Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας Νευρολογική Νοσηλευτική Ενότητα 2.2: Η εφαρμογή της αξίας του σεβασμού - της ελευθερίας - της δικαιοσύνης στην φροντίδα του ασθενή με ψυχικό νόσημα Δρ. Χρυσούλα Νταφογιάννη, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Νοσηλευτικής Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Εισαγωγή ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ 1

Ορισμός Η λέξη σέβομαι στα λατινικά είναι respectare, που σημαίνει «κοιτάζω γύρω μου». Που σημαίνει ότι δεν είμαστε μόνοι, είμαστε μέλη ενός μεγάλου σώματος της κοινωνίας των πολιτών.

Πως Διδάσκεται Ο Σεβασμός στα Παιδιά; ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΕΒΕΤΑΙ, ΑΛΛΑ ΑΞΙΖΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΥ ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΜΕΓΑΛΟ ΣΕΒΑΣΜΟ 3

Ασέβεια 1/2 ‘Ελλειψη Σεβασμού  Αυθάδεια,  Αγένεια,  Χυδαιότητα,  Άκαιρες Παρεμβάσεις. Υπερβολικός σεβασμός  Φόβος,  Δυσπιστία,  Σεβασμός που πηγάζει απ’ τον Φόβο. 4

Ασέβεια 2/2 5 Η ασέβεια ενισχύεται κάθε φορά που:  Γινόμαστε άδικοι,  Μένουμε σιωπηλοί,  Στηρίζουμε την ανισότητα,  Γινόμαστε «μονόχνοτοι».

Ο Σεβασμός Στον Ασθενή με Ψυχική Διαταραχή Εκφράζεται με:  Αποφυγή προσβλητικών/αρνητικών χαρακτηρισμών,  Εφαρμογή στάσης σώματος που να εκπέμπει σεβασμό,  Αντιμετώπιση των πολιτισμικών διαφορών με σεβασμό,  Σεβασμό στις ανησυχίες και τους φόβους του ασθενή. 6

Τι Είναι Ελευθερία; Η Διεθνής Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (Ο.Η.Ε., Παρίσι 1948) επαναλαμβάνει την λέξη ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, τριάντα φορές ως: Ουσιαστικό, Επίθετο, Επίρρημα, Ρήμα. Η ελευθερία είναι η πιο δύσκολη και εύθραυστη αξία, αλλά και εκείνη την οποία επιθυμούμε περισσότερο. 7

Πως Διδάσκεται η Ελευθερία στα Παιδιά; 1/2 Ανοίγουμε συζητήσεις χωρίς ταμπού, Επιτρέπουμε να αποφασίζουν, αφήνοντας περιθώρια ελευθερίας, αλλά ζητώντας και ευθύνες, Προτείνουμε εναλλακτικές λύσεις, για να δείξουμε την εμπιστοσύνη μας, Σπάμε τα καλούπια με όπλο τη δημιουργικότητα, σχολιάζοντας τις αποφάσεις τους και αξιολογώντας τις εμμονές τους. 8

Πως Διδάσκεται η Ελευθερία στα Παιδιά; 2/2 Τα εμψυχώνουμε στις αποτυχίες, αναγνωρίζουμε τις επιτυχίες τους, επαινούμε τις δεξιότητές τους και διορθώνουμε τα λάθη τους, Παίρνουμε κοινές αποφάσεις και σεβόμαστε τις συμφωνίες, αξιολογώντας τις απόψεις και τα γούστα των άλλων, Αιτιολογούμε τις εντολές μας και απορρίπτουμε την αυταρχική κατάχρηση εξουσίας, Τα μυούμε στην δημοκρατική κοινωνία, σεβόμαστε τους νόμους της δημοκρατίας και τα όρια της ελευθερίας για να συνδυάσουμε την κοινωνική ζωή με την ατομική ελευθερία. 9

Η Ελευθερία Μπορεί να Γίνει Επικίνδυνη Η ελευθερία καταντά επικίνδυνη όταν είναι ανεξέλεγκτη και δεν πρέπει να την αποδεσμεύσουμε από τις υπόλοιπες αξίες. 10

Η Ελευθερία στον Ασθενή με Διαταραχές Συμπεριφοράς 11 Η «ελευθερία» στον ασθενή με ψυχικό νόσημα υφίσταται με την οριοθέτηση του ρόλου του ως άτομο στην κοινότητα της κλινικής νοσηλείας. Ο ασθενής με ψυχικό νόσημα αντιλαμβάνεται ότι ενεργεί σε συγκεκριμένα όρια. Ο ασθενής δεν μπορεί να είναι ολοκληρωτικά ελεύθερο, διότι οι πράξεις του που απορρέουν από την αρρώστια μπορεί να αποβούν επιβλαβείς για τον ίδιο και για τους γύρω του. Ο ασθενής με ψυχική διαταραχή δεν ορίζει τη σκέψη του, συνεπώς δεν είναι πραγματικά ελεύθερος.

Ο Ρόλος του Νοσηλευτή Ο νοσηλευτής έχει την υποχρέωση να διδάξει στον ασθενή την ελευθερία με τους εξής τρόπους: 1.Επιτρέπει να αποφασίζει, αφήνοντας του, σαφώς, περιθώρια ελευθερίας, αλλά ζητώντας του και ευθύνες, 2.Του εφιστά την προσοχή στις αποτυχίες, αναγνωρίζει τις επιτυχίες του, επαινεί τις δεξιότητες του και διορθώνει τα λάθη του, 3.Παίρνει κοινές αποφάσεις με τον ασθενή και σέβεται τις συμφωνίες τους, 4.Αιτιολογεί τις εντολές του και απορρίπτει την αυταρχική κατάχρηση εξουσίας, 5.Προσπαθεί να τον μυήσει, ξανά, στην δημοκρατική κοινωνία ώστε να μπορεί ο ασθενής να συνδυάσει την κοινωνική ζωή με την ατομική ελευθερία. 12

Απόψεις για τη δικαιοσύνη Είναι εύκολο να είσαι καλός. Το δύσκολο είναι να είσαι δίκαιος (Βίκτορ Ουγκό). Το πιο τρομακτικό πράγμα στον κόσμο είναι η δικαιοσύνη χωρίς την αγάπη (Φρανσουά Μοριάκ). Είναι αρκετά πιο εύκολο να είσαι φιλεύσπλαχνος παρά δίκαιος. 13

Πως Διδάσκουμε την Δικαιοσύνη στα Παιδιά;  Αντιμετωπίζουμε κάθε παιδί ανάλογα με την ιδιαιτερότητά του,  Επανορθώνουμε για την άδικη συμπεριφορά,  Παραδείγματα (ειδήσεις από την εφημερίδα, προσωπικές εμπειρίες). 14

Η Δικαιοσύνη στον Ασθενή με Ψυχικό Νόσημα 1/3 15 O ασθενής με ψυχική διαταραχή έχει το δικαίωμα:  Στην κατάλληλη θεραπευτική αγωγή και τις σχετικές υπηρεσίες, στο κατάλληλο περιβάλλον,  Σε εξατομικευμένο γραπτό σχέδιο θεραπείας,  Της συμμετοχής στο σχεδιασμό των υπηρεσιών ψυχικής υγείας,  Λήψης κατανοητής εξήγησης για τους κινδύνους και τη φύση της θεραπείας,  Να παρέχει γραπτή συναίνεση κατόπιν ενημέρωσης πριν από κάθε θεραπεία,  Να μην λαμβάνει μέρος σε πειράματα χωρίς γραπτή συναίνεση κατόπιν ενημέρωσης.

Η Δικαιοσύνη στον Ασθενή με Ψυχικό Νόσημα 2/3 16 O ασθενής με ψυχική διαταραχή έχει το δικαίωμα:  Να μην καθηλώνεται και να μην υποβάλλεται σε απομόνωση,  Να υποβάλλεται σε θεραπεία βασισμένη στον ανθρώπινο σεβασμό, που του εξασφαλίζει σε λογικά πλαίσια προστασία από βλάβες,  Να έχει πρόσβαση στον ατομικό του φάκελο φροντίδας ψυχικής υγείας,  Όταν νοσηλεύεται, να μπορεί να συζητά με άλλα άτομα σε ιδιωτικό χώρο, να έχει πρόσβαση σε τηλέφωνο και ταχυδρομείο και να δέχεται επισκέψεις.

Η Δικαιοσύνη στον Ασθενή με Ψυχικό Νόσημα 3/3 17 O ασθενής με διαταραχή από την ψυχική σφαίρα έχει το δικαίωμα:  Να ενημερώνεται εγκαίρως και γραπτώς για τα δικαιώματα αυτά κατά την εισαγωγή του,  Να εκφράσει παράπονα, αν αυτά τα δικαιώματα καταπατούνται,  Να ασκεί αυτά τα δικαιώματα χωρίς δυσμενείς συνέπειες,  Να παραπέμπεται σε άλλους επαγγελματίες υγείας, όταν χρειάζεται.

Συμπέρασμα Οι αξίες του σεβασμού, της ελευθερίας και της δικαιοσύνης είναι εξαιρετικά σημαντικές τόσο για τους Νοσηλευτές Ψυχικής Υγείας όσο και για την διεπιστημονική ομάδα που εφαρμόζει θεραπευτικές προσεγγίσεις σε άτομα με διαταραχές συμπεριφοράς.

Βιβλιογραφία Πουχόλ Πονς Ε. Γκονζάλεθ Ι. ΜΑΘΕΤΕ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΑΣ 20 Αξίες της ζωής. Άγκυρα/ Αθήνα Χ. Νταφογιάννη. «Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΟΥΣ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΣΙΡΡΙΣ», Φεβρουάριος Χ. Νταφογιάννη.: «ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ. ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟ ΨΥΧΙΚΑ ΑΣΘΕΝΩΝ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΙΩΝ», 2002 Χ. Νταφογιάννη –Α. Νεστορίδου: «ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΙΩΝ»,

Τέλος Ενότητας

Σημειώματα

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας, Χρυσούλα Νταφογιάννη Χρυσούλα Νταφογιάννη. «Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας / Νευρολογική Νοσηλευτική. Ενότητα 2.2: Η εφαρμογή της αξίας του σεβασμού - της ελευθερίας - της δικαιοσύνης στην φροντίδα του ασθενή με ψυχικό νόσημα». Έκδοση: 1.0. Αθήνα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: ocp.teiath.gr. ocp.teiath.gr

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί και δοθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. © διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. χωρίς σήμανσηΣυνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.