ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Γιάννης Πεχτελίδης 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Εισαγωγή Για την παιδική ηλικία του παρελθόντος δεν γνωρίζουμε αρκετά πράγματα όπως γνωρίζουμε για την κοινωνική υπόσταση των παιδιών στις σύγχρονες κοινωνίες. 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Παιδιά και γυναίκες Τα παιδιά όπως και οι γυναίκες απουσιάζουν από την επίσημη ιστοριογραφία. Στοιχεία για τη θέση τους στην κοινωνική δομή, τις υποχρεώσεις και τα καθήκοντα, τις συνθήκες διαβίωσης και τη μέριμνα της κοινωνίας προς αυτές παραλείπονται με αποτέλεσμα η διαχρονική τους πορεία να παρακολουθείται με δυσκολία. 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Ιστορικότητα Η έννοια της ιστορικότητας όπως υπεισέρχεται στην κοινωνιολογία στηρίζεται σε επιστημολογικά πρότυπα που δεν εντάσσονται στην παραδοσιακή ιστοριογραφία. Θεωρείται σε συνάρτηση με την κοινωνική δομή, τους θεσμούς, τις κοινωνικές διεργασίες των κοινωνιών του παρελθόντος και οροθετεί έναν τομέα μελέτης που διαχωρίζεται από την κλασική ιστορία. 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Καθοριστική η μελέτη του Αριές Μεθοδολογική πρωτοτυπία: αξιοποίηση πρωτογενών πηγών. Θεωρητική πρωτοτυπία: Ο όρος παιδική ηλικία απουσιάζει από τις κοινωνίες του Μεσαίωνα Δεν υπήρχε προσδιορισμένο ηλικιακό φάσμα της παιδικής ηλικίας που διακρινόταν από την υπόλοιπη ηλικιακή κλίμακα με ένα σύνολο ειδικών θεσμών. 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Ενήλικοι σε μικρογραφία. Τα διαχωριστικά όρια ανάμεσα στα παιδιά και στους ενήλικους ήταν ανύπαρκτα. Τα παιδιά μόλις έδειχναν τα πρώτα σημάδια αυτονόμησης συμμετείχαν στην κοινωνία ως μικροί ενήλικοι, καθώς δεν υπήρχαν ειδικές θεσμικές ρυθμίσεις και νομικές διατάξεις που να αποτρέπουν κάτι τέτοιο. 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Κοινωνικές αλλαγές και επινόηση της παιδικής ηλικίας Από τα τέλη Μεσαίωνα παρατηρούνται σημαντικές αλλαγές με συνέπεια το διαχωρισμό της παιδικής ηλικίας από τους ενηλίκους. 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Νέες αντιλήψεις για τα παιδιά Από τον 16ο αιώνα παρατηρούνται αλλαγές στις στάσεις των ενηλίκων απέναντι στην παιδική ηλικία. Αυτές οι αλλαγές είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία της παιδικής ηλικίας ως ξεχωριστής κατηγορίας, 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Η επινόηση της παιδικής ηλικίας Δύο γεγονότα σηματοδοτούν την επινόηση της παιδικής ηλικίας: α) την εκδήλωση συναισθημάτων από τους ενηλίκους προς τα παιδιά, και β) το ενδιαφέρον των ηθικολόγων για την εκπαίδευση, την πειθαρχία, τη σωματική υγεία και υγιεινή των παιδιών. 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Η ιστορική μελέτη Με αφορμή τις θέσεις Αριές η προβληματική στρέφεται στη θέση της παιδικής ηλικίας στις κοινωνίες του παρελθόντος. Αφορά τις κοινωνικές συνθήκες που διαμόρφωσαν την παιδική ηλικία σε ξεχωριστή κατηγορία 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Η ιστορική αποκατάστασης της παιδικής ηλικίας: δύο τάσεις. Η πρώτη έχει ως αφετηρία τη θέση ότι η παιδική ηλικία αποτελεί κοινωνική κατηγορία για τη συγκρότηση της οποίας έπαιξε καθοριστικό ρόλο μια συνισταμένη κοινωνικών παραγόντων από τα μέσα του 18ου . 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Βιομηχανική επανάσταση και παιδική ηλικία Η παιδική ηλικία σύγχρονο δημιούργημα συνυφασμένο με τις συνέπειες της βιομηχανικής επανάστασης. Πριν δεν υπήρχαν οι προϋποθέσεις, ούτε η ανάγκη να προβεί η κοινωνία στον επίσημο ηλικιακό διαχωρισμό των ανθρώπων 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Υπεύθυνοι παράγοντες για τη συγκρότηση της παιδικής ηλικίας η θέσπιση υποχρεωτικής φοίτησης, η αλλαγή στη δομή οικογένειας Η συναισθηματική ωρίμανση γονέων Η άνοδος του καπιταλισμού Η φιλανθρωπική κίνηση με επίκεντρο τα παιδιά Η ανάπτυξη θεσμών με επίκεντρο τα παιδιά Η νομική υπόσταση των παιδιών 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Η παιδική ηλικία είναι κοινωνική κατασκευή Ο θεσμοθετημένος διαχωρισμός της παιδικής ηλικίας από άλλες κατηγορίες επιτελέστηκε τον 19ο Μέσα από αυτές η παιδική ηλικία απέκτησε γνωρίσματα, αδυναμίες, κρίνεται ικανή για ορισμένες δραστηριότητες και αποκλείεται από άλλες. 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Κοινωνικές συνθήκες και ιδεολογία Η βιομηχανική επανάσταση, οι αλλαγές που επέφερε. και η ιδεολογία που τις υποβάσταξε επέφεραν ριζικές αλλαγές στην κοινωνική υπόσταση των παιδιών, διαχώρισε οριστικά τη θέση τους από αυτή των ενηλίκων και της απέδωσε τη σύγχρονη ταυτότητά της. 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Η δεύτερη ιστορική προσέγγιση Υποστηρίζει ότι και στις κοινωνίες του Μεσαίωνα η παιδική ηλικία είχε τη δική της ξεχωριστή θέση τόσο στην οικογένεια όσο και στον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο. Οι μεταβολές που επέφερε η βιομηχανική επανάσταση τονίζουν το γεγονός ότι η μέριμνα και οι παροχές για τα παιδιά αυξήθηκαν έτσι, ώστε η κοινωνική τους υπόσταση να φαίνεται αναβαθμισμένη. 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Νεωτερικές κατασκευές της παιδικής ηλικίας Η νεωτερικότητα παρήγαγε μία συγκεκριμένη εκδοχή της παιδικής ηλικίας. Η νεωτερικότητα ούτε επινόησε ούτε ανακάλυψε την παιδική ηλικία, αλλά την κατασκεύασε και την οριοθέτησε με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Νεωτερικό ιδεώδες Στα τέλη του 19ου οι ιδέες για τα παιδιά ως αθώων, εξαρτημένων, ευάλωτων, αγνών, ανίκανων για εργασία, που έχουν ανάγκη για προστασία και πειθαρχία ήταν διάχυτες. Οι ιδέες αυτές εξαπλώθηκαν σε όλες τις κοινωνικές τάξεις και υποστηρίχθηκαν από το σχολείο και την οικογένεια 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Κριτική στον Αριές Χρησιμοποίησε επιλεκτικά κάποιες πηγές από την τέχνη Παρερμήνευσε την απουσία βιβλίων για την ανατροφή των παιδιών ως ένδειξη της απουσίας ενδιαφέροντος για την παιδική ηλικία, ενώ θα μπορούσε να ψάξει τους ιατρικούς λόγους που αφορούσαν τα παιδιά 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Pollock «Forgotten Children» Γνωρίσματα που είναι συνυφασμένα με τη συγκρότηση της παιδικής ηλικίας σε ξεχωριστή κατηγορία συναντώνται και σε προβιομηχανικές κοινωνίες. 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Κριτική Η Pollock υποτιμά το γεγονός ότι από τα μέσα του 18ου για πρώτη φορά θέματα όπως η υγεία, η επιβίωση, η διατροφή, η ευημερία και η προστασία του παιδιού γίνονται αφορμή για να θεσμοθετηθούν οι υποχρεώσεις και τα καθήκοντα τόσο των γονέων όσο και της κοινωνίας προς τα παιδιά. 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Συμπέρασμα μαθήματος Τα ιστορικά δεδομένα μας προειδοποιούν να μη χρησιμοποιούμε τα σύγχρονα κοινωνικά και ηθικά πρότυπα που αφορούν την παιδική ηλικία για να κρίνουμε κοινωνικές πρακτικές και αντιλήψεις για τα παιδιά προηγούμενων εποχών. 28/4/2017 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ