ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΜΕ ΑΓΓΕΙΑΚΗ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ Ενδοφλέβια χορήγηση φαρμάκων

Σύριγγα.   Το όργανο για την εκτέλεση της ένεσης είναι η σύριγγα η οποία αποτελείται από έναν κοίλο κύλινδρο στέλεχος και ένα έμβολο, που κινείται μέσα στον κύλινδρο. Στο ένα άκρο της σύριγγας υπάρχει υποδοχή για την εφαρμογή της βελόνας. Στο στέλεχος υπάρχει διαγράμμιση στην μία πλευρά σε cc όπου μπορούμε να δούμε επακριβώς πόσα ml φαρμάκου έχουμε βάλει. Για παράδειγμα 5ml, σημαίνει ότι η σύριγγα μπορεί να χωρέσει μέχρι 5ml υγρού. 1cc, (κυβικό εκατοστό), είναι το ίδιο ποσό με 1ml. Όταν επιλέγουμε μια σύριγγα, βεβαιωνόμαστε ότι η ποσότητα του φαρμάκου που θα χορηγήσουμε χωράει (δεν χρησιμοποιούμε σύριγγα 2,5cc όταν πρέπει να χορηγήσουμε 5ml στον ασθενή).

​Βελόνα. Η βελόνα είναι ένας λεπτός σωλήνας από ανοξείδωτο χάλυβα. Υπάρχουν βελόνες διαφόρου μήκους και διαμετρήματος, ανάλογα με τη χρήση για την οποία προορίζονται. Οι βελόνες χαρακτηρίζονται διαφορετικά. π.χ. 21G x 1 ½” Ο πρώτος αριθμός (μπροστά από το G) δείχνει το πάχος της βελόνας. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός, τόσο πιο λεπτή η βελόνα. Ο δεύτερος αριθμός δείχνει το μήκος της βελόνας. ΠΧ. μια βελόνα21G x 1 ½” έχει πάχος 21G και μήκος 1 ½ ίντσα (4 εκατοστά περίπου). Κάθε βελόνα έχει και διαφορετικό χρώμα οπότε μπορούμε εύκολα να τις αναγνωρίσουμε.

Μορφές Φαρμάκων Κάψουλες Δισκία Δισκία σακχαρόπηκτα Δισκία αναβράζοντα Δισκία υπογλώσσια Σταγόνες Σκονάκια ή κόνεις Σιρόπια Ελιξήρια Εναιωρήματα Πόσιμες ampoules Collyrio Αλοιφή Κρέμα capsules caps tablets tab tablets sugar coated tablets effervescent tablets sublingual drops powder syrup elixir suspension ampoules buvables collyrio ointment crème

Εισπνεόμενο - inh Αερόλυμα - aerosol Δηλητήριο – poison Δισκία που εμφυτεύονται κάτω από το δέρμα - pellets Υπόθετα ορθού - Analia (suppositories) Υπόθετα κόλπου - Ovules Υπογλώσσια χάπια – sublinguales, glossets Αναβράζοντα – tabl effervescent Αυτοκόλλητα - patch

ΠΑΡΕΝΤEΡΙΚΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΕΝΕΣΕΙΣ Ενδομυϊκή (IM. Intramuscular) Ενδοδερμική(ID Intradermal) EN Υποδόρια (ΥΔ SC Subcutaneous) ΥΠ Ενδοφλέβια (IV Intravenus) Ένεση είναι η πράξη με την οποία χορηγούνται φάρμακα χρησιμοποιώντας βελόνα και σύριγγα Ο ΟΡΟΣ «Παρεντερική» είναι η χορήγηση φαρμάκων όλων των οδών εκτός από την πεπτική. Παρεντερικά χορηγούνται φάρμακα ή διαλύματα που είναι υδατοδιαλυτά ή ελαιώδη. Τα φάρμακα πρέπει να είναι αποστειρωμένα και να έχουν ουδέτερη αντίδραση. Αποστειρωμένες πρέπει να είναι οι βελόνες, οι σύριγγες, οι καθετήρες και όλες οι συσκευές ενδοφλέβιας έγχυσης υγρών.

Ενδοφλέβια οδός Η ενδοφλέβια οδός αποτελεί βασική μέθοδο χορήγησης υγρών και φαρμάκων στον ασθενή: Σε περίπτωση που δεν μπορεί να πάρει τα φάρμακα από άλλη οδό χορήγησης. Σε περίπτωση που τα φάρμακα και τα διαλύματα πρέπει να χορηγηθούν άμεσα και γρήγορα στην συστηματική κυκλοφορία. Μειονέκτημα της οδού είναι η αδύνατη ανάκτηση του φαρμάκου σε περίπτωση λάθους. Όλα τα υλικά πρέπει να είναι αποστειρωμένα.

Ενδοφλέβια οδός Με τις ενδοφλέβιες εγχύσεις χορηγούμε ουσίες και διαλύματα όπως: Υγρά και ηλεκτρολύτες Φάρμακα Αίμα πλάσματα και παράγωγα αίματος Ολική παρεντερική διατροφή δηλαδή τυποποιημένα διαλύματα που περιέχουν αμινοξέα γλυκόζη και λιπίδια

Τύποι ενδοφλέβιων διαλυμάτων Ισότονα Έχουν την ίδια συγκέντρωση ή ωσμωτική πίεση με το αίμα Χρησιμοποιούνται για αναπλήρωση υγρών N/S 0,9%, R/L, D/W 5% Υπότονα Έχουν μικρότερη συγκέντρωση ή ωσμωτική πίεση από το αίμα Χρησιμοποιούνται για μετακίνηση υγρών έξω από τα αγγεία N/S 0,45% Υπέρτονα Έχουν μεγαλύτερη συγκέντρωση ή ωσμωτική πίεση από το αίμα Χρησιμοποιούνται για αναπλήρωση ηλεκτρολυτών και για μείωση του οιδήματος D/W 10%, 20%, 35%

Εξοπλισμός για ενδοφλέβια χορήγηση Set χορήγησης Εξοπλισμός κεντρικής (βασικής) έγχυσης Κανονικές σταγόνες 10-20 gtt/ml Μακροσταγόνες 10 gtt/ml Μικροσταγόνες 60 gtt/ml Εξοπλισμός συμπληρωματικής ή δεύτερης γραμμής Piggyback Set ελεγχόμενου όγκου solu-set Παράλληλος ή τύπου «Υ» εξοπλισμός για χορήγηση αίματος

Εξοπλισμός για ενδοφλέβια χορήγηση Περιέκτες διαλυμάτων Ασκοί Οροί Φλακόν Φίλτρα ή συσκευές με φίλτρα, οι οποίες παγιδεύουν άλατα και συγκρίματα Stand ή στατό Βελόνες Κλείστρα (three ways) Αντλίες ελεγχόμενης έγχυσης Αντλίες μικροέγχυσης, PCA (Patient Controlled Analgesia)

Συσκευές φλεβικής προσπέλασης Η βελόνα με άκρο σαν πτερύγιο «πεταλούδα». Χρησιμοποιούνται για βραχεία νοσηλεία Μεγέθη 17- 25 G Φλεβοκαθετήρες με μεταλλικό στυλεό Χρησιμοποιούνται για μακροχρόνια νοσηλεία Μεγέθη από 18-22 G Κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες Χρησιμοποιούνται για μακροχρόνια νοσηλεία πάνω από 14 ημέρες Χρησιμοποιούνται για αυξημένες ανάγκες ΕΦ αγωγής Ειδική αγωγή Εμφυτευόμενοι φλεβοκαθετήρες Τοποθετούνται υποδορίως στην άνω κοίλη φλέβα Είναι διπλού αυλού Γίνεται έγχυση με ειδικές βελόνες Huber

Διαλείπουσα έγχυση φαρμάκου Ένας τρόπος χορήγησης φαρμάκων είναι η χρήση μικρών ποσοτήτων 25-250ml συμβατών ενδοφλέβιων υγρών που εγχέονται σε μια επιθυμητή χρονική περίοδο Μειώνει τον κίνδυνο για ταχεία έγχυση δόσης Ανεξαρτησία ο ασθενής πρέπει να διαθέτει ενδοφλέβια γραμμή που διατηρείται βατή με περιοδική έκπλυση φυσιολογικού ορού

Μέθοδοι ενδοφλέβιας έγχυσης φαρμάκων Piggyback Μέσω κλείστρου (three way) Παράλληλη έγχυση Με ηπαρινισμένο καθετήρα Χορήγηση ελεγχόμενου όγκου (solu- set) Αντλία μικροέγχυσης Σύμφωνα με τις ιατρικές οδηγίες

Ενδοφλέβια δόση εφόδου-(IV push) Χορήγηση συγκεντρωμένης δόσης φαρμάκου απευθείας στη συστηματική κυκλοφορία Πλεονέκτημα για ασθενείς που είναι σε κίνδυνo για υπερφόρτωση κυκλοφορίας Δεν επιτρέπει χρόνο για διόρθωση λάθους Προσοχή στον υπολογισμό ακριβούς δόσης Πάντα επιβεβαιώνεται η θέση του ενδοφλέβιου καθετήρα και οι παρακείμενοι ιστοί πριν την χορήγηση

Επιπλοκές ΕΦ αγωγής Εξαγγείωση - Διήθηση ιστών Φλεβίτιδα – Θρομβοφλεβίτιδα Μικροβιαιμία – Σηψαιμία Εμβολή καθετήρα Εμβολή αέρα Αλλεργικές αντιδράσεις

Κατευθυντήριες οδηγίες για την ΕΦ αγωγή Διατήρηση του ΕΦ διαλύματος αποστειρωμένου. Προστασία της θέσης του καθετήρα από επιμόλυνση για αποφυγή πιθανής λοίμωξης. Διατήρηση της στεγανότητας του σωλήνα. Ανάρτηση των υγρών στο σωστό ύψος. Προσεκτική ρύθμιση της ροής. Παρακολούθηση των προσλαμβανομένων και αποβαλλομένων για διατήρηση του ισοζυγίου υγρών. Ανάρτηση διαλύματος που πρέπει να χορηγηθεί πρώτο σε υψηλότερη θέση. Αξιολόγηση του σημείου φλεβοκαθετήρα για ενδείξεις επιπλοκών: ερυθρότητα, ωχρότητα, οίδημα και ευαισθησία στην ψηλάφιση

Κατευθυντήριες οδηγίες για την ΕΦ αγωγή Στενή παρακολούθηση για τυχόν επιπλοκές από την χορήγηση των φαρμάκων και του αίματος. Ποτέ μην χορηγείτε ενδοφλέβια φάρμακα μέσω σωλήνα που εγχέει αίμα, παράγωγα αίματος ή διαλύματα παρεντερικής σίτισης

Αναγνώριση προβλημάτων κατά την ΕΦ αγωγή Θέση του καθετήρα ενδαγγειακά Ύψος περιέκτη Αεραγωγός συστήματος Θέση σωλήνα Θέση του άκρου Πιθανή απόφραξη ροής Έλεγχος φίλτρου Προσπάθεια αναρρόφησης αίματος από τον καθετήρα για απόφραξη από θρόμβο

Σημεία φλεβοκέντησης Βραχίονας - Αντιβράχιο Βραχίονας - Αντιβράχιο Κεφαλική φλέβα Βασιλική φλέβα Επικουρική κεφαλική φλέβα Μέση φλέβα αγκωνιαίου βόθρου Μέση φλέβα αντιβραχίου Ραχιαία επιφάνεια άκρας χειρός Ραχιαίο φλεβικό δίκτυο Κεντρικές φλέβες Υποκλείδιες φλέβες Σφαγίτιδες φλέβες Μηριαίες φλέβες

Σε επανειλημμένες φλεβοκεντήσεις και ενδοφλέβια χορήγηση ερεθιστικών φαρμάκων, οι φλέβες σκληρίνονται, θρομβώνονται και γίνονται ακατάλληλες για ενδοφλέβια θεραπεία.

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΦΛΕΒΑΣ Η φλέβα να είναι ορατή, ευθεία, ψηλαφητή και σταθερή. Να είναι μεγάλη. Αποφεύγεται η φλεβοκέντηση σε ουλοποιημένα σημεία, σε σκληρές, φλεγμονές, θρομβωμένες φλέβες. Αποφεύγεται η φλεβοκέντηση πάνω σε άρθρωση, όπως η κοιλότητα του αγκώνα. (Εμποδίζει την κίνηση). Προσοχή σε υπερήλικες αρρώστους οι φλέβες σπάζουν ευκολότερα.

Αναρρόφηση Απαγορεύεται σε Νοσηλευτή αυτή η διαδικασία. Γίνεται μόνο από γιατρό. Λύση της περίδεσης και χορήγηση φαρμάκου.

Χορήγηση ενδοφλέβιων φαρμάκων Κατάλληλη προετοιμασία Άσηπτη τεχνική Κανόνας των σωστών Προσοχή στον όγκο των διαλύσεων Υπάρχουν φάρμακα που χορηγούνται εφάπαξ και bolus και άλλα με συστηματική χορήγηση Βραδεία χορήγηση εκτός αν υπάρχει οδηγία για ταχεία χορήγηση SOS!!! Το κάλιο δεν χορηγείται ποτέ bolus

ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΝΤΙΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Χρήζουν ειδικής εκπαίδευσης Χρήζουν ειδικού εξοπλισμού ΑΙΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΤΟΥ ΟΛΙΚΗΣ ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Χρήζει ειδικής εκπαίδευσης Χρήζει ειδικού εξοπλισμού Χρήζει ΚΦΓ Χορηγείται πάντα μόνη της

Υπολογισμός ροής Όταν η οδηγία αναφέρει 1000ml N/S 0,9% για 10h τότε: Ποσότητα του διαλύματος σε ml*αριθμό σταγόνων /ml = σταγόνες ανά λεπτό χρόνος σε λεπτά Χρησιμοποίηση σετ κανονικών σταγόνων (15 gtt/ml) Χρησιμοποίηση σετ μακροσταγόνων (10 gtt/ml) Χρησιμοποίηση σετ μικροσταγόνων (60 gtt/ml) 1000ml*15 gtt/λεπτό = 15000=25 gtt/λεπτό 10 ώρες *60 λεπτά 600

Υπολογισμός ροής Όταν η εντολή αναφέρει N/S 0,9% 125ml/h τότε: 125ml/h*15 gtt/ml = 1875= 31 gtt/λεπτό I h *60 λεπτά 60

Μη αναμενόμενα αποτελέσματα Ο ασθενής έχει αλλεργικές αντιδράσεις στα φάρμακα Η ΦΑ δεν έχει εγχυθεί στο προκαθορισμένο χρονικό πλαίσιο Η ΕΦ περιοχή πρήζεται, είναι ζεστή, κοκκινίζει και είναι ευαίσθητη στο άγγιγμα υποδεικνύοντας φλεβίτιδα Η ΕΦ περιοχή γίνεται ψυχρή, ωχρή και πρήζεται υποδεικνύοντας διήθηση

Πλεονεκτήματα της ΕΦ δόσης εφόδου Ταχεία έναρξη των αποτελεσμάτων Τα φάρμακα ετοιμάζονται γρήγορα και χορηγούνται γρήγορα Οι δόσεις των φαρμάκων βραδείας δράσης μπορούν να διαφοροποιούνται με βάση την απάντηση του ασθενούς στην ΦΑ Δεν υπάρχει απώλεια φαρμάκου στο σύστημα ορού

Μειονεκτήματα της ΕΦ δόσης εφόδου Δεν μπορούν όλα τα φάρμακα να χορηγηθούν με δόση εφόδου Γίνεται γρήγορη χορήγηση και υπάρχει μικρή πιθανότητα να σταματήσει η ένεση όταν εκδηλώνεται μια παρενέργεια Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για εμφάνιση διήθησης ή φλεβίτιδας