Ευάγγελος Αλμπανίδης Η ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΩΣ ΜΕΣΟ ΗΘΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ

Ηθική Σύνολο αξιών μέσω των οποίων ξεχωρίζουμε το « σωστό » από το « λάθος » το « καλό » από το « κακό ». Μαθαίνεται ως κοινωνική δεξιότητα, δεν έρχεται αυτόματα..

Ηθική ανάπτυξη Ηθική ανάπτυξη είναι η αλλαγή του διαλογισμού που έχει σχέση με τη γνωστική δομή ενός ατόμου. Διαφορετικά επίπεδα ηθικής ωριμότητας οδηγούν σε διαφορετικές συμπεριφορές.

Βασικά σημεία της θεωρίας της κοινωνικής μάθησης (Bandura) Οι άνθρωποι μαθαίνουν μέσω της μίμησης προτύπων συμπεριφοράς άλλων ανθρώπων ή καταστάσεων. Η θεωρία της κοινωνικής μάθησης αποδίδει μεγάλη σημασία στον «αμοιβαίο καθορισμό» δηλαδή στην αμοιβαία σχέση ανάμεσα στα άτομα και στο περιβάλλον. Οι άνθρωποι απλά εδραιώνουν τη συμπεριφορά τους ανάλογα με τα ερεθίσματα που «διδάσκονται» από το περιβάλλον. Οι άνθρωποι συμπεριφέρονται με τρόπο που θα τους αποφέρει κοινωνική ανταμοιβή.

Βασικά σημεία της θεωρίας της κοινωνικής μάθησης (Bandura) Η συμπεριφορά του ατόμου εδραιώνεται με: Ενίσχυση ( Η αποτελεσματικότητα της εξαρτάται από από τη χρονική αμεσότητα και τη συχνότητά της) Επίδειξη ( επιθυμητών συμπεριφορών, προφορικές οδηγίες και άμεση ενίσχυση) Παρατήρηση( To άτομο παρατηρεί τι γίνεται στον κοινωνικό του περίγυρο.) Κοινωνική σύγκριση ( συγκρίνει συμπεριφορές)

Τοποθέτηση προβλήματος Στο μάθημα της Φ.Α, παρά της διαφορετικές αντιλήψεις, έρευνες έδειξαν ότι το μάθημα που διδάσκονταν με τον παραδοσιακό τρόπο δεν σχετίζονταν με την ηθική ανάπτυξη των μαθητών. Η διδασκαλία των σπορ από μόνη της χωρίς συγκεκριμένη στρατηγική δεν επιφέρει θετικές αλλαγές.

Θεωρία του Bandura και ηθική ανάπτυξη Σύμφωνα με τη γνωστική θεωρία του Bandura η ηθική συμπεριφορά μαθαίνεται με επίδειξη, ενίσχυση, παρατήρηση και κοινωνική σύγκριση. Ο βαθμός της ηθικής συμπεριφοράς συνδέεται στενά με το πόσο έχει διδαχτεί να φέρεται ηθικά ( Ικανότητα να λειτουργεί το άτομο σταθερά σε ένα σύστημα αξιών που διαχωρίζει το σωστό από το λάθος.)

Προτάσεις προς τον Κ.Φ.Α Δίδαξε ηθική συμπεριφορά χρησιμοποιώντας ειδικές στρατηγικές. Συμπεριφέρσου ο ίδιος δίκαια και αμερόληπτα. Μην θεωρείς δεδομένο ότι οι μαθητές γνωρίζουν τι επιτρέπεται και τι όχι. Καθόρισε αυστηρά τι επιτρέπεται και τι όχι. Δημιούργησε λίστα επιθυμητών συμπεριφορών και επιβράβευσε γι’ αυτό..

Προτάσεις προς τον Κ.Φ.Α Ενίσχυε και επιβράβευε τη θετική στάση. (Η ενίσχυση δίνει πληροφορία στο μαθητή για το αν συμπεριφέρεται σωστά ή όχι, παράλληλα λειτουργεί ως κίνητρο) Ανέθεσε την επίλυση του προβλήματος που ανέκυψε ανάμεσα σε δύο αντιπάλους μαθητές (Ταυτόχρονα ας προσπαθούν να βρουν λύση και όσοι δεν αγωνίζονται).

Προτάσεις προς τον Κ.Φ.Α Δημιούργησε λίστες με τα ονόματα των μαθητών και πρόσθετε αστεράκια καλής συμπεριφοράς. Δώσε έπαινο στους μαθητές που θα φτάσουν τα 10 π.χ αστεράκια.

Σκοποί της αντιρατσιστικής εκπαίδευσης Να ευαισθητοποιηθούν τα παιδιά σε θέματα ρατσισμού και ξενοφοβίας. Να καταπολεμήσουν στάσεις ξενοφοβίας στερεότυπα και προκαταλήψεις Να κατανοήσουν ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι αλλά έχουν και διαφορές Να γνωρίσουν συνθήκες διαβίωσης, κοινωνικού αποκλεισμού και φυλετικού ρατσισμού Να πληροφορηθούν για κινήσεις, πρωτοβουλίες και διακηρύξεις Διεθνών Οργανισμών ενάντια στο ρατσισμό Να μάθουν να ερευνούν (σε βιβλιοθήκες, εφημερίδες, περιοδικά), να αναπτύσσουν πρωτοβουλίες και να ερμηνεύουν γεγονότα και πράξεις με ρατσιστικό περιεχόμενο

Στρατηγικές καλλιέργειας φιλικού κλίματος στην τάξη Αυτοπαρουσιάσεις-αλληλογνωριμία Διάκοσμος της τάξης και του γυμναστηρίου Θετική στάση του ΚΦΑ απέναντι στη γλωσσική και πολιτισμική ετερότητα

Αυτοπαρουσιάσεις - Αλληλογνωριμία Αυτοπαρουσίαση των παιδιών και του εκπαιδευτικού Όλοι και όλες να μπορούν να παρουσιάσουν τους συμμαθητές τους Παιχνίδια γνωριμίας-ταυτότητας Παιχνίδια συνεργασίας

Διάκοσμος του γυμναστηρίου Παγκόσμιος πολιτικός χάρτης όπου θα είναι σημειωμένοι οι τόποι προέλευσης των μαθητών Πίνακας με φωτογραφίες των παιδιών Φωτογραφίες ολυμπιονικών ή μεγάλων αθλητών που προέρχονται από τις χώρες προέλευσης των μαθητών Φωτογραφίες παραδοσιακών χορών ή παιχνιδιών άλλων χωρών

Θετική στάση του Κ.Φ.Α. στη γλωσσική και πολιτισμική ετερότητα Να μάθει μερικές λέξεις ή εκφράσεις της καθημερινότητας στη γλώσσα των παιδιών Να μην αποτρέπει τους αρχάριους να χρησιμοποιούν και τη μητρική τους γλώσσα Να παροτρύνουμε τους γηγενείς μαθητές να μάθουν απλές λέξεις της γλώσσας των συμμαθητών τους (χαιρετισμοί, ονόματα αθλημάτων) Να ενσωματώνει στο μάθημα στοιχεία διαπολιτισμικής εκπαίδευσης (Δίδαξε στους συμμαθητές σου ένα χορό ή ένα παιχνίδι της χώρας σου)

Μηχανισμός αποδόμησης στερεοτύπων & προκαταλήψεων Αλληλεπίδραση σε περιστάσεις αντιστροφής του status. Ανάθεση ξεχωριστού ρόλου σε αλλοδαπούς (συντονιστής, υπεύθυνος, αρχηγός ομάδος) Η συνεργασία σε συνθήκες αλληλεπίδρασης – Συνεργατική μάθηση

Αποδόμηση στερεοτύπων Παραμύθια αμφισβήτησης στερεοτύπων (αμφισβήτηση στερεοτύπων που συναντάμε στα παραμύθια: πονηρή αλεπού, τεμπέλης τζίτζικας, εκδικητική γάτα κ.λ.π.) Παραλληλισμοί με τα κοινωνικά στερεότυπα Παιχνίδια αλλαγής στερεοτύπων

Κατανόηση της θέσης των περιθωριοποιημένων Παιχνίδια αποκλεισμού Παιχνίδι της εξουσίας Παιχνίδια ρόλων (τα παιδιά υποδύονται ρόλους)

Επισήμανση «το να γίνεις ένας αντιρατσιστής δάσκαλος πρώτα σημαίνει να γίνεις ένας διαπολιτισμικός άνθρωπος, να μάθεις περισσότερα για την ποικιλία των πολιτισμών, να αντιμετωπίσεις τις δικές σου προκαταλήψεις και το ρατσισμό σου» (Νieto, 1992)

Θεωρίες για την επιθετικότητα και βία Θεωρία του ενστίκτου Υπόθεση κάθαρσης Θεωρία της απογοήτευσης – επιθετικότητας Θεωρία κοινωνικής μάθησης

Συνθήκες που προάγουν την επιθετικότητα Αντιλαμβανόμενη αδικία (λάθος εφαρμογή κανονισμών) Έμφαση στη νίκη (Νίκη με κάθε μέσο) Περιβαλλοντικοί παράγοντες

Βία και αθλήματα Δομικές διαφορές μεταξύ των αθλημάτων (αθλήματα που στηρίζονται στη δεξιότητα, αθλήματα χωρίς σωματική επαφή παρουσιάζουν ανύπαρκτη επιθετική συμπεριφορά. Αντίθετα συχνότερα είναι τα φαινόμενα βίας εκεί όπου υπάρχει σωματική επαφή και οι κανονισμοί δεν είναι σαφείς) Αγωνιστικές περιστάσεις-κρισιμότητα αγώνα Αλληλεπιδράσεις θεατών-αθλητών Ρόλος των ΜΜΕ

Συμβολή του προπονητή στην πρόληψη της βίας Η κακή συμπεριφορά των αθλητών πρέπει να αποθαρρύνεται. Από ηθικής πλευράς, ο προπονητής δεν πρέπει να διδάσκει ή να ανέχεται την επιθετικότητα. Η επιθετικότητα μειώνει την απόδοση των αθλητών. Έτσι όταν ένας αθλητής απογοητεύεται και θυμώνει, ο προπονητής θα πρέπει να τον βγάζει αμέσως από το παιγνίδι. Οι προπονητές που πιέζουν έντονα τους αθλητές ή διαμαρτύρονται οι ίδιοι στους διαιτητές, κάνουν κακό στην απόδοση των αθλητών τους, γιατί τους δημιουργούν άγχος, και τους κάνουν να μην προσέχουν το παιγνίδι τους.

Τι πρέπει να γνωρίζουν οι αθλητές Επιθετικότητα και υγεία (Τα επιθετικά άτομα έχουν περισσότερες πιθανότητες να αρρωστήσουν σοβαρά) Επιθετικότητα μειώνει την απόδοση Είναι απαραίτητο να γνωρίζουν τεχνικές χαλάρωσης

Τι πρέπει να διδάσκουμε στους μαθητές στα πλαίσια της Φ.Α. Η αντιαθλητική συμπεριφορά πρέπει να αποθαρρύνεται Να μη δίνεται έμφαση στη νίκη αλλά στην προσωπική βελτίωση και ψυχαγωγία Να τονίζουμε ότι η επιθετικότητα μειώνει την απόδοση των αθλητών. Ολιγόλεπτη αποβολή βίαιου παίκτη. Οι μαθητές πρέπει να διδάσκονται ότι η επιθετικότητα κατά τη διάρκεια ενός αγώνα αποτελεί λάθος, όπως άλλωστε αποτελεί λάθος και στην καθημερινή ζωή.

Σχετικές Έρευνες για Fair Play Gibbons, Ebbeck & Weiss (1995): Εξέτασαν την επίδραση προγράμματος Fair Play πάνω στην ηθική κρίση, την πρόθεση και την ηθική συμπεριφορά. Διάρκεια παρέμβασης 7 μήνες. Vidoni (2005): Συμπεριφορές όπως: «δίνω τον καλύτερό μου εαυτό στο μάθημα», «βοηθώ και δεν βλάπτω» καλλιεργήθηκαν όπως και οι αθλητικές δεξιότητες δηλ. με επίδειξη, ενίσχυση, ευκαιρίες για υλοποίηση και ανατροφοδότηση. Χρησιμοποιήθηκε η παρατήρηση ως μέσο μέτρησης. Διάρκεια παρέμβασης 6 μήνες

Στρατηγική Παρέμβασης Εξήγηση επιθυμητής συμπεριφοράς π.χ. το θεμιτό από το αθέμιτο. Επισήμανση της επιθυμητής συμπεριφοράς ανά μάθημα με χρήση πόστερ. Δίδει ευκαιρίες ανάπτυξης αυτών των συμπεριφορών. Διευκόλυνση κατανόησης αυτών των συμπεριφορών με χρήση παραδειγμάτων. Ανατροφοδότηση διδάσκοντα Επικέντρωση κατά το κλείσιμο της ώρας.

Στρατηγική παρέμβασης: βασικοί άξονες Συνεργασία: καλλιεργείται με το αμοιβαίο στιλ διδασκαλίας και την εξάσκηση σε μικρές ομάδες. Παροχή ίσων ευκαιριών συμμετοχής για όλους: Τροποποίηση των κανονισμών, ενίσχυση του ρόλου του καθενός, καταγραφή συμμετοχής στο παιχνίδι. Σεβασμός τους κανόνες: έμφαση στη συμμετοχή και όχι στον ανταγωνισμό, δραστηριότητες οι οποίες καταλήγουν σε κρίση για την αναγκαιότητα ύπαρξης και τήρησης των κανόνων. Χρήση καρτών για έντιμη και ανέντιμη συμπεριφορά

Στάση διδάσκοντα Αποφεύγει τη σύγκριση, επαινεί την προσωπική βελτίωση. Προσπαθεί να είναι δίκαιος και σταθερός στις αποφάσεις του. Υποστηρίζει και ενισχύει την αυτοεκτίμηση κάθε μαθητή. Χρησιμοποιεί επαίνους προσπάθειας και επαίνους συμπεριφοράς Ξεκαθαρίζει ποιες συμπεριφορές είναι βοηθητικές και ποιες δημιουργούν αρνητικά συναισθήματα.

Sields and Bredemeier: Η Φυσική Αγωγή αποτελεί το ιδανικότερο περιβάλλον για ηθική ανάπτυξη. Για διαμόρφωση του χαρακτήρα.

Βασικές αρχές του Fair play Σεβασμός στους κανόνες του παιχνιδιού Σεβασμός στον αντίπαλο Σεβασμός στις επίσημες αρχές Ίσες ευκαιρίες συμμετοχής σε όλους Διατήρησε τον αυτοέλεγχό σου σε όλες τις φάσεις, ότι κι αν συμβεί

Kαθιέρωση κόκκινης κάρτας κατά τη διάρκεια παιχνιδιού Bayern Munich and Werder Bremen in Bremen on 21 October 2006.

Υποδείξεις για τους εκπαιδευτικούς: Παρέμβαση σχετικά με το σεβασμό σε παιδιά μέτριων & χαμηλών ικανοτήτων

για τα περισσότερα παιδιά με μέτριες ή χαμηλές κινητικές ικανότητες, το σχολείο & η βοήθεια - καθοδήγηση του εκπαιδευτικού, που εμπλέκεται άμεσα στην αντιμετώπιση των φτωχών λειτουργικών ικανοτήτων τους, δείχνει να αποτελεί ένα ιδανικό περιβάλλον και ένα ουσιαστικό σημείο εκκίνησης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων τους.

συμμετοχή

ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Κάθε καλή φυσική αγωγή είναι προσαρμοσμένη φυσική αγωγή! Ελάχιστος περιορισμός Μέγιστος περιορισμός Ικανότητες, δεξιότητες, δυνατότητες

μερικές πρακτικές συμβουλές… … αίσθημα επιτυχίας από την αρχή. …πολλά επίπεδα επιτυχίας παρά το αυστηρό «περνάς-κόβεσαι». …παιχνίδια χωρίς αποκλεισμούς. …σταδιακή & προσεκτική αύξηση του βαθμού δυσκολίας. …στοχευμένες δραστηριότητες. …ποικιλία στην εξάσκηση …δραστηριότητες χωρίς άγχος …περίοδοι ανάπαυσης … επιλογή δραστηριοτήτων από τα παιδιά

Κάθε καλή φυσική αγωγή είναι προσαρμοσμένη φυσική αγωγή!