Ψυχοκινητική και Φυσική Αγωγή στην Προσχολική Ηλικία Ενότητα 8: Η Φυσική Αγωγή στο Αναλυτικό Πρόγραμμα του Νηπιαγωγείου Βασιλική Ρήγα Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η.

Σκοποί ενότητας Να εξοικειωθείτε με το προτεινόμενο, από το Υπουργείο Παιδείας, πρόγραμμα σχεδιασμού και ανάπτυξης δραστηριοτήτων φυσικής αγωγής στο νηπιαγωγείο 2

Περιεχόμενα ενότητας Σκοπός του νηπιαγωγείου Προγράμματα σχεδιασμού και ανάπτυξης δραστηριοτήτων στο νηπιαγωγείο Προγράμματα σχεδιασμού και ανάπτυξης δραστηριοτήτων «Δημιουργίας και Έκφρασης» Η Φυσική Αγωγή στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. Η θέση της Φυσικής Αγωγής στο ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα 3

Σκοπός του νηπιαγωγείου Πώς ορίζεται ο σκοπός του νηπιαγωγείου βάσει των επίσημων εγχειριδίων

Σκοπός του νηπιαγωγείου Σύμφωνα με την Υ.Α β/Γ και τον Οδηγό νηπιαγωγού του 2006, σκοπός του νηπιαγωγείου είναι να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτυχθούν σωματικά, συναισθηματικά, νοητικά και κοινωνικά μέσα στο πλαίσιο των ευρύτερων στόχων της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης 5

Προγράμματα σχεδιασμού και ανάπτυξης δραστηριοτήτων στο νηπιαγωγείο Τι προβλέπουν τα επίσημα εγχειρίδια για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων

Προγράμματα σχεδιασμού και ανάπτυξης δραστηριοτήτων στο νηπιαγωγείο Σύμφωνα με την ισχύουσα μέχρι σήμερα Υ.Α β/Γ και τον Οδηγό νηπιαγωγού του 2006, τα προγράμματα που σχεδιάζονται από τη νηπιαγωγό θα πρέπει:​ να βασίζονται στη γνώση για το πώς μαθαίνουν και αναπτύσσονται τα παιδιά​ να βασίζονται στις σχετικές θεωρητικές συζητήσεις και στα εμπειρικά δεδομένα για το σχεδιασμό κατάλληλων προγραμμάτων​ να θέτουν ρεαλιστικούς στόχους​ να λαμβάνουν υπόψη την ατομικότητα κάθε παιδιού, τα ενδιαφέροντα, τις ανάγκες, τις προϋπάρχουσες γνώσεις, τις κοινωνικές αξίες και τα προϊόντα του πολιτισμού του (να είναι ευέλικτα)​ 7

να ενισχύουν την αλληλεπίδραση των παιδιών μεταξύ τους​ να λαμβάνουν υπόψη τις προσδοκίες των γονέων​ να ενισχύουν τη συνεργασία με τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς άλλων βαθμίδων, γενικά το άνοιγμα του νηπιαγωγείου​ να προάγουν τη διαθεματικότητα και ενοποίηση της γνώσης​ να δίνεται προτεραιότητα στην ενεργητική, βιωματική και συνεργατική μάθηση​ να μην υποστηρίζουν την αποσπασματική και απομονωμένη γνώση, την άνευ νοήματος και ενδιαφέροντας για το παιδί άσκηση και καλλιέργεια δεξιοτήτων, και τις εξαντλητικές επαναληπτικές εργασίες​ 8 Προγράμματα σχεδιασμού και ανάπτυξης δραστηριοτήτων στο νηπιαγωγείο

να αναδεικνύουν το παιχνίδι ως τον πυρήνα του όλου προγράμματος​ να ενσωματώνουν την τεχνολογία στις διάφορες δραστηριότητες​ να εφαρμόζουν εναλλακτικούς τρόπους αξιολόγησης​ να επιτρέπουν στα παιδιά να κάνουν λάθη​ να ενισχύουν την αυτοαντίληψη και αυτονομία​ 9 Προγράμματα σχεδιασμού και ανάπτυξης δραστηριοτήτων στο νηπιαγωγείο

Ο Οδηγός Νηπιαγωγού του 2006 αναφέρεται με λεπτομέρεια στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη δραστηριοτήτων που συνδέονται με όλες τις γνωστικές περιοχές που προβλέπει το Δ.Ε.Π.Π.Σ. για το νηπιαγωγείο. Στο πρόγραμμα σπουδών «Δημιουργία και έκφραση» περιλαμβάνονται τέσσερις περιοχές: η εικαστική έκφραση, η δραματική τέχνη, η μουσική και η φυσική αγωγή​ 10 Προγράμματα σχεδιασμού και ανάπτυξης δραστηριοτήτων «Δημιουργίας και Έκφρασης»

Στόχος των δραστηριοτήτων «δημιουργίας και έκφρασης» είναι:​ Η ενεργοποίηση των φυσικών ικανοτήτων των παιδιών​ Η συγκίνηση​ Η αφύπνιση της περιέργειάς τους​ Η κινητοποίηση της φαντασίας τους​ Η ενθάρρυνση της έκφρασής τους​ Η καλλιέργεια της δημιουργικότητάς τους​ Η ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας και της αναπαραστατικής τους σκέψης​ Ο πειραματισμός με υλικά και τεχνικές​ 11 Προγράμματα σχεδιασμού και ανάπτυξης δραστηριοτήτων «Δημιουργίας και Έκφρασης»

Η Φυσική Αγωγή στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. Τι προβλέπει το Δ.Ε.Π.Π.Σ. για τη Φυσική Αγωγή στο νηπιαγωγείο

Η Φυσική Αγωγή στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. Τα προγράμματα σχεδιασμού και ανάπτυξης δραστηριοτήτων φυσικής αγωγής για το νηπιαγωγείο εντάσσονται στην κατεύθυνση «Παιδί Δημιουργία και Έκφραση» και στοχεύουν τα παιδιά να αποκτήσουν:​ Έλεγχο και συνείδηση του σώματός τους και των δυνατοτήτων του​ Αντίληψη της ποιότητας της κίνησης​ Κινητικές δεξιότητες​ Αντίληψη του χώρου μέσα στον οποίο κινούνται και της κίνησής τους σε σχέση με τους άλλους​ 13

Η Φυσική Αγωγή στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. Αντίληψη για την αναγκαιότητα φροντίδας και άσκησης του σώματός τους​ Ικανότητα να εκφράζονται δημιουργικά με το σώμα τους​ Ικανότητα να επιλύουν προβλήματα προκειμένου να επιτύχουν το στόχο τους​ Σεβασμό στις κινητικές ικανότητες του κάθε παιδιού και στη διαφορετικότητα​ Σεβασμό στους κανόνες παιχνιδιού και συνεργασίας​ Ικανότητα εφαρμογής κανόνων ασφαλείας για την αποφυγή ατυχημάτων​ 14

Η Φυσική Αγωγή στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. Στον Οδηγό περιλαμβάνονται ιδέες για δραστηριότητες, όπως:​ Παιχνίδια γνωριμίας​ Παιχνίδια μετακίνησης​ Παιχνίδια μίμησης​ Παιχνίδια αντίδρασης​ Δραστηριότητες χειρισμού​ Γνωριμία με τα σπορ​ Γνωριμία με τη γυμναστική και το στίβο​ Παραδοσιακά παιχνίδια​ 15

Η Φυσική Αγωγή στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. ΙκανότητεςΔραστηριότητεςΔιαθεματικές έννοιες Ανάπτυξη κινητικότητας-Ομαδικά, ατομικά, παραδοσιακά, ελεύθερα, οργανωμένα παιχνίδια​ -Ρυθμική και ενόργανη γυμναστική​ -Αθλοπαιδιές​ -Να ανταποκρίνονται με την κίνηση σε ένα ερέθισμα (ρυθμό, χορό…)​ -Βασικές δεξιότητες με υλικό (μπάλα, σκοινί, στεφάνι…)​ -Βασικές κινήσεις με όλο το σώμα, στο χώρο (αναρρίχηση, μονόζυγο…)​ -Αλληλεπίδραση (συνεργασία)​ -Αλληλεπίδραση (ενέργεια)​ -Διάσταση (χώρος) Ανάπτυξη σωματικής δραστηριότητας για προαγωγή υγείας -Έκφραση με το σώμα μιας ιδέας (παντομίμα, αυτοσχεδιασμός, μουσικοκινητική)​ -Πολλαπλή χρήση υλικού (κύλισμα στεφανιού)​ -Κατανόηση των οδηγιών και κανόνων των παιχνιδιών​ -Αναγνώριση και ονομασία παιχνιδιών, σπορ, εξοπλισμού​ -Αναγνώριση και περιγραφή πώς οι σωματικές δραστηριότητες επιδρούν στο σώμα (λαχανιάζω, ζεσταίνομαι…), πώς το σώμα επανέρχεται στο φυσιολογικό ρυθμό (χαλάρωση, σωστή τροφή…) ​ - Αλληλεπίδραση (εξάρτηση) 16 Πίνακας 1: Πρόγραμμα Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Δραστηριοτήτων Φυσικής Αγωγής, προτεινόμενο από την Υ.Α β/Γ

Η Φυσική Αγωγή στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. ΙκανότητεςΔραστηριότητεςΔιαθεματικές έννοιες Τήρηση κανόνων ασφαλείας​ ​ Κατάλληλος χειρισμός εκπαιδευτικού υλικού -Να εφαρμόζουν απλά μέτρα προστασίας και ακολουθούν τις οδηγίες (ασφαλή μέρη για παιχνίδι, οδηγίες χρήσης παιχνιδιού, άθληση με κατάλληλα ρούχα, πόση νερού…)​ -Να ζητούν και να προσφέρουν βοήθεια​ -Να εκφράζουν τις ανάγκες, τις επιθυμίες, να ελέγχουν το θυμό ​ Ανάπτυξη θετικών στάσεων (συνεργασία, αλληλοαποδοχή, υποστήριξη)​ -Να αναγνωρίζουν την ανάγκη να συνεργάζονται (μοίρασμα υλικού)​ -Να περιγράφουν τις ικανότητές τους και αυτές των άλλων​ -Αλληλεπίδραση (συνεργασία) ​ Ολυμπιακή ιδέα, σπουδαιότητα μεγάλων αθλητικών διοργανώσεων​ -Να έρχονται σε επαφή (μέσα από μύθους, ιστορίες, επίκαιρα γεγονότα) με την ολυμπιακή ιδέα και την αθλητική παράδοση​ -Να συμμετέχουν σε παιχνίδια- αγώνες​ -Να ασκούνται στο να αποδέχονται την ήττα​ 17 Πίνακας 1: Πρόγραμμα Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Δραστηριοτήτων Φυσικής Αγωγής, προτεινόμενο από την Υ.Α β/Γ

Η θέση της Φυσικής Αγωγής στο ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα Παρατηρήσεις και σχόλια για τη θέση της Φυσικής Αγωγής στο ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα του νηπιαγωγείου

Η θέση της Φυσικής Αγωγής στο ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα Σύμφωνα με την Εύα Παυλίδου (2012: 63-67): ​ Οι διαθεματικές έννοιες του Δ.Ε.Π.Π.Σ. του νηπιαγωγείου αποτελούν δανεισμό των αντίστοιχων Δ.Ε.Π.Π.Σ. του δημοτικού και του γυμνασίου αποδυναμώνοντας το χώρο της προσχολικής αγωγής​ Το παιδί προσχολικής ηλικίας φαίνεται να αντιμετωπίζεται στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. ως μικρογραφία εφήβου ή παιδιού σχολικής ηλικίας​ Οι ικανότητες που αναγράφονται ότι επιδιώκονται να αναπτυχθούν στη φυσική αγωγή παρουσιάζονται ως μια γενίκευση των επιδιώξεων της προσχολικής αγωγής. Δεν αναδύεται δηλαδή το προτεινόμενο είδος αγωγής με επακόλουθο την αποδυνάμωση βασικών στοιχείων της φυσικής αγωγής (κινητική δημιουργικότητα, έκφραση μέσω κίνησης)​ 19

Στα παραδείγματα που αναφέρονται στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. δεν γίνεται σαφής η σύνδεση με την εκάστοτε ικανότητα που επιδιώκεται να αναπτυχθεί​ Στον Οδηγό Νηπιαγωγού το παιδί συμμετέχει ενεργά σε μια ευρεία γκάμα κινητικών παιχνιδιών για την εξερεύνηση των κινητικών του δυνατοτήτων: να αντιληφθεί τις διαφοροποιημένες δυνατότητες των κινήσεών του, να διερευνήσει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της κίνησης, να συνειδητοποιήσει τα στοιχεία του χώρου (επίπεδα, κατευθύνσεις, αποστάσεις), να συνεργαστεί και να συντονιστεί κινητικά με άλλα παιδιά​ Και στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. και στον Οδηγό Νηπιαγωγού η φυσική αγωγή φαίνεται να συμβάλλει, μαζί με τα άλλα προγράμματα, στην ολιστική αντιμετώπιση του παιδιού, όχι όμως ως αυτούσια γνωστική περιοχή​ 20 Η θέση της Φυσικής Αγωγής στο ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα

Τέλος ενότητας Η Φυσική Αγωγή στο Αναλυτικό Πρόγραμμα του Νηπιαγωγείου

Βιβλιογραφία Δαφέρμου, Χ., Κουλούρη, Π., Μπασαγιάννη, Ε. (2006). Οδηγός Νηπιαγωγού. Εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί. Δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης. Αθήνα: ΟΕΔΒ, schools.gr/preschool_education/odigos/nipi.pdfhttp:// schools.gr/preschool_education/odigos/nipi.pdf Παυλίδου, Ε. (2012). Κινητική και Ρυθμική Αγωγή στην Προσχολική Εκπαίδευση. Θεσσαλονίκη: Ζυγός - Ιωάννης Μάρκου και Υιός Ο.Ε.​ Υπουργική Απόφαση 21072β/Γ2, ΦΕΚ B ,

Χρηματοδότηση 23 Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Σημειώματα 24

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Βασιλική Ρήγα. «Ψυχοκινητική και Φυσική Αγωγή στην Προσχολική Ηλικία». Έκδοση: 1.0. Πάτρα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: 25

Σημείωμα Αδειοδότησης 26 Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 27

Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Πίνακας 1: σελ , Υ.Α β/Γ Οποιοδήποτε έργο δεν αναφέρεται, έχει δημιουργηθεί από το διδάσκοντα του μαθήματος ή/και την Τμηματική Ομάδα Εργασίας και παρέχεται με την ίδια άδεια CC BY-NC-SA 4.0