Οι κάτοικοι της μακρινής Νέας Ζηλανδίας

ΜΑΟΡΙ είναι το όνομα ιθαγενούς πληθυσμού της Νέας Ζηλανδίας και της γλώσσας του. Η λέξη Μαορί σημαίνει «κανονικός» ή «κοινός» στην Μαορί γλώσσα και διακρίνει τα θνητά όντα από τους θεούς. Οι Μαορί έφτασαν στην Ζηλανδία από την Πολυνησία πολύ πριν η χώρα αποικηθεί από τους Ευρωπαίους. Μάλιστα κάποιοι πιστεύουν ότι έφτασαν εκεί ταξιδεύοντας με κανό.

Οι παραδοσιακοί Μαορί ήταν κυνηγοί, ψαράδες και καλλιεργητές. Στις εποχικές δραστηριότητες περιλαμβάνονταν η καλλιέργεια κηπευτικών, το ψάρεμα και το κυνήγι πτηνών. Τα βασικά καθήκοντα ήταν χωρισμένα για άντρες και γυναίκες, αλλά υπήρχαν και πολλές ομαδικές δραστηριότητες όπως η καλλιέργεια και η συλλογή τροφής, και οι πολεμικές δραστηριότητες.

Η τέχνη ήταν και είναι ένα σημαντικό μέρος του πολιτισμού των Μαορί, όπως μαρτυρεί η διακόσμηση των σπιτιών, και η τεχνική που χρησιμοποιούν για την κατασκευή κανό, όπλων και άλλων αντικειμένων. Οι Μαορί συνήθιζαν να φορούν πολλά κοσμήματα, ενώ οι υψηλόβαθμοι είχαν συχνά τατουάζ.

Η θρησκεία των Μαορί είναι στενά συνδεδεμένη με τη φύση. Για τους Μαορί όλα τα πράγματα θεωρείται πως έχουν μια δύναμη ζωής (mauri). Άνθρωποι αλλά και αντικείμενα περιέχουν mana - πνευματική δύναμη ή ουσία. Σύμφωνα και με την Πολυνησιακή παράδοση, ο Τανγκαρόα (Tangaroa) είναι ο θεός του ωκεανού και η καταγωγή όλων των ψαριών. Ο Τάνε (Tane) είναι ο θεός του δάσους και η καταγωγή όλων των πτηνών, και ο Ρόνγκο (Rongo) είναι ο θεός των ειρηνικών δραστηριοτήτων και της γεωργίας. Στις αρχές της δεκαετίας του 1800, οι Μαορί δέχτηκαν με ενθουσιασμό τον Χριστιανισμό και τις αρχές του και τις προσάρμοσαν στον πολιτισμό τους.

Σημαντικό στοιχείο της θρησκείας των Μαορί θεωρείται το «ταμπού», το οποίο μπορεί να ερμηνευθεί ως κάτι το «ιερό», ή ως «πνευματικός περιορισμός» ή ως «απαγόρευση». Περιλαμβάνει δηλαδή κανόνες και απαγορεύσεις. Ένα πρόσωπο, ένα αντικείμενο ή ένα μέρος, που είναι ταμπού, δεν πρέπει να ακουμπηθεί από άνθρωπο, σε μερικές περιπτώσεις, ούτε καν να πλησιαστεί. Στις παλαιότερες εποχές για παράδειγμα, τα υψηλόβαθμα μέλη της φυλής δεν θα άγγιζαν αντικείμενα που ανήκαν σε χαμηλόβαθμα μέλη. Αυτό θεωρείτο «μόλυνση». Από την άλλη αν τα χαμηλόβαθμα άτομα άγγιζαν τα αντικείμενα ενός υψηλόβαθμου ατόμου, η ποινή γι αυτούς ήταν ο θάνατος. Μια παραβίαση του ταμπού θεωρείτο από τους Μαορί ότι μπορούσε να είχε φρικτές συνέπειες, για τον παραβάτη, όπως αρρώστια ή και θάνατος. Οι χώροι ταφής και τα μέρη θανάτου ήταν πάντα ταμπού, και οι τοποθεσίες αυτές συχνά περιβάλλονταν από προστατευτικό φράκτη

Το χάκα (haka) είναι ένα σημαντικό στοιχείο που συνδέεται με τον πολιτισμό αλλά και τη θρησκεία των Μαορί. Είναι από τα πολλά είδη ομαδικού χορού ή παράστασης. Εκτελούνται διάφορα χάκα ανάλογα με την περίπτωση. Υπάρχουν χάκα τραγουδιού και χαράς, και πολεμικά χάκα. π.χ. Υπάρχει ένα πολεμικό χάκα που εκτελείται χωρίς όπλα, συνήθως για να εκφράσει δημόσια ή ιδιωτικά αισθήματα, και είναι γνωστό ως "haka taparahi", και ένα άλλο, το "peruperu", που εκτελείται με όπλα. Σε παλαιότερες εποχές, το peruperu εκελείτο πριν από τη μάχη. Σκοπός του ήταν να επικληθεί τον θεό του πολέμου και να προειδοποιήσει τους εχθρούς για τη μοίρα που τους περίμενε. Η εθνική ομάδα ράγκμπυ της Νέας Ζηλανδίας, οι Ολ Μπλακς, εκτελούν μέχρι και σήμερα ένα χάκα πριν από τους διεθνείς αγώνες τους.

Ένα άλλοι σημαντικό στοιχείο του πολιτισμού των Μαορί είναι το «τατουάζ». Στην παραδοσιακή κοινωνία οι περισσότεροι από τους υψηλόβαθμους είχαν τατουάζ, και αυτοί που δεν διέθεταν καθόλου θεωρούνταν άτομα κατώτερου κοινωνικού επιπέδου. Η απόκτηση των τατουάζ αποτελούσε σημαντικό σταθμό στη ζωή ενός ατόμου, καθώς φανέρωνε ότι αυτό έχει φτάσει στην ωριμότητα και συνοδευόταν από πολλά τελετουργικά και ιεροτελεστίες. Ένας άλλος λόγος για τον οποίο χρησιμοποιούσαν το τατουάζ ήταν για να γίνει το άτομο ελκυστικότερο στο αντίθετο φύλο. Οι γυναίκες δεν είχαν σε τόσο μεγάλο βαθμό τατουάζ.

Με την απώλεια του μεγαλύτερου μέρους της γης τους από τους Ευρωπαίους αποίκους, οι Μαορί εισήλθαν σε μια περίοδο παρακμής, και μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα θεωρήθηκε πως ο πληθυσμός τους θα έπαυε να υπάρχει ως ξεχωριστή φυλή και θα αφομοιωνόταν από τον Ευρωπαϊκό πληθυσμό. Η προβλεπόμενη παρακμή δεν συνέβη, και τα επίπεδα πληθυσμού ανέβηκαν ξανά. Παρά τον μεγάλο βαθμό ανάμειξης μεταξύ των Μαορί και Ευρωπαϊκών πληθυσμών, οι Μαορί μπόρεσαν να διατηρήσουν την πολιτιστική τους ταυτότητα. Ωστόσο κανένας Μαορί δεν ζει σήμερα αποκλειστικά κατά τον παραδοσιακό προ-Ευρωπαϊκής επαφής τρόπο ζωής.

Ο Μαορί πολιτισμός και γλώσσα διδάσκονται στα περισσότερα Νεοζηλανδικά σχολεία, ενώ υπάρχουν και κοινοτικά σχολεία που διδάσκουν αποκλειστικά Μαορί. Η Μαορί Τηλεόραση, ένας κρατικά επιχορηγούμενος τηλεοπτικός σταθμός είναι δεσμευμένος να μεταδίδει κυρίως σε Μαορί γλώσσα. Οι Μαορί πολιτικοί έχουν επτά έδρες στο Κοινοβούλιο της Νέας Ζηλανδίας, ενώ πολλά Νεοζηλανδικά συμβούλια και κυβερνητικές οργανώσεις έχουν ως υποχρέωση να μελετήσουν και να συμβουλευτούν μαζί με τους Μαορί.