Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου / 26 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ Δρ. Δημήτριος Κ. Τσώλης Εργαστήριο Πληροφοριακών.

Παρουσίαση με θέμα: "Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου / 26 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ Δρ. Δημήτριος Κ. Τσώλης Εργαστήριο Πληροφοριακών."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 1 / 26 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ Δρ. Δημήτριος Κ. Τσώλης Εργαστήριο Πληροφοριακών Συστημάτων Υψηλών Επιδόσεων Πανεπιστήμιο Πατρών Επίκουρος Καθηγητής (ΠΔ 407/80) Τμήμα Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής

2 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 2 / 26 Σύγχρονα Προβλήματα Βιομηχανία Περιεχομένου: –4.000 μη εξουσιοδοτημένα αντίγραφα του γνωστού πίνακα ζωγραφικής «Guernica» είναι δημοσιευμένα στο Διαδίκτυο. –Ψηφιακές εικόνες της «Ακρόπολης των Αθηνών» πωλούνται προς 6$ η κάθε μία. –Διαφυγόντα κέρδη για τη μουσική βιομηχανία και τη βιομηχανία ψυχαγωγίας. –Ποινική δίωξη κοινωνικών ομάδων όπως φοιτητές, μαθητές και ακόμη και παιδιά. Ευρύτερο Κοινωνικό Σύνολο: –Περιορίζεται η δημόσια πρόσβαση σε πολύτιμο περιεχόμενο. –Περιορίζονται οι ευκαιρίες για δια βίου παιδεία και εκπαίδευση. –Η ποιότητα της δημοκρατίας του Διαδικτύου απειλείται. –«Καθένας έχει δικαίωμα συμμετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στις πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγής και διάδοσής τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους». ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Άρθρο 5α.παρ.2

3 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 3 / 26 Παραδείγματα - 1 Παρθενώνας Περιλαμβάνεται στην Encarta 97 Πωλείται προς $20, $70, $130 και σε CD-ROM $300

4 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 4 / 26 Παραδείγματα - 2 Ηνίοχος και Μάσκα Αγαμέμνονος – Encarta 97

5 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 5 / 26 Προηγούμενες Προσεγγίσεις - Λύσεις Πώς να παρέχεται πρόσβαση στο περιεχόμενο χωρίς να χάνεται ο έλεγχος. Τεχνικό Μέσο Προστασίας: –Είναι μία τεχνολογία που υποστηρίζει τους χρήστες, τους ιδιοκτήτες περιεχομένου και τους οργανισμούς να προστατεύσουν και να διασφαλίσουν το ψηφιακό περιεχόμενο (κείμενο, εικόνα, βίντεο, ήχος, γραφικά) από μη εξουσιοδοτημένη χρήση. Ο ορισμός εμπεριέχει και την ικανότητα ανίχνευσης μίας μη εξουσιοδοτημένης χρήσης. Σύστημα Διαχείρισης Δικαιωμάτων Ψηφιακού Περιεχομένου: –Ένα σύστημα που υποστηρίζει τη διαχείριση των δικαιωμάτων του ψηφιακού περιεχομένου για τους προμηθευτές και τους χρήστες και περιλαμβάνει επιχειρηματικά μοντέλα βασισμένα στο χρόνο και στη χρήση. Τα τεχνικά μέσα προστασίας και διαχείρισης προστατεύονται από ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις.

6 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 6 / 26 Διαπιστωμένα Προβλήματα Οι προηγούμενες προσεγγίσεις, οι πρακτικές και τα προγράμματα αντιμετωπίζουν το ζήτημα αποσπασματικά, τμηματικά και χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες των οργανισμών για αποδοτική διαχείριση της Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Τα εργαλεία και συστήματα χαρακτηρίζονται από έλλειψη βιωσιμότητας και χαμηλό όφελος. Πρόκειται για αποτελέσματα κυρίως ερευνητικών προγραμμάτων που δεν έχουν δοκιμασθεί σε περιβάλλον καθημερινής λειτουργίας. Διαπιστώνεται σοβαρή έλλειψη υποδομών και λειτουργικών σχημάτων για υλοποιήσεις εθνικής κλίμακας. Τα συστήματα δεν βασίζονται σε ένα σαφώς καθορισμένο Επιχειρηματικό Μοντέλο.

7 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 7 / 26 Επιχειρηματικό Μοντέλο - Ορισμός Για τη διαδικασία της προστασίας και διαχείρισης των πνευματικών δικαιωμάτων ψηφιακού περιεχομένου, ένα «Επιχειρηματικό Μοντέλο» είναι το σύνολο των συνθηκών που καθορίζουν τις συσχετίσεις και τον τρόπο συναλλαγής των οντοτήτων που εμπλέκονται στη διαδικασία αυτή, με στόχο την παραγωγή οφέλους. Περιλαμβάνει: –Σύνολο οντοτήτων που εμπλέκονται. –Συσχετίσεις των οντοτήτων αυτών. –Συναλλαγές οντοτήτων μεταξύ τους. –Τύποι δεδομένων και δεδομένα που συναλλάσσονται. Η σημασία των Επιχειρηματικών Μοντέλων έχει υπογραμμισθεί (Computer Science and Telecommunications Board, National Research Council 1999)

8 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 8 / 26 Ο Ρόλος των Επιχειρηματικών Μοντέλων Ο σχεδιασμός και η επιλογή ενός επιχειρηματικού μοντέλου έχει επίδραση στα παρακάτω: –Στην υλοποίηση και στο σχεδιασμό των DRM. –Την προστασία του Copyright εν γένει. –Παροχή ειδικής τιμολόγησης (π.χ. βασισμένη στο Διαδίκτυο). –Εξουσιοδότηση. Οι διαπραγματεύσεις παροχής αδειών είναι μακροσκελείς και μακροχρόνιες. Επίσης είναι αναξιόπτιστες σε περιβάλλοντα Διαδικτύου. Ορισμένες πρακτικές προωθούν μη – παραδοσιακά επιχειρηματικά μοντέλα. Παραδείγματα: –Δωρεάν διανομή του αρχικού προϊόντος και πώληση των αναβαθμίσεών του. –Δωρεάν διανομή ψηφιακού αντιστοίχου (χαμηλής ή μέσης ποιότητας) για να αυξηθεί η ζήτηση του αναλογικού περιεχομένου. –Ευέλικτη παροχή εξουσιοδότησης, εξειδικευμένη τιμολόγηση των ψηφιακών προϊόντων που διανέμονται μέσω του Διαδικτύου.

9 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 9 / 26 Προτεινόμενο Επιχειρηματικό Μοντέλο Εμπλέκει συνήθεις διαδικασίες και τεχνικές ανάπτυξης λογισμικού όπως είναι ο καθορισμός οντοτήτων, των συσχετίσεών τους, λειτουργικών και τεχνικών προδιαγραφών. Το προτεινόμενο Επιχειρηματικό Μοντέλο διαθέτει τα παρακάτω χαρακτηριστικά: –Παρέχει ένα εργαλείο για την έρευνα και την ανάλυση του ζητήματος της Πνευματικής Ιδιοκτησίας στην Κοινωνία της Πληροφορίας. –Είναι επαρκώς αφαιρετικό παρέχοντας τη βάση για την ανάλυση παρόμοιας πολυπλοκότητας ζητημάτων (π.χ. ψηφιοποίηση, διαχείριση περιεχομένου κ.α.). –Είναι ευέλικτο και τμηματικό και λαμβάνει υπόψη ένα μεγάλο μέρος των καταστάσεων που συμβαίνουν κατά τη διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων. –Παρουσιάζει τις βασικές συσχετίσεις μεταξύ των βασικών παραγόντων που εμπλέκονται. –Είναι λεπτομερές και ορίζει σε υψηλό επίπεδο τις λειτουργικές και τεχνικές προδιαγραφές.

10 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 10 / 26 Επιχειρηματικό Μοντέλο - Διάγραμμα Ροών

11 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 11 / 26 Δημιουργός 1. Δημιουργεί 2. Διαθέτει τα έργα του 3. Προσδοκά κέρδος

12 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 12 / 26 Κάτοχος Δικαιωμάτων 1. Διαχειρίζεται τα πνευματικά δικαιώματα. 2. Προστατεύει το copyright. 3. Καταχωρεί τα πνευματικά δικαιώματα. 4. Συγκεντρώνει τέλη. 5. Προωθεί νομικά ζητήματα. 1. Διεπαφές διαχείρισης copyright. 2. Μεθοδολογία εξουσιοδότησης.

13 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 13 / 26 Παροχέας Περιεχομένου 1. Δρα εκ μέρους του Δημιουργού. 2. Δρα εκ μέρους του Κατόχου Δικαιωμάτων. 3. Προστατεύει την ταυτότητα του δημιουργού. 4. Αναγνωρίζει τις δημιουργίες. 5. Ελέγχει & διαχειρίζεται τις δημιουργίες. 6. Ελέγχει και διαχειρίζεται τα δικαιώματα. 1. Εγκατάσταση Βάσης Δεδομένων. 2. Διεπαφές ψηφιοποίησης. 3. Διεπαφές διαχείρισης μεταδεδομένων. 4. Υδατοσήμανση. 5. Ανάπτυξη τιμολογιακής πολιτικής. 6. Εφαρμογή μοναδικής αναγνώρισης

14 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 14 / 26 Παροχέας Αναγνωριστικών 1. Διασφαλίζει τη μοναδικότητα των αριθμών. 2. Υλοποιεί διεθνή πρότυπα αριθμοδότησης. 3. Αναγνωρίζει δημιουργούς και δημιουργίες. 4. Μακροπρόθεσμα διατηρεί τα δεδομένα. 5. Εξασφαλίζει την ακεραιότητα των δεδομένων

15 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 15 / 26 Βάση Δεδομένων ΠΔ 1. Διαχειρίζεται πληροφορίες ΠΔ. 2. Διαχειρίζεται πληροφορίες συμφωνιών. 2. Συσχετίζει πληροφορίες δημιουργιών-τελών. 4. Συντηρεί πληροφορίες αυθεντικότητας. 5. Διαλειτουργεί με άλλες αντίστοιχες ΒΔ. 1. Παρέχει διεπαφές στις οντότητες. 2. Μακροπρόθεσμη διατήρηση. 3. Παρέχει πληροφορίες για συναλλαγές. 4. Ακεραιότητα δεδομένων.

16 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 16 / 26 Διανομέας Μέσων 1. Εγκαθιδρύει εμπορικές σχέσεις. 2. Ικανοποιεί τις ανάγκες του Αγοραστή. 3. Ελέγχει τη διανομή του περιεχομένου. 4. Παρέχει πληροφορίες σε άλλες οντότητες. 5. Παρέχει δεδομένα στις τράπεζες. 6. Διανέμει εξουσιοδοτήσεις. 1. Παραγωγή ψηφιακών αντιγράφων. 2. Εφαρμογές υδατοσήμανσης. 3. Βάση Δεδομένων συναλλαγών. 4. Περιβάλλον ηλεκτρονικού εμπορίου.

17 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 17 / 26 Αγοραστής 1. Αποκτά ψηφιακό περιεχόμενο για χρήσεις. 2. Ικανοποιούνται οι νομικές προϋποθέσεις. 3. Οι συναλλαγές είναι ασφαλείς. 4. Παρέχεται επαρκής πρόσβαση & υπηρεσίες. 5. Διατηρείται η εμπιστευτικότητα. 1. Υπηρεσίες προηγμένης αναζήτησης. 2. Υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου. 3. Εξασφάλιση του copyright. 4. Μηχανισμοί πιστοποίησης.

18 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 18 / 26 Αρχή Πιστοποίησης 1. Έμπιστη αρχή. 2. Αρχή ονομάτισης χρηστών. 3. Παράγει πιστοποιητικά (certificates). 4. Παράγει δημόσια – ιδιωτικά κλειδιά. 1. Μηχανισμοί πιστοποίησης. 2. Πιστοποίηση μέσω Διαδικτύου. 3. Ανάθεση δικαιωμάτων χρηστών. 4. Εξυπηρετητής πιστοποίησης.

19 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 19 / 26 Υπηρεσίες Ελέγχου 1. Αναγνωρίζει υδατοσήματα στο περιεχόμενο. 2. Καταγράφει στοιχεία ελέγχου νομιμότητας. 3. Παρέχει αποδεικτικά στοιχεία παραβιάσεων. 1. Ανίχνευση υδατοσήμανσης. 2. Πράκτορες για ανίχνευση στο δίκτυο. 3. Παραγωγή αναφορών.

20 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 20 / 26 Συναλλαγές

21 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 21 / 26 Συμπεράσματα Ανάλυσης O βαθμός πολυπλοκότητας του ζητήματος είναι μεγάλος. Απαιτείται η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος που ενσωματώνει λειτουργίες: –προστασίας & –Διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων ψηφιακού περιεχομένου στις υπηρεσίες που προσφέρει στους χρήστες του. Ένα ολοκληρωμένο σύστημα προστασίας και διαχείρισης είναι απαραίτητο να βασίζεται στο προτεινόμενο Επιχειρηματικό Μοντέλο. Ένα Επιχειρηματικό Μοντέλο που επιτρέπει τη χρήση του ψηφιακού περιεχομένου για εκπαιδευτικούς σκοπούς θεωρείται απαραίτητο. Μόνο οι πολιτικές που μπορούν να εκφρασθούν μέσω δυαδικών αποφάσεων (ναι / όχι) μπορούν να αυτοματοποιηθούν πλήρως.

22 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 22 / 26 Άρση Πολυπλοκότητας

23 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 23 / 26 Άρση Πολυπλοκότητας Ελαχιστοποιούνται οι ανθρώπινοι, υλικοί πόροι και οι τεχνικές υποδομές. Ελαχιστοποιείται ο αριθμός των βάσεων δεδομένων που αναπτύσσονται και διατηρούνται μακροπρόθεσμα. Οικονομία κλίμακας. Έμπιστος Τρίτος Οργανισμός: –Λειτουργίες, εφαρμογές και τεχνικές υποδομές που παραδοσιακά δεν εμπίπτουν στους υπάρχοντες οργανισμούς που διαχειρίζονται περιεχόμενο και τα πνευματικά δικαιώματα αυτού μπορούν να αναπτυχθούν και να υιοθετηθούν από έναν Έμπιστο Τρίτο Οργανισμό. –Το καταστατικό θα επιτρέπει την υπό συνθήκες ψηφιοποίηση, διαχείριση, μακροπρόθεσμη διατήρηση του ψηφιακού περιεχομένου καθώς και την προστασία και διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων του.

24 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 24 / 26 Επιχειρηματικό Μοντέλο – Παράδειγμα 1 IMPRIMATUR Project, TRADEX. Οι οντότητες: –Συγγραφέας – δημιουργός έργου. –Ο κάτοχος δικαιωμάτων. –Ο προμηθευτής δημιουργιών. –Ο διανομέας δημιουργιών –Το αρχείο IPR. –Ο ελεγκτής των συναλλαγών. –Η αρχή πιστοποίησης. Οι συναλλαγές: –Διανομή του έργου. –Μεταφορά τιμών – χρηματικών ποσών. –Ανάθεση δικαιωμάτων. –Διακίνηση πληροφορίας για το copyright. –Διανομή των αδειών – εξουσιοδοτήσεων. –Τήρηση αρχείου συναλλαγών. –Πιστοποίηση συναλλαγών. –Προστασία συναλλαγών.

25 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 25 / 26 Επιχειρηματικό Μοντέλο – Παράδειγμα 2 Προτάθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού: –Μέσης ποιότητας ψηφιακές απεικονίσεις της Πολιτιστικής Κληρονομιάς να διανέμονται μέσω του Διαδικτύου ή CD-ROM. –Μια ψηφιακή απεικόνιση ενσωματώνει: Την κύρια πληροφορία. Ένα σταθερό αναγνωριστικό των Πνευματικών Δικαιωμάτων του ΥΠΠΟ (αόρατος αριθμός που δηλώνει ότι το ΥΠΠΟ είναι ο κάτοχος του πνευματικού δικαιώματος). Ένα μοναδικό αναγνωριστικό ανά ψηφιακή εικόνα. –Οι ψηφιακές απεικονίσεις που διανέμονται μέσω του Διαδικτύου, CD-ROM, DVD-ROM ή άλλα μέσα θα προστατεύονται με τη μέθοδο της ψηφιακής υδατοσήμανσης. –Χαμηλής ποιότητας αντίγραφα θα διανέμονται μέσω του Διαδικτύου για λόγους προώθησης. –Παροχή ευέλικτης εξουσιοδότησης. Το μοντέλο της Διαδικτυακής Εξουσιοδότησης. –Παροχή ειδικών εξουσιοδοτήσεων για δωρεάν διανομή για εκπαιδευτικούς, ερευνητικούς ή άλλους λόγους.

26 Πάτρα, 14 Φεβρουαρίου 2005 26 / 26 Σχεδιασμός & Ανάπτυξη Συστήματος Ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα που μπορεί να εγκατασταθεί στον Έμπιστο Τρίτο Οργανισμό. Αρχιτεκτονική τριών επιπέδων: –Επίπεδο Ψηφιοποίησης Περιεχομένου: Υλοποίηση διεπαφών για τη διαχείριση ψηφιακών εικόνων και των πνευματικών δικαιωμάτων τους. Υλοποίηση και αξιολόγηση πρότυπου και ανθεκτικού αλγόριθμου υδατοσήμανσης. –Επίπεδο Ψηφιακού Αποθέματος: Υλοποίηση ενός γεωγραφικά κατανεμημένου ψηφιακού αποθέματος. Υλοποίηση συστήματος μοναδικής αναγνώρισης του ψηφιακού περιεχομένου. Επιλογή διεθνών προτύπων μεταδεδομένων για τη μεταπεριγραφή του ψηφιακού περιεχομένου και τη διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων του. –Επίπεδο Αξιοποίησης του Ψηφιακού Περιεχομένου: Υλοποίηση υπηρεσιών πρόσβασης του τελικού χρήστη Διαδικτύου στο περιεχόμενο. Στρατηγική για την τιμολόγηση και τις επιτρεπόμενες χρήσεις του ψηφιακού περιεχομένου. Υλοποίηση πρότυπου και ασφαλούς περιβάλλοντος ηλεκτρονικού εμπορίου. Υλοποίηση εξειδικευμένης διεπαφής ανίχνευσης παραβιάσεων πνευματικής ιδιοκτησίας στο Διαδίκτυο.