ΠΡΑΣΙΝΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Χημικών Παραγωγικών Διαδικασιών Α. Ι. Ζουμπούλης Τομέας Χημικής Τεχνολογίας & Βιομηχανικής Χημείας, Τμήμα.

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΡΑΣΙΝΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Χημικών Παραγωγικών Διαδικασιών Α. Ι. Ζουμπούλης Τομέας Χημικής Τεχνολογίας & Βιομηχανικής Χημείας, Τμήμα."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΡΑΣΙΝΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Χημικών Παραγωγικών Διαδικασιών Α. Ι. Ζουμπούλης Τομέας Χημικής Τεχνολογίας & Βιομηχανικής Χημείας, Τμήμα Χημείας Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περιβαλλοντικά Προβλήματα Επίλυση: Περιβαλλοντική Πολιτική/Διαχείριση Πράσινη Μηχανική/Τεχνολογία –Ορισμός, Αρχές –Μεθοδολογίες Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού –Εργαλεία Εκτίμησης Περιβαλλοντικής Απόδοσης μιας Χημικής Διεργασίας –Παραδείγματα Εφαρμογής Συμπεράσματα

3 ΧΗΜΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΚΑΙ ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

4 1.Μείωση αποβλήτων στην πηγή παραγωγής τους 2.Ανακύκλωση στην ίδια παραγωγική διαδικασία 3.Ανακύκλωση μέσα στη ίδια βιομηχανία 4.Ανακύκλωση εκτός της βιομηχανίας παραγωγής τους 5.Επεξεργασία των αποβλήτων 6.Ασφαλής διάθεση σε κατάλληλους χώρους (π.χ. Βιομηχανικών αποβλήτων ή χημικής ταφής) 7.Απευθείας απόθεση/απελευθέρωση στο περιβάλλον (υπό όρους) (Οδηγία IPPC) ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (κατά σειρά προτεραιότητας)

5 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

6 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (συνέχ.)

7

8 ΠΡΑΣΙΝΗ ΧΗΜΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ Σχεδιασμός, εμπορευματοποίηση και χρήση διεργασιών και προϊόντων, τα οποία είναι ποιοτικώς και οικονομικώς αποδεκτά, ενώ ταυτόχρονα θα ελαχιστοποιούνται: η δημιουργία (ή πρόκληση) ρύπανσης στην πηγή παραγωγής, καθώς και οι κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. (US EPA)

9 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ 1.Ολιστική θεώρηση διεργασιών και προϊόντων, ανάλυση παραγωγικών συστημάτων. 2.Διατήρηση και βελτίωση των φυσικών οικοσυστημάτων, ενώ παράλληλα προστατεύεται η ανθρώπινη υγεία. 3.Νέα νοοτροπία, όσον αφορά τον Κύκλο Ζωής ενός προϊόντος (Life Cycle Assessment, LCA), 4.Οι πρώτες ύλες (και η ενέργεια) που συμμετέχουν στην παραγωγική διαδικασία να είναι όσο το δυνατόν ασφαλέστερες. 5.Ελαχιστοποίηση της εξάντλησης των φυσικών πόρων. 6.Προσπάθεια προληπτικής μείωσης αποβλήτων. 7.Ανάπτυξη και εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών, που θα βελτιώνουν την περιβαλλοντική απόδοση των χημικών διεργασιών, ώστε να επιτευχθεί αειφορία. 8.Συμμετοχή των ενδιαφερομένων (και του κοινού) στην ανάπτυξη και εισαγωγή των καινούργιων λύσεων.

10 ΠΡΟΛΗΨΗ vs. ΕΛΕΓΧΟΣ Η πράσινη τεχνολογία επικεντρώνεται στην πρόληψη της ρύπανσης Χημική Διεργασία Πρώτες ύλες, ενέργεια Προϊόντα Απόβλητα Έλεγχος Ρύπανσης Τροποποιημένη Χημική Διεργασία Πρώτες ύλες, ενέργεια Προϊόντα Απόβλητα Έλεγχος Ρύπανσης Ανακύκλωση Συμβατική τεχνολογία «Πράσινη Τεχνολογία» Μεγαλύτερο Κέρδος, αλλά και (ενδεχόμενο) Λειτουργικό Κόστος Λιγότερα Έξοδα Ελέγχου Ρύπανσης

11 «ΟΡΘΟΣ» ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Απαιτούνται κατάλληλες μεθοδολογίες & εργαλεία εκτίμησης των περιβαλλοντικών συνεπειών μιας διεργασίας ή ενός προϊόντος, έτσι ώστε: –να προσδιορίζονται οι πολλαπλές περιβαλλοντικές επιδράσεις –να βελτιώνεται η περιβαλλοντική απόδοση των χημικών διεργασιών και των προϊόντων Περιβαλλοντικές συνέπειες: - κατανάλωση ενέργειας, - κατανάλωση πρώτων υλών, - ρύπανση αέρα, νερού,- στερεά απόβλητα, - επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία,- τοξικότητα στα οικοσυστήματα Οικονομική απόδοση: –κόστος, κέρδος

12 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ, ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ Εκτίμηση της περιβαλλοντικής τύχης των χημικών ουσιών/ρύπων Προσδιορισμός της έκθεσης στους ρύπους Πράσινη χημεία Εκτίμηση της περιβαλλοντικής απόδοσης κατά τον αρχικό σχεδιασμό της παραγωγικής διαδικασίας Επιλογή καταλληλότερων λειτουργικών μονάδων Ανάλυση διαγράμματος ροής και πιθανή τροποποίησή του Τελική εκτίμηση της περιβαλλοντικής απόδοσης του «καινούργιου» διαγράμματος ροής Οικονομική εκτίμηση της «νέας» παραγωγικής διαδιακασίας

13 ΙΕΡΑΡΧΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 1.Δεδομένα εισόδου Προσδιορισμός της διεργασίας 2. Βασική δομή του διαγράμματος ροής (π.χ. καθορισμός εισροών, εκροών, τρόπος λειτουργίας, αντιδράσεις) 3. Σχεδιασμός της ανακύκλωσης 4. Σχεδιασμός του συστήματος διαχωρισμού (γενική δομή, συστήματα ανάκτησης ατμών, υγρών και στερεών) 5. Αξιοποίηση ενέργειας Douglas, J.M.

14 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Γίνεται σε κάθε σημαντικό επιμέρους στάδιο του σχεδιασμού με κριτήρια: –Οικονομικά –Περιβαλλοντικά (βιοσυσσώρευση, τοξικότητα, επιτρεπτά όρια, π.χ. TLVs, PELs, RELs)

15 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Εκτίμηση της περιβαλλοντικής τύχης των χημικών ουσιών/ρύπων –Προσδιορισμός φυσικοχημικών ιδιοτήτων (π.χ. τάση ατμών, διαλυτότητα, βιοσυσσώρευση κλπ.) –Προσδιορισμός του χρόνου παραμονής (διατήρησης) στο περιβάλλον (Environmental Persistence, π.χ. τάση για βιοαποικοδόμηση) –Προσδιορισμός της τοξικότητας Προσδιορισμός της έκθεσης στους ρύπους –Στους χώρους εργασίας (παρακολούθηση, έλεγχος, χρήση μοντέλων σε υπό μελέτη διεργασίες) –Στο περιβάλλον

16 Ταυτοποίηση και προσδιορισμός των ενδεχόμενων πηγών ρύπανσης Ποσοτικός προσδιορισμός των εκπεμπόμενων ρύπων 1.Απευθείας μέτρηση/υπολογισμός των χημικών ρύπων ή έμμεσος προσδιορισμός τους με τη χρήση ισοζυγίων μάζας, ή στοιχειομετρικών αναλογιών. 2.Μέτρηση μιας αντιπροσωπευτικής χημικής ουσίας. 3.Υπολογισμός με χρήση μαθηματικών ή εμπειρικών μοντέλων. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (συνέχ.)

17 ΑΡΧΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Βελτίωση της περιβαλλοντικής και οικονομικής απόδοσης όσον αφορά την επιλογή: των πρώτων υλών, των βοηθητικών υλών/αντιδραστηρίων, του μηχανισμού και των συνθηκών της χημικής αντίδρασης, της τεχνολογίας που θα εφαρμοστεί

18 ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Λειτουργικές Μονάδες Η επιλογή π.χ. –των χημικών αντιδραστήρων, –των μονάδων διαχωρισμού, –των δεξαμενών αποθήκευσης/μεταφοράς, –των αντλιών, βαλβίδων, σωληνώσεων κλπ. ΒΕΛΤΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

19 Χημικοί αντιδραστήρες Υλικά (αντιδραστήρια, καταλύτες, διαλύτες κλπ.) Τύπος αντιδραστήρα Συνθήκες λειτουργίας (π.χ. θερμοκρασία, ανάδευση, χρόνος παραμονής κλπ.), που εξαρτώνται από το μηχανισμό της αντίδρασης.

20 Μονάδες διαχωρισμού Επιλογή μέσου διαχωρισμού Τεχνολογία διαχωρισμού Μέτρα πρόληψης ρύπανσης στις διεργασίες διαχωρισμού 1.Ένωση παρόμοιων ρευμάτων, έτσι ώστε να μειωθεί ο αριθμός των μονάδων διαχωρισμού. 2.Απομάκρυνση διαβρωτικών και ασταθών χημικών ουσιών, ήδη από τα αρχικά στάδια. 3.Διαχωρισμός πρώτα των συστατικών, που υπάρχουν σε μεγάλες ποσότητες. 4.Οι πιο δύσκολοι διαχωρισμοί να γίνονται τελευταίοι. 5.Οι διαχωρισμοί για την ανάκτηση των κλασμάτων υψηλής καθαρότητας να γίνονται τελευταίοι.

21 Μέτρα πρόληψης της ρύπανσης στις διεργασίες διαχωρισμού Χρήση μιας παραγωγικής ακολουθίας, που θα έχει σαν αποτέλεσμα το μικρότερο δυνατό αριθμό προϊόντων. Αποφυγή προσθήκης νέων συστατικών στην ακολουθία διαχωρισμού. Εάν χρησιμοποιηθεί ένα μέσο διαχωρισμού, τότε αυτό να ανακτηθεί στο επόμενο στάδιο. Να μη χρησιμοποιηθεί ένα δεύτερο μέσο διαχωρισμού για την ανάκτηση του πρώτου. Αποφυγή δραστικών και έντονων συνθηκών λειτουργίας. Μονάδες διαχωρισμού (συνέχ.)

22 Δεξαμενές Αποθήκευσης/Μεταφοράς Ειδική σχεδίαση για τη μείωση των αέριων εκπομπών Προσθήκη γαλακτοματοποιητών για την αποφυγή καθίζησης στερεών και λάσπης στον πυθμένα τους Αντλίες, βαλβίδες, σωληνώσεις κλπ. Ανίχνευση διαρροών και επισκευή προβληματικού εξοπλισμού (Leak Detection And Repair, LDAR) Τροποποίηση ή αντικατάσταση με νέο εξοπλισμό, που θα περιορίζει τις διαρροές στο ελάχιστο

23 Ανάλυση του Διαγράμματος Ροής με σκοπό την Πρόληψη της Ρύπανσης Μέθοδοι ανάλυσης (Process Hazards Analysis, PHA) Hazard and Operability Analyses (HAZ-OP) Failure Modes & Effects Analysis (FMEA) Fault Tree Analysis κλπ. Σκοπός: 1.Προσδιορισμός των κινδύνων 2.Ελαχιστοποίηση των κινδύνων 3.Αλλαγή τρόπου σκέψης των εργαζομένων της βιομηχανίας

24 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Χημικές αντιδράσεις που χρησιμοποιούν μη- τοξικούς διαλύτες και που λαμβάνουν χώρα σε ήπιες συνθήκες (π.χ. θερμοκρασία, πίεση) Βελτιωμένοι καταλύτες –Αυξάνουν την εκλεκτικότητα και μειώνουν τα παραγόμενα απόβλητα –Βελτιώνουν την ποιότητα του προϊόντος και μειώνουν τους περιβαλλοντικούς κινδύνους –Μετατρέπουν τα απόβλητα σε χρήσιμα προϊόντα

25 25

26 26

27 27

28 28

29 Διαχωρισμοί που χρησιμοποιούν υπερκρίσιμα ρευστά (π.χ. CO 2 ) αντί για χλωριωμένους διαλύτες. Ειδικοί αντιδραστήρες που αυξάνουν την απόδοση και την εκλεκτικότητα. Κυψέλες καυσίμων για τη μεταφορά και την παραγωγή ενέργειας. Νέοι σχεδιασμοί που αξιοποιούν καλύτερα τις πρώτες ύλες και την κατανάλωση ενέργειας. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ (συνέχ.)

30 30 Κυψέλες Καυσίμων

31 31 Κυψέλες Καυσίμων (συν.)

32 32 Κυψέλες Καυσίμων (συν.)

33 33 Κυψέλες Καυσίμων (συν.)

34 1 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Επιλογή χημικού αντιδραστηρίου Εκχύλιση σόγιας για την παραγωγή σογιέλαιου: 1.Με εξάνιο 2.Με υπερκρίσιμο CO 2 ΕξάνιοCO 2 1.Αέριες εκπομπές VOC 2.Ευφλεκτότητα του διαλύτη 3.Το εξάνιο δεν είναι εκλεκτικό μέσο διαχωρισμού 4.Υπολείμματα εξανίου στα στερεά απόβλητα 1.Απλούστερη διεργασία 2.Το CO 2 είναι καλύτερο εκχυλιστικό μέσο 3.Λιγότερα στάδια εξευγενισμού 4.Εφαρμογή υψηλής πίεσης Αυξημένο κόστος

35 1 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ (συνέχ.) Συμβατική διεργασία παραγωγής σογιέλαιου με χρήση εξανίου.

36 1ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ (συνέχ.) Διεργασία παραγωγής σογιέλαιου με χρήση υπερκρίσιμου CO 2.

37 Ανακύκλωση μέσα στη βιομηχανία 2 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Διάγραμμα ροής κλασικής παραγωγής ακρυλονιτριλίου (ΑΝ)

38 2 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ (συνέχ.) Διάγραμμα ροής παραγωγής ΑΝ μετά την ανακύκλωση

39 Πλεονεκτήματα του νέου σχεδιασμού Οι απαιτήσεις για καθαρό νερό στην τροφοδοσία ελαττώθηκαν κατά 70% Η παροχή των αποβλήτων μειώθηκε κατά 30% Το κλάσμα μάζας του ΑΝ που διαφεύγει στα απόβλητα μειώθηκε κατά 15% Αύξηση παραγωγής ΑΝ που ισοδυναμεί με κέρδος 9,000,000 $ το χρόνο. 2 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ (συνέχ.)

40 40 Ανακύκλωση μέσα στη βιομηχανία 3 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Διάγραμμα ροής κλασικής παραγωγής χλωροαιθανίου

41 41 Ανακύκλωση μέσα στη βιομηχανία 3 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Διάγραμμα ροής παραγωγής χλωροαιθανίου μετά την ανακύκλωση

42 42 Πλεονεκτήματα του νέου σχεδιασμού Η παροχή των αποβλήτων μειώθηκε κατά 47% Το κλάσμα μάζας του χλωροαιθανίου που διαφεύγει στα απόβλητα μειώθηκε κατά 27% Οι απαιτήσεις για καθαρό νερό στην τροφοδοσία ελαττώθηκαν κατά 62% 3 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ (συνέχ.)

43 Τροποποίηση της μονάδας διαχωρισμού κλασμάτων πετρελαίου σε ένα διυλιστήριο Αντικατάσταση των χρησιμοποιούμενων φλογίστρων. Χρήση ειδικών αεροστεγών βαλβίδων, σωληνώσεων, αντλιών και συμπιεστών. Διαχωρισμός υγρών αποβλήτων μικρού ρυπαντικού φορτίου, επεξεργασία τους και επαναχρησιμοποίηση των χρήσιμων υλικών τους. 4 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

44 Με το νέο σχεδιασμό επιτυγχάνεται: 60% μείωση των αέριων εκπομπών NOx 93% μείωση των αέριων εκπομπών των VOCs 50% μείωση των ποσοτήτων ελαίων και γράσου στα απόβλητα 32% μείωση των SS στα απόβλητα 19% μείωση των θειούχων ενώσεων 90% μείωση των επικίνδυνων στερεών αποβλήτων 4 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ (συνέχ.)

45 Παραγωγή οξικού μεθυλεστέρα 5 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

46 Πλεονεκτήματα της νέας μεθόδου “Απόσταξης με Αντίδραση” (Reactive Distillation) Βελτιωμένη εκλεκτικότητα: Μειωμένη χρήση πρώτων υλών Λιγότερα παραπροϊόντα Μειωμένη κατανάλωση ενέργειας Επίτευξη δύσκολων διαχωρισμών Εξάλειψη/Μείωση διαλυτών Αύξηση ολικού ρυθμού ταχύτητας παραγωγής 5 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ (συνέχ.)

47 Μείωση επικίνδυνων χημικών ουσιών στη χαρτοβιομηχανία Χρήση του polyoxometalate (POM) για τη λεύκανση του χαρτιού 6 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

48 6 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ (συνέχ.)

49

50 Περιορισμός της βιομηχανικής όχλησης από τη δημιουργία aerosol, με την προσθήκη κατάλληλων πολυμερών στα βιομηχανικά ρευστά. 7 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

51 7 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ (συνέχ.)

52 52 8 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

53 53 8 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ (συν.)

54 54 8 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ (συν.)

55 55 9 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

56 56 10 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

57 57 10 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ (συν.)

58 Ανακύκλωση εκτός της βιομηχανίας Απόβλητα ειδών ηλεκτρονικού και ηλεκτρικού εξοπλισμού (WEEE) Η πράσινη τεχνολογία/μηχανική μπορεί να δώσει λύση στο πρόβλημα διάθεσης των αποβλήτων αυτών με τη: Χρήση όσο το δυνατόν μικρότερου αριθμού τύπων υλικών. Αποφυγή χρήσης τοξικών υλικών. Εάν η χρήση τοξικών απαιτείται, τότε να σχεδιάζονται με κατάλληλο τρόπο τα προϊόντα, έτσι ώστε τα τοξικά να μπορούν να διαχωρίζονται εύκολα από τα υπόλοιπα υλικά. Ειδικός σχεδιασμός για εύκολη αποσυναρμολόγηση. Χρήση επαναχρησιμοποιήσιμων υλικών, π.χ. αλουμίνιο. 11 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

59 59 12 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Ανακύκλωση οικιακών πλυντηρίων Η αποσυναρμολόγηση των επιμέρους τμημάτων ενός πλυντηρίου αποτελεί τεχνολογική εφαρμογή και διεξαγεται με ειδικά εργαλεία. Μαγνητικές βαλβίδες, συμπιεστές, μικροηλεκτρονικά εξαρτήματα, θερμαντικό στοιχείο, ηλεκτρική μηχανή, ηλεκτρονικό κύκλωμα, διάφορα πλαστικά μέρη, ο μεταλλικός κάδος και το εξωτερικό περίβλημα μπορούν να αποσυναρμολογηθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν. Οι βιοτεχνίες ανακύκλωσης σε πολλές χώρες είναι οικονομικά βιώσιμες, αν και πολλές ξεκίνησαν με κρατικές επιχορηγήσεις.

60 60 13 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Αποσυναρμολόγηση & Ανακύκλωση κινητών τηλεφώνων 3.5 δις συνδρομητές Η τεχνολογία των κινητών τηλεφών αλλάζει καθε 1-2 χρόνια Κάθε χρόνο πωλούνται πάνω από 0.5 δις κινητά τηλέφωνα Ανακύκλωση πλαστικών, ηλεκτρονικών κυκλωμάτων, μετάλλων (μόλυβδος, χρυσός, άργυρος, νικέλιο, χαλκός, κοβάλτιο, κάδμιο, λίθιο)

61 Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ (ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ) ΕΜΠΕΙΡΙΑ Χρήση χημικών αντιδραστηρίων, που παράγονται (εναλλακτικά) με βιοτεχνολογικό τρόπο από κατάλληλους μικροοργανισμούς. Πλεονεκτήματα: παρουσιάζουν αυξημένη βιοδιασπασιμότητα (σε σχέση με τα συμβατικά (χημικώς) παραγόμενα, επομένως μικρότερο κίνδυνο παραμονής και ρύπανσης του περιβάλλοντος. 1)Χρήση βιοκροκιδωτικών (σύγκριση με τα κοινά ανόργανα κροκιδωτικά) Συνεργασία: Univ. of Tongij, Sanghai, China Ref.: Journal of Environmental Management, 70, 35-41, (2004). 2) Παραγωγή και χρήση βιοτασενεργών (σύγκριση με τα κοινά τασενεργά αντιδρ. – εφαρμογή π.χ. στην επίπλευση) Ref.: Minerals Engineering, 16, 1231-1236, (2003). Συνεργασία: Σ. Πεγιάδου, Εργ. Οργ. Χημ.Τεχνολογίας,Τμ. Χημείας, ΑΠΘ και εταιρεία «Μπαλλής Χημικά ΑΕΒΕ»

62 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ  Παρουσιάστηκαν με συντομία ορισμένες μεθοδολογίες εκτίμησης και βελτίωσης των χημικών διεργασιών.  Μέσα από τα παραδείγματα φάνηκαν οι δυνατότητες για περιβαλλοντική βελτίωση των διαφόρων παραγωγικών διαδικασιών με την εφαρμογή των αρχών της πράσινης τεχνολογίας.  Σε πολλές περιπτώσεις η περιβαλλοντική βελτίωση έχει θετικό αποτέλεσμα στη μείωση του κόστους της παραγωγικής διαδικασίας.  Τα οφέλη της πράσινης τεχνολογίας/μηχανικής έχουν θετικό αντίκτυπο όχι μόνο στη βιομηχανία αλλά στην κοινωνία, στα οικοσυστήματα, στον άνθρωπο και γενικότερα, στο παγκόσμιο περιβάλλον.

63 63 Ευχαριστίες Στον μεταπτυχιακό φοιτητή του Τμήματος Χημείας (Κατεύθυνση «Χημική Τεχνολογία»):Στον μεταπτυχιακό φοιτητή του Τμήματος Χημείας (Κατεύθυνση «Χημική Τεχνολογία»): Γ. Τράσκα, για το ενδιαφέρον του και τη βοήθειά του στη συλλογή των σχετικών στοιχείων.