Πολιτιστικό πρόγραμμα 4 ου Γυμνασίου Ευόσμου Σχολικό Έτος Παλαιοχριστιανικοί Ναοί και Βυζαντινά Μοναστήρια,ένας θησαυρός στην πόλη μας Υπεύθυνες καθηγήτριες: Μαζηρίδου Ευδοξία Τσομπανίδου Ξανθίππη

Η Θεσσαλονίκη έπαιξε σημαντικό ρόλο στην βυζαντινή εποχή. Ήταν σημαντικό διοικητικό κέντρο και το λιμάνι της διακινούσε προϊόντα από όλη τη Βαλκανική. Γνωρίζει διαμάχες, εμφυλίους, κοινωνικές αναταραχές αλλά και μεγάλη ακμή στην αρχιτεκτονική, την αγιογραφία και τα ψηφιδωτά. Καταλαμβάνεται από τους Βενετούς τον 15 ο αιώνα και λίγο αργότερα από τους Οθωμανούς. Με την πόλη συνδέθηκαν σημαντικοί άνθρωποι των γραμμάτων. Η Θεσσαλονίκη έπαιξε σημαντικό ρόλο στην βυζαντινή εποχή. Ήταν σημαντικό διοικητικό κέντρο και το λιμάνι της διακινούσε προϊόντα από όλη τη Βαλκανική. Γνωρίζει διαμάχες, εμφυλίους, κοινωνικές αναταραχές αλλά και μεγάλη ακμή στην αρχιτεκτονική, την αγιογραφία και τα ψηφιδωτά. Καταλαμβάνεται από τους Βενετούς τον 15 ο αιώνα και λίγο αργότερα από τους Οθωμανούς. Με την πόλη συνδέθηκαν σημαντικοί άνθρωποι των γραμμάτων. Λέων Μαθηματικός Ευστάθιος Θεσσαλονίκης Γρηγόριος Παλαμάς Κύριλλος-Μεθόδιος

Τα είδη των ναών στη Βυζαντινή περίοδο ΜΕΣΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Σταυροειδής με τρούλο ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Βασιλική ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Βασιλική, σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο, οκταγωνικός, σταυρεπίστεγος

Τα είδη της βυζαντινής αγιογραφίας Α. Φορητές εικόνες Οι εικόνες αποδίδονται πάνω σε ξύλο και τα χρώματα διαλύονται σε κρόκο αυγού. Στην παλαιοχριστιανική αγιογραφία συναντάμε και την τεχνική ανάμειξης των χρωμάτων με κερί και θέρμανση της επιφάνειας με πυρακτωμένο σίδηρο(εγκαυστική μέθοδος) Α. Φορητές εικόνες Οι εικόνες αποδίδονται πάνω σε ξύλο και τα χρώματα διαλύονται σε κρόκο αυγού. Στην παλαιοχριστιανική αγιογραφία συναντάμε και την τεχνική ανάμειξης των χρωμάτων με κερί και θέρμανση της επιφάνειας με πυρακτωμένο σίδηρο(εγκαυστική μέθοδος)

Β. Τοιχογραφίες Η ζωγραφική πάνω στον τοίχο μπορεί να είναι: α. νωπογραφία (fresco) Ο αγιογράφος ζωγραφίζει πάνω σε φρεσκοσοβατισμένο τοίχο. β. ξηρογραφία Ανάμειξη των χρωμάτων με μια κολλητική ουσία και ζωγραφική πάνω σε ξηρό τοίχο.

Γ. Ψηφιδωτά – Μωσαϊκά Στα ψηφιδωτά αντί για χρώματα χρησιμοποιούσαν μικρές ψηφίδες από μάρμαρο, πέτρες, φίλντισι, υαλόμαζα χρωματισμένη. Ονομάστηκαν και μωσαϊκά διότι με ψηφιδωτά διακοσμούσαν τα τοιχώματα των σπηλαίων που ήταν αφιερωμένα στις Μούσες.

Ροτόντα Περίκεντρο οικοδόμημα. Κτίστηκε από τον Γαλέριο περίπου το 306 μ.Χ. Ως ναός του Δία ή ως Μαυσωλείο. Στα πρωτοχριστιανικά χρόνια μετατράπηκε σε ναό αφιερωμένο στους Ασώματους ή στους Αρχαγγέλλους. Τότε προστέθηκε και η ανατολική κόγχη. Έχουν διατηρηθεί εξαιρετικής ποιότητας ψηφιδωτά στον τρούλο, στα παράθυρα και στις καμάρες Διάμετρος :24,50μ. Θόλος ύψους: 29,80μ. Διάμετρος :24,50μ. Θόλος ύψους: 29,80μ.

Ψηφιδωτά της Ροτόντας

Αχειροποίητος Ο αρχαίος ναός χτίστηκε μετά τη Σύνοδο της Εφέσου το 431. Αυτό τον καθιστά ως ένα από τους παλαιότερους ναούς του Ανατολικού Χριστιανισμού με συνεχή λειτουργία και αποτελεί, μαζί με τους ναούς της Θεσσαλονίκης Άγιο Δημήτριο και Αγία Σοφία χαρακτηριστικό δείγμα της παλαιοχριστιανικής ναοδομίας. Το 1988 εντάχθηκε στον κατάλογο μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Τρίκλιτη βασιλική με ξύλινη στέγη, κορινθιακούς κόνες και ψηφιδωτό μωσαϊκό.

Άγιος Δημήτριος Ένας μικρός ναός οικοδομήθηκε το 324 και αργότερα το 412 μια επιβλητική βασιλική που στα χρόνια του Ηρακλείου κάηκε. Ξανακτίστηκε το Το 1917 κάηκε πάλι στην πυρκαγιά της πόλης. Αναστηλώθηκε το 1949 Πεντάκλιτη βασιλική με εντυπωσιακά ψηφιδωτά Κάτω από τον ναό υπάρχει κρύπτη, με κρήνες αγιάσματος

Άγιος Παντελεήμων 13 ος – 14ος Σύνθετος Σταυροειδής Τετρακιόνιος Εγγεγραμμένος Οι τοιχογραφίες στο νάρθηκα και στον κυρίως ναό ανήκουν στα χρόνια της τουρκοκρατίας, ενώ από τον αρχικό βυζαντινό διάκοσμο διατηρήθηκαν τοιχογραφίες στο χώρο της πρόθεσης και του διακονικού.

Ναός Ταξιαρχών 14 ος αιώνας Ο ναός είναι βασιλική με ξύλινη στέγη. Κάτω από το ναό υπάρχει κρύπτη που πιθανά χρησίμευε ως οστεοφυλάκιο ή χώρος ταφής. Στην Τουρκοκρατία μετατράπηκε σε τζαμί και προστέθηκε ένας μιναρές με την ονομασία Ικί Σεριφέ Τζαμί. Ο ναός είναι βασιλική με ξύλινη στέγη. Κάτω από το ναό υπάρχει κρύπτη που πιθανά χρησίμευε ως οστεοφυλάκιο ή χώρος ταφής. Στην Τουρκοκρατία μετατράπηκε σε τζαμί και προστέθηκε ένας μιναρές με την ονομασία Ικί Σεριφέ Τζαμί.

14 ου αιώνας Ο αρχιτεκτονικός του τύπος, τετρακιόνιος σταυροειδής εγγεγραμμένος, γνωστός ως αθωνικός ή αγιορείτικος Προφήτης Ηλίας

Παναγία Χαλκέων 11 ος αιώνας Είναι ναός σταυροειδής με τρούλο εγγεγραμμένος σε τετράγωνο. Το ιδιαίτερο στη διακόσμησή του είναι η τοιχογραφία της Ανάληψης του Κυρίου στον τρούλο.

Η αρχιτεκτονική του μορφή είναι μεταβατική φάση στην εξέλιξη της χριστιανικής ναοδομίας, καθώς τον ψηλό και κομψό τρούλο στηρίζουν τέσσερα τυφλά τόξα που συγχρόνως αποτελούν και τους τοίχους του. Μεταμόρφωση Σωτήρα 14 ος αιώνας

Ναός σύνθετος πεντάτρουλλος τετρακιόνιος σταυροειδείς εγγεγραμμένος με νάρθηκα. Δώδεκα Απόστολοι

Μια από τις παλαιότερες εκκλησίες της Θεσσαλονίκης. Χτίστηκε τον 8 ο αιώνα Είναι ναός βασιλικής με τρούλο. Ο ναός διακοσμήθηκε την περίοδο της Εικονομαχίας με ανεικονικά ψηφιδωτά που είναι εντυπωσιακά δείγματα της βυζαντινής τέχνης. Αγία Σοφία

Αγία Αικατερίνη Ο ναός κτίστηκε τον 14 ο αιώνα. Ανήκει στην Μακεδονική Σχολή και είναι εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο. Κύριο χαρακτηριστικό του ναού είναι οι περίτεχνες τοιχοποιίες εξωτερικά

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ Η ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΜΑΣ Καριοφύλλης Κωνσταντίνος Θεοδωρίδου Αναστασία Εφραιμίδης Σπυρίδων Καπετανάκη Ξένη Δάγκα Χρυσάνθη Τωάννα Γιοκαράκη Άννα Μαρία Γιοκαράκης Δημήτριος Μπόζα Άννα Φιλιππίδου Άννα Πλιάτσκα Ευδοκία Ρουμιάντσεβ Τατιανή Παπαδοπούλου Δέσποινα Παπαχρήστου Άννα Παπαδοπούλου Παρθένα Σοφικίτης Γεώργιος Σοφικίτης Δημήτριος Τσομπανίδου Μαρία