκτες περιορίζονται από την ΟΦ από την οποία συνοδεύονται.

Κατάκτηση Crain et al. (1996) Truth value judgment task, παιδιά ετών (12) Every skier drank a cup of hot apple cider. Τα παιδιά έκριναν την πρόταση (12) σωστή 88%. Δυο παιδιά και μια μαμά πήγαν για σκι. Ήθελαν αν πιουν κάτι και βρήκαν 5 κούπες ζεστό μηλίτη και 5 μπουκάλια σόδα. Η μαμά ήπιε την μια κούπα μηλίτη, ενώ τα παιδιά ήθελαν να πιουν σόδα. Η μαμά τα παρότρυνε να πιουν μηλίτη για να τους ζεστάνει. Στο τέλος τα παιδιά αποφάσισαν να πιουν μηλίτη. Τα παιδιά γνωρίζουν τη σύνταξη και σημασία των ποσοδεικτών: κατηγοριοποιούν στοιχεία όπως το every, all ως ποσοδεικτικά και υπακούν σε αρχή της καθολικής γραμματικής σύμφωνα με την οποία οι ποσοδείκτες έχουν εμβέλεια στο σύνολο των ατόμων που υποδηλώνονται από το ουσιαστικό με το οποίο συντάσσονται.

Κατάκτηση Crain et al. (1996) (13) Every dwarf ate a pizza. Κάθε νάνος έφαγε/όλοι οι νάνοι έφαγαν μια συγκεκριμένη πίτσα (Υπαρκτική ερμηνεία με ευρύ πεδίο) 92% Ωστόσο, τα αποτελέσματα αυτά δεν επιβεβαιώνουν ότι αυτή η ερμηνεία είναι αποτέλεσμα Ανύψωσης του Ποσοδείκτη στη Λογική Δομή: σε κάθε περίπτωση που η (13) είναι αληθής στην υπαρκτική ερμηνεία με ευρύ πεδίο, είναι αληθής και στην καθολική. Σε μια περίσταση που υπάρχει μια πίτσα την οποία όλοι οι νάνοι έφαγαν, είναι επίσης αληθές ότι για κάθε νάνο υπάρχει μια πίτσα την οποία έφαγε.

Ποσοδείκτες Τι γίνεται όμως με προτάσεις όπου έχουμε υποχρεωτικά καθολική ερμηνεία με ευρύ πεδίο; (14) Ένα ανθοδοχείο τοποθετήθηκε πάνω σε κάθε τραπέζι. =Για κάθε x τέτοιο που το x είναι τραπέζι υπάρχει ένα διαφορετικό y που είναι ανθοδοχείο και που τοποθετήθηκε πάνω του  Υπάρχει ένα συγκεκριμένο ανθοδοχείο y που τοποθετήθηκε πάνω σε κάθε x που είναι τραπέζι

Κατάκτηση Brooks & Braine (1996) (15) A boat is being build by each boy Εικόνες: (α) 3 αγόρια να χτίζουν μια βάρκα μαζί και (3) 3 αγόρια να χτίζει το καθένα τη δική του βάρκα. Τα παιδιά αντιστοίχισαν την παραπάνω πρόταση με την εικόνα που αντιστοιχεί στην καθολική ερμηνεία με ευρύ πεδίο: 80% τα 4χρονα, 45% τα 5χρονα, 70% τα 6χρονα, 73% τα 7χρονα και 8χρονα και 93% τα 9χρονα).

Υπονοήματα Newstead (1995), Noveck (2001) Τα συνομιλιακά υπονοήματα γίνονται αντιληπτά από τους ενήλικες. Smith (1980), Chierchia et al. (2001), Gualmini et al. (2001), Noveck (2001), Papafragou & Musolino (2003) Τα συνομιλιακά υπονοήματα ΔΕΝ γίνονται αντιληπτά από τα παιδιά.

Υπονοήματα Smith (1980), Noveck (2001) (16) Some cars have motors. (αποδοχή 87%) Κάποια αυτοκίνητα έχουν μηχανές (17) Some cats have ears. (αποδοχή 87%) Κάποιες γάτες έχουν αυτιά Papafragou & Musolino (2003) Δίνοντας σε παιδιά 5 χρονών μια εικόνα που δείχνει ότι όλα τα άλογα πήδηξαν το φράχτη, εξέτασαν αν είναι αληθής ή ψευδής η (18): (18) Κάποια από τα άλογα πήδηξαν πάνω από το φράχτη. Μόνο το 12,5% απέρριψε τη πρόταση στο (18).

Υπονοήματα Vassiliou, Katsos & Varlokosta (2013) Ποσοδείκτες: όλα, κανένα, μερικά, τα περισσότερα Λογική (LM, logical meaning) και συναγόμενη σημασία (IM, inferred meaning) Παιδιά με σύνδρομο Williams (WS) Παιδιά τυπικής ανάπτυξης ΜΑ: παιδιά τυπικής ανάπτυξης με αντιστοίχηση ως προς τη νοητική ηλικία (Mental Age) LA: παιδιά τυπικής ανάπτυξης με αντιστοίχηση ως προς τη λεκτική ηλικία (Language Age) Πιο χαμηλή επίδοση στη συναγόμενη σημασία σε όλες τις ομάδες παιδιών.

23 Quantifiers: Results * * * * * * * * Vassiliou, Katsos & Varlokosta (2013) *