 Ενδογενή μεταβολικά νοσήματα  Υπερφαινυλαλανιναιμίες  Φαινυλκετονουρία

 Είναι σπάνιες κληρονομικές διαταραχές του ανθρώπινου μεταβολισμού  Οφείλονται σε γονιδιακές μεταλλάξεις  Αφορούν τον μεταβολισμό των αμινοξέων, των υδατανθράκων και των λιπαρών οξέων  Ο χρόνος έναρξης των συμπτωμάτων διακρίνει τα νοσήματα σε : α ) περιγεννετικά ή ύστερα από μερικές εβδομάδες ζωής ( η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να σώσει τη ζωή του παιδιού και να προλάβει μόνιμες εγκεφαλικές βλάβες ) και β ) αρχίζουν μήνες ή χρόνια μετά τη γέννηση  Η αντιμετώπιση στοχεύει στην πρόληψη ή στην διόρθωση της διαταραχής

 Πρόκειται για ομάδα κληρονομικών νοσημάτων με κοινό χαρακτηριστικό την ενδογενή αδυναμία μεταβολισμού του αμινοξέος φαινυλαλανίνη προς τυροσίνη  Έχουν την μεγαλύτερη συχνότητα από όλες τις διαταραχές του μεταβολισμού των αμινοξέων  Είναι τα περισσότερο μελετημένα νοσήματα της κατηγορίας των αμινοξεοπαθειών  Η αγωγή τους έχει υπάρξει και συνεχίζει να αποτελεί πρότυπο για όλα τα υπόλοιπα  Φυσιολογικές τιμές φαινυλαλανίνης : 2-3 mg/dl

1) Απλή παροδική υπερφαινυλαλανιναιμία : περιγενετική ανωριμότητα της υδροξυλάσης της φαινυλαλανίνης που αποκαθίσταται μόνη της ( συνήθως στον 1 ο μήνα ζωής ) 2) Απλή επίμονη υπερφαινυλαλανιναιμία : μικρή ανεπάρκεια του ενζύμου υδροξυλάση της φαινυλαλανίνης ( τιμές φαινυλαλανίνης αίματος εκτός δίαιτας 4-10mg/dl) 3) Κλασσική φαινυλκετονουρία : Μέτρια ως μεγάλη ανεπάρκεια της υδροξυλάσης της φαινυλαλανίνη Ελαφριά φαινυλκετονουρία 11-15mg/dl, Μέτρια mg/dl, Βαρειά >20mg/dl 4) Άτυπη ή κακοήθης φαινυλκετονουρία : Ανεπάρκεια της δραστικότητας του ενζύμου ρεδουκτάση της δεϋδροπτεριδίνης (DHPR)

Συχνότητα Υπεφαινυλαλανιναιμιών στον Ελληνικό Πληθυσμό Όλες 1:10000 γεννήσεις Απλή Επίμονη Υπερφαινυλαλανιναιμία 1: γεννήσεις Κλασσική Φαινυλκετονουρία 1: γεννήσεις Ανεπάρκεια BH4 ( τετραυδροβιοπτερίνης )1: γεννήσεις Ανεπάρκεια DHPR1: γεννήσεις Συχνότητα Υπερφαινυλαλανιναιμιών στον Ελληνικό Πληθυσμό ανά

 Η υδροξυλάση της φαινυλαλανίνης εντοπίζεται κυρίως στο ήπαρ και βοηθά στον καταβολισμό της φαινυλαλανίνης σε τυροσίνη  Ο περεταίρω καταβολισμός της τυροσίνης χρησιμοποιείται για την σύνθεση L-dopa και κατεχολαμινών  Η L-dopa επίσης παράγει μελανίνη  Παρατηρείται μείωση της δραστικότητάς της κατά 15-85%

 Βαριά Νοητική Καθυστέρηση  Σπασμούς  Διαταραχές συμπεριφοράς με στοιχεία αυτισμού  Χαρακτηριστικό Δερματικό Έκζεμα  Αποχρωματισμό του δέρματος, μαλλιών, ματιών  Μικροκεφαλία

 Γίνεται ποσοτικός έλεγχος των επιπέδων της φαινυλαλανίνης με το Guthrie Screening Test το οποίο διενεργείται σε όλα τα νεογνά  Διαποτίζεται μια κάρτα από προσροφητικό χαρτί με μια σταγόνα αίματος η οποία λαμβάνεται με σκαρφισμό της πτέρνας του νεογνού  Το δείγμα λαμβάνεται αφού έχει εγκατασταθεί η φυσιολογική διατροφή του παιδιού (3 η -5 η μέρα ) Η κάρτα Guthrie στέλνεται στο Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού από όλες τις κλινικές της χώρας Φυσιολογικά επίπεδα 2-3 mg/dl

 Σκοπός της θεραπείας είναι η αποτροπή υπερβολικής συσσώρευσης φαινυλαλανίνης στο αίμα  Η δίαιτα πρέπει να ξεκινήσει όσο το δυνατό πιο σύντομα μετά τη γέννηση του πάσχοντος παιδιού ( οπωσδήποτε στο πρώτο 3 μηνο της ζωής του )  Αποκλεισμό τροφίμων πλούσιων σε φαινυλαλανίνη εφόρου ζωής  Η μέση ηλικία έναρξης της δίαιτας στην Ελλάδα είναι η 10 η – 15 η μέρα ζωής Αποδεκτές Τιμές Φαινυλαλανίνης αίματος Παιδική Ηλικία 3,3-6,6 mg/dl Εφηβεία 10-15mg/dl Ενήλικη Ζωή <20mg/dl

100 γρ προϊόντοςΠεριεκτικότητα σε mg Phe ( φαινυλαλανίνη ) Γάλα πλήρες 150 Πατάτες βραστές 66 Φασολάκια κοκκινιστά 50 Ψωμί λευκό 500 Ντομάτα 22 Μπανάνα 50 Γιαούρτι πλήρες 384 Κοτόπουλο στήθος 929 Μοσχάρι άπαχο 1250 Πορτοκάλι 15 Μακαρόνια 700 Αυγό 534 Ανθρώπινο Γάλα 46

Ενεργειακές Ανάγκες Βρέφη 0-36 μηνών Αγόρια / Κορίτσια Μήνες Kcal/kg/day Πρωτεϊνικές Ανάγκες Βρέφη 0-36 μηνών Αγόρια / Κορίτσια Μήνες g/kg/day 0-32,1 4-61,6 7-91, , ,2 WHO, 2008

Συχνότητα Κλασσικής Φενυλκετονουρίας στους Καυκάσιους πληθυσμούς Ευρώπη 1: γεννήσεις ΗΠΑ 1: γεννήσεις Ιρλανδία 1: 4400 γεννήσεις Φιλανδία 1: γεννήσεις Τουρκία 1: 4370 γεννήσεις WHO, 2008

Συνιστώμενες Πρωτεϊνικές Ποσότητες PKU Αγόρια / Κορίτσια ( έτη ) Τεχνητή Πρωτεΐνη ( μείγμα αμινοξέων ) (g/kg) Συνολική Πρωτεΐνη g/kg/day ,5-3, ,5-2,32-2,5 >14 Σ. Π.- Φ. Π.( Φυσική Πρωτεΐνη = από τις τροφές ) 1-1,5 Οι ανάγκες σε πρωτεΐνες είναι μεγαλύτερες των υγειών εξαιτίας της ταχείας απορρόφησης των ελεύθερων αμινοξέων και του ταχύτατου καταβολισμού τους Συνιστώμενες Ποσότητες Λίπους Αγόρια / Κορίτσια Μήνες % θερμιδικής πρόσληψης χρ χρ >3 χρ 30-35

Διατροφική Ανάλυση per 100ml Ενέργεια 69kcal Υδατάνθρακες 7,4 γρ Πρωτεΐνη 2,3 γρ Λίπη 3,5 γρ Φαινυλαλανίνη nil Διατροφική Ανάλυση per 100gr Ενέργεια 324kcal Υδατάνθρακες 38,4 γρ Πρωτεΐνη 40 γρ Λίπη 1,2 γρ Φαινυλαλανίνη 13mg

Μητρικό Γάλα per 100ml Ενέργεια 67kcal Υδατάνθρακες 6,9 γρ Πρωτεΐνη 1,5 γρ Λίπη 3,7 γρ Φαινυλαλανίνη 46mg Aptamil 1 per 100ml Ενέργεια 66kcal Υδατάνθρακες 7,4 γρ Πρωτεΐνη 1,3 γρ Λίπη 3,4 γρ Φαινυλαλανίνη 54mg

Διατροφική Ανάλυση per 125ml Ενέργεια 118kcal Υδατάνθρακες 8,8 γρ Πρωτεΐνη 10 γρ Λίπη 4,8 γρ Φαινυλαλανίνη nil Διατροφική Ανάλυση per 100gr Ενέργεια 290kcal Υδατάνθρακες 22,5 γρ Πρωτεΐνη 50 γρ Λίπη 0 γρ Φαινυλαλανίνη nil Μείγμα αμινοξέων πρώτης ηλικίας

 Η πρόσληψη της φαινυλαλανίνης μέσω της τροφής μειώνεται στα επίπεδα ανοχής του ασθενούς  Η δραματικά μειωμένη πρόσληψη πρωτεΐνης αναπληρώνεται με ιδιοσκεύασμα μίγματος L- αμινοξέων ( ελεύθερο σε φαινυλαλανίνη και ενισχυμένο σε τυροσίνη )  Χορηγούνται βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία ( μέσω ειδικών συμπληρωμάτων )  Οι θερμιδικές ανάγκες καλύπτονται με κοινά τρόφιμα που είναι πολύ φτωχά ή ελεύθερα σε πρωτεΐνες  Η κάλυψη των αναγκών του ασθενούς για ποικιλία και όγκο τροφής γίνεται με τα πολύ φτωχά ή ελεύθερα σε πρωτεΐνες κοινά τρόφιμα