ΚΛΙΝΙΚΟΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Κλινική χημεία – Κλινικές αναλύσεις

Κλινικό Εργαστήριο Στο Κλινικό Εργαστήριο προσδιορίζονται οι συγκεντρώσεις βιομορίων καθώς και διάφοροι παραμέτροι σε βιολογικά υγρά, με σκοπό τη διάγνωση, τη ρύθμιση της θεραπευτικής αγωγής και την παρακολούθηση της πορείας της υγείας.

Εξέλιξη Κλινικού Εργαστηρίου  Δεκαετία ’60 εισαγωγή του όρου Κλινική Χημεία.  Δεκαετία ’70 εφαρμογή RIA σε Εργαστήρια Πυρηνικής Ιατρικής.  Δεκαετία του ’80 ανάπτυξη ELISA - Ορολογικό Εργαστήριο.  Δεκαετία ’90 αυτοματοποίηση αναλύσεων και χρήση χημειοφωταύγειας.  Σήμερα το 95% των αναλύσεων γίνεται με αυτόματους αναλυτές, στο Κλινικό Εργαστήριο.

Ομάδες αναλύσεων  Μεταβολίτες και ένζυμα του μεταβολισμού  Ορμόνες  Αντισώματα έναντι ιών και μικροοργανισμών  Αντιγόνα ιών και μικροοργανισμών  Καρκινικοί δείκτες  Εξειδικευμένες πρωτεΐνες  Αυτοαντισώματα  Πήξη του αίματος

Κλινικές αναλύσεις  Το 95% των αναλύσεων σε ανθρώπινα δείγματα, γίνεται με αυτόματους αναλυτές  Το υπόλοιπο 5% των αναλύσεων απαιτεί ανθρώπινο χειρισμό

Εργαστηριακό Προσωπικό  Γιατρός - Βιοπαθολόγος  Βιολόγος  Παρασκευαστής

Ευθύνη του Βιολόγου Καταλληλότητα δείγματος Προγραμματισμένη συντήρηση μηχανημάτων Σωστή βαθμονόμηση αναλυτών Καθημερινός έλεγχος λειτουργίας των αναλυτών Συζήτηση με το γιατρό για την εμφάνιση ενός παράξενου αποτελέσματος

Ο ρόλος του Βιολόγου  να μην προχωρήσει σε ανάλυση ένα ακατάλληλο δείγμα και να δοθεί ένα ψευδές αποτέλεσμα  να επανεξετάσει τα αποτελέσματα μια ομάδας αναλύσεων τα οποία δεν συμφωνούν μεταξύ τους

Παράγοντες που επηρεάζουν την ερμηνεία των αποτελεσμάτων  κακή δειγματοληψία  λανθασμένη διατήρηση δειγμάτων  φυσιολογικές τιμές  μονάδες  φαρμακευτική αγωγή (αφορά το γιατρό)

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ

Δειγματοληψία  Ολικό αίμα (γενική αίματος, ΤΚΕ)  Πλάσμα (ορμόνες, PT, PTT)  Ορός (95% των αναλύσεων)  Ούρα (μεταβολίτες, φάρμακα)

Σωληνάκια αιμοληψίας

Ακατάλληλα δείγματα  Αιμολυμένο δείγμα  Λιπαιμικός ορός  Ολικό αίμα με θρόμβους  Πλάσμα αντί ορού  Ορός αντί πλάσματος

Πλάσμα - Ορός Πλάσμα Λευκά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια Ίζημα ερυθρών Ορός Θρόμβος

Δεν ξεχνάμε Κάθε δείγμα ανθρώπινης προέλευσης (ολικό αίμα, πλάσμα ορός, ούρα, κλπ) θεωρείται εν δυνάμει μολυσματικό και πρέπει να το διαχειρίζεστε ως μολυσματικό. Απαραίτητος προστατευτικός εξοπλισμός γάντια και εργαστηριακή ρόμπα. Στο εργαστήριο δεν τρώμε, δεν πίνουμε, δεν καπνίζουμε.

Εργαστηριακός εξοπλισμός  Αιματολογικός αναλυτής  Βιοχημικός αναλυτής  Ανοσολογικός αναλυτής  Μικροσκόπιο οπτικό και φθορισμού  Σύστημα ηλεκτροφορητικής ανάλυσης

Αιματολογικός αναλυτής

Αρχή λειτουργίας αιματολογικού αναλυτή  Σάρωση δείγματος συγκεκριμένου όγκου και προσδιορισμός RBC  Λύση RBC και προσδιορισμός WBC και αιμοπεταλίων ανάλογα με το μέγεθος  Βιοχημικός προσδιορισμός HbA  Μαθηματικός υπολογισμός όλων αιματολογικών παραμέτρων

Βιοχημικός αναλυτής

Βιοχημικές αναλύσεις Μεταβολίτες: τυπικές χημικές αντιδράσεις που δίνουν ένα έγχρωμο προϊον Ένζυμα: τυπικές ενζυμικές αντιδράσεις όπου προσδιορίζεται ο ρυθμός παραγωγής ενός έγχρωμου προϊόντος ή ο ρυθμός μείωσης ενός έγχρωμου υποστρώματος Ηλεκτρολύτες: μέτρηση της διαφοράς δυναμικού μεταξύ δείγματος και πρότυπων διαλυμάτων

Χημική αντίδραση τελικού σημείου glucose oxidase glucose + O 2 + H 2 O gluconic αcid + H 2 O 2 peroxidase H 2 O 2 + HBA + AAP quinoneimine + H 2 O OD: 520nm HBA: υδροξυ-βενζοϊκό οξύ ΑΑΡ: αμινο-αντιπυρίνη

Ενζυμική κινητική AST L-aspartate + oxoglutarate oxaloacetate + L-glutamate MDH oxaloacetate + NADH malate + NAD OD: 340nm AST: Τρανσαμινάση του ασπαραγινικού οξέος MDH: Αφυδρογονάση του μηλικού οξέος

Ορολογικές αναλύσεις Προσδιορισμός αντιγόνου με τη χρήση αντισωμάτων Προσδιορισμός αντισωμάτων με τη χρήση του αντίστοιχου αντιγόνου

Αρχή λειτουργίας ορολογικού αναλυτή Μέθοδοι: ELISA είτε δύο αντισωμάτων είτε συναγωνιστική, με τη χρήση υποστρώματος που δίνει προϊόν που εκπέμπει φωτόνια (χημειοφωταύγεια)

ELISA δύο αντισωμάτων

Συναγωνιστική ELISA (1)(2)(3)

Βαθμονόμηση ELISA δύο αντισωμάτωνΣυναγωνιστική ELISA

Άλλες τεχνικές αναλύσεων  Ηλεκτροφόρηση (πρωτεΐνες ορού, αιμοσφαιρίνες)  Ανοσοφθορισμός (αυτοαντισώματα)  Ανοσοσυγκόλληση (ομάδα αίματος, σύφιλη)

Ηλεκτροφορητική ανάλυση

Ανοσοφθορισμός

Ανοσοσυγκόλληση

Αυτοματοποίηση

Πιστοποίηση Πιστοποίηση είναι η επιβεβαίωση από ανεξάρτητο φορέα ότι προϊόντα, διεργασίες, συστήματα ή πρόσωπα συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις συγκεκριμένων εγγράφων τυποποίησης. Ανώτατο όργανο αξιολόγησης, απονομής σημάτων και χορήγησης πιστοποιητικών συμμόρφωσης είναι ο ΕΛΟΤ.

Εγχειρίδιο Διαχείρισης Ποιότητας

ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

Προσοχή Το πιστοποιητικό διασφάλισης ποιότητας δεν διασφαλίζει την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων, αλλά το ότι τα αποτελέσματα αυτά παράγονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο κάθε φορά και πώς έχει προβλεφθεί η ανίχνευση και διόρθωση σφαλμάτων. Την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων ενός εργαστηρίου την δίνει το πιστοποιητικό διαπίστευσης το οποίο για να δοθεί πρέπει το Εργαστήριο να συμμετέχει σε εξωτερικό έλεγχο αποτελεσμάτων από ανεξάρτητη αρχή

Εν κατακλείδι Η καλή λειτουργία και η έκδοση σωστών αποτελεσμάτων δεν εξαρτάται μόνο από τον τέλειο εξοπλισμό ενός πιστοποιημένου Κλινικού Εργαστηρίου ΑΛΛΑ από την ευσυνειδησία την παρατηρητικότητα και την ευστροφία του επιστημονικού προσωπικού του.